Урок на тему Бекир Чобан-заденинъ «Дунай таша» шииринде Къырымнынъ кечмиши ве келеджеги акъкъында шаирнинъ терен тюшюнджелери

Мевзу: Бекир Чобан-заденинъ «Дунай таша» шииринде Къырымнынъ кечмиши ве

келеджеги акъкъында шаирнинъ терен тюшюнджелери.

Макъсат: Шиирни ифадели окъуп мевзу ве гъаесини бельгилемек; талебелернинъ нутукъларны инкишаф эттирюв; ватанперверлик ве миллетперверлик дуйгъуларыны ашламакъ.

Корьгезмелер: Портрет, карточкалар.

Эпиграф: «Чыкъарсам гъарип халкъымны тар гольчиктен,

Кень дерьягъа эткизсем, болсам озен!...»

( Б.Чобан-заде)

Дерснинъ кетишаты

1. Тешкилий девир

   1. Нутукъ инкишафы дакъкъасы.

   2. Дерснинъ мевзу ве макъсадынен таныш этмек.

   3. Кечкен мевзуны пекитюв (схема усулы.)

Бекир Чобан-заде- шаир, алим, педагог.

1908-1913-Истанбул

1914-Одесса

1914-1920-Будапешт

1920-1924-Къырым

1924-1937-Баку

1915-1919-Будапешт-шиирлери:

«Анам», «Сув анасы», «Яз акъшамы эв алдында», «Догъдым бир эвде», «Дунай

Таша», «Тувгъан тиль», «Къайтарма».

2. Янъы мевзу.

   1. «Дунай таша» шиирини оджа окъуй

   2. Талебелер шиирни ичтен окъуй

   3. Лугъат иши (анълашылмагъан сёзлернинъ тюбюне сызмакъ)

окюне-къайгъыра-къасеветлене

менликчи-гъурурлы

тёресе-пейда олса, яратылса

мунълы-къайгъылы

4. Карточкаларнен чалышув.

1-карточка

Мен де сендай копюрсем, ташсам, акъсам!...

Инсанлыкънынъ седлерин якъсам, йыкъсам!...

2-карточка

Чыкъарсам гъарип халкъымны тар гольчиктен,

Кень дерьягъа еткизсем, болсам озен!...

3-карточка

Сонъ болдурсам, чекильсем озь башыма!...

«Шукюр ольди!» язсалар баш ташыма!...

4-карточка

Менден къалгъан топракъта бир джаш акъай,

Сонь бир янъы «ава»манн къурса сарай!...

5-карточка

Янъы отлар, чечеклер оссе ерден,

Бир янъы халкъ тёресе, айгиди, бирден!...

6-карточка

Тюз ялынъда, себепсиз юкъламадым!...

Мунълы бетим сувунъда чайкъамадым!...

Талебелер бу сатырларда нелер акъкъында айтылгъаныны анълаталар

Джевапларгъа эсасланып шиирнинъ мевзу ве гъаесини бельгилемек

Эсас (баш) мевзу: Сербестлик ичюн

куреш

1. асретлик, 2) ватанперверлик, 3)феданлыкъ, 4)миллетперверлик,

5)келеджекке ишанч.

Шаир озь фикир ве дуйгъуларыны козь огюмизде джанлы ве

ачыкъ-айдын ифаделемек ичюн насыл бедиий тасвир васталарындан

файдалана?

Джанландырув Эпитет

Тасвир васталары

Къыяс тенъештирюв метафора (миджаз)

Нетиджелев: Шаир бедий тасвир васталары, кочюрильме лаф, синонимлер атта фикир ве тюшюнджелерини окъуйыджыларгъа беян эте. Шиирде шиве сёзлерининъ къулланувы шаирнинъ озюне хас услюбиетини ифаделей.

Бу шиир бугунь де актулли, я да актуаль дегильми озь фикиринъизни анълатынъыз. Керчектен де, бу шиирде котерильген меселе бугунь де актуаль,

Шиир язылгъанына 93 йыл олды, амма гъарип халкъымыз але бугунь таргольчиктен кенъ дерьягъа чыкъалмай, огюндеки къач юз йыллыкъ седлерни ашамай. Шаир даа бир шииринде дегени киби: Бурада эр кес къой, сыгъыр я тавшан, айгиди, бир арслан!

Дикъкъатыныз ичюн сагъ олунъыз!

Джанландырув

«Копюрни итей, ташларны шай кемире»

Метафора

1. «Чыкъарсам гъарип халкъымны тар гольчиктен кень дерьягъа еткизсем, болсам озен!...»

2. «Сонъ бир янъы «ава»ман къурса сарай?»

3. «Янъы отлар, чечеклер оссе ерден»

Къыяс (тенештирюв)

«Менде сендай копюрсем, ташсам, акъсам!...»

Эпитет

Сенинъ парлакъ бетинъде, гъарип халкъым, тар гольчик, кенъ дерья, янъы отлар, чечеклер, янъы халкъ, тюз ялынъда, мунълу бетим.

1-карточка

Мен де сендай копюрсем, ташсам, акъсам!...

Инсанлыкънынъ седлерин якъсам, йыкъсам!...

2-карточка

Чыкъарсам гъарип халкъымны тар гольчиктен,

Кень дерьягъа еткизсем, болсам озен!...

3-карточка

Сонъ болдурсам, чекильсем озь башыма!...

«Шукюр ольди!» язсалар баш ташыма!...

4-карточка

Менден къалгъан топракъта бир джаш акъай,

Сонь бир янъы «ава»манн къурса сарай!...

5-карточка

Янъы отлар, чечеклер оссе ерден,

Бир янъы халкъ тёресе, айгиди, бирден!...

6-карточка

Тюз ялынъда, себепсиз юкъламадым!...

Мунълы бетим сувунъда чайкъамадым!...