Саха литературатыгар уруоктаһынан ааҕыы. Уруок былаана, тиэмэтэ Эр бэрдэ, элик үтүөтэ

Төрдүс төгүлүн ыытыллар улуустааҕы эдэр учууталлар «ҮРДҮК ДАБААН» күрэхтэригэр

аһаҕас уруок технологическай ыйынньыга.

Учуутал: Колтовская Туйаара Трофимовна

Кылаас: 8-9 кылаас

Предмет: литература (уруок таһынан ааҕыы)

Уруок тиибэ: билиини, сатабылы, үөрүйэҕи сайыннар

Уруок тиэмэтэ: Эр бэрдэ, элик үтүөтэ

Уруок бэлиэ тыла: Хапсыһыы

Учуутал сыала:

1. Айымньыны ырытыыга тирэҕирэн, үөрэнээччилэр бэйэлэрин сайыннарар эйгэлэрин тэрийии.

2. Айымньы уонна киинэ сүрүн санааларыгар тирэҕирэн, үөрэнээччигэ төрөөбүт дойдуга таптал, чөл олохтоох буолар өйү- санааны иҥэрии.

3.Оҕо дириҥник толкуйдуурун тус санааларын аhаҕастык толору этэллэрин, дакаастыылларын, саҥаны арыйалларын ситиhии.

4. Ырытар, тэҥнээн көрөр, толкуйдуур үөрүйэхтэри иҥэрии.

Yөрэнээччи сыала:

1. Айымньыттан быһа тардыы ис хоhоонун кытта билсиһии

2. Тиэкиһи ырыта үөрэнии

3. Киинэни кытта тэҥнээн көрүү

4. Айымньыны ааҕарга көҕүлээһин, хапсыһыыга туттуллар тыл байытыы,

5. Айымньыны ырытыыга тирэҕирэн, бэйэлэрин тус санааларын аhаҕастык этэргэ, дакаастыырга дьулуhуу, үөрэнии

6. Куолаан бөлөҕүнэн үлэ сатабылын иҥэринии

Сүрүннүүр методическай ньымалар: ырытыы, тэңнээн көрүү.

Уруок технологията: сайаннарылаах үөрэх, бырайыахтааһын, бөлөҕүнэн үлэ.

Уруокка туттуллар тэрил: проектор, дуоска, кинигэ, ноутбук, улэ тэтэрээтэ.

Уруок былаана:

1. Тэрээhин чаас.

2. Турукка киллэрии

3. Биирдиилэн үлэ

4. Паранан үлэ.

5. Бөлөҕүнэн үлэ.

6. Түмүк. Бэйэни ырытыныы, сыаналаныы

7. Дьиэҕэ үлэ.

Уруок хаамыыта

Уруок түhүмэхтэрэ

Учуутал үлэтэ

Оҕо үлэтэ

Yөрэх дэгиттэр үөрүйэхтэрэ (УУД):

Тэрээhин чаас

Турукка киллэрии

Дорооболоһуу.

Оҕолору бүгүҥҥү уруокка көхтөөх кытыыны ылалларыгар ыҥырыы.

Киирии

Киинэ "Сүрэхпэр доҕотторум бука бары"

(илииттэн тутуһан хапсыһыы түгэнэ көстөр)

Уруок бэлиэ тылын булуу.

ХАПСЫҺЫЫ

Билэр- көрөр үөрүйэх, бодоруhар үөрүйэх

Сыал-сорук туруорунуу

-Бу көрбүт киинэбит быһа тардыытыттан уонна бэлиэ тылбытыттан сиэттэрэн бүгүҥҥү уруокка туох туһунан кэпсэтэр эбиппитий?

Хапсаҕай, тустуу

1.Дьарык. Айымньы, киинэни сэргэ тутан ырытыы, ис хоhоонун илдьиритиhии

(Бөлөҕүнэн үлэ)

Куолаан толоруу айымньыны, киинэни сэргэ тутан ырытыы

1. Японец уонна саха уолун киирсиилэрэ. 52 стр.(хапсыһыы түгэннэрин бэлиэтиир тыллары булуу)

2. Тустуу албаһын көрдөрөр тылы бул. 53 стр.

3. Хапсыһыыга утарыта турууну бэлиэтиир тыллары булуу (214 стр)

4. Бөҕөһү тургутар, ойуулуур кэрчиги булуу.(214 стр)

5. Кыайыыны бигэргэтэр тыллары булуу(111 стр)

Бэйэни салайынар- дьаhанар( рягулятивнай) үөрүйэх,

бодоруhар үөрүйэх, харахха онорон көрөр сатабыл

Бастакы дьарыкка түмүк

1. Кылгас-кылгас кэрчиктэри аахпыккытыттан туох санаалар үөскээтилэр.

2. Хапсаҕайга, тустууга анаммыт ханнык айымньылары билэҕит?

Ааҕарга көҕүлүүр усулуобуйаны тэрийии. (айымньылар: Түһүлгэ, Тустууга анаммыт олох о.д.а.)

Киһи хараҕар тута көстөр,

Ырыа баар. Оннук айымньыны аахпатахпыт

Толору эппиэт

Ааҕарга көҕүлээһин

2. Дьарык

Слайд. Николай Якутскай уонна Бычырдаан

• Н.Якутскай уонна Бычырдаан туох сибээстээхтэрэ буолуой? (Таблица)

Ахтыыны ааҕыы

1. Николай Якутскай

2. Бычырдаан уонна Күүстээх Бааска киирсиилэрэ.

• Бэриллибит этии сыыһатын булуҥ.

(Сөптөөх этии "Никита Докторов-Бычырдаан ыһыахха да, көбүөргэ да туста киирээри туран кымыһы, быырпаҕы испэтэ")

Таблицаны паранан толороллор

Ааҕыах иннинэ

Ааҕан баран

Н.Якутскай

Никита Докторов-Бычырдаан

Этиини көннөрүүгэ үлэ.

"Никита Докторов-Бычырдаан ыһыахха да, көбүөргэ да туста киирээри туран кымыһы, быырпаҕы сөбүлээн иһэрэ."

Толкуйдуур, урут билбиккэ истибиккэ олоҕуран таайар дьоҕуру уһугуннарыы. Таблицанан үлэ.

Иккис дьарыкка түмүк.

Бу кэпсэтииттэн тугу биллигит?

Доскаҕа суруйуу

Билэрим-Билбэтим

Толору хоруй. Н.Якутскай спортсмен буоларын билбэт этибит. Суруйааччы эрэ быһыытынан билэрбит. Бычырдаа Күүстээх Бааска диэн ким да кыайбат киһитин кыайбыт эбит.

Бэйэ санаатын толору аһаҕастык этии, бэйэни тургутунуу

Сынньалан.

Хапсаҕайдыы, туста киирээри туран эти хааны эрчийии

3 дьарык

1. Олимпийскай оонньууларга ханыылаах сахаларга ханнык оонньуу баарый?

2. Сорудах. Эһиги 2017 сылга Үөһээ Бүлүүгэ Манчаары оонньууларыгар стадиоҥҥа Хапсаҕайдаһан тустууну көрө олороҕут. Стадиоҥҥа хапсаҕай туһунан этиилэр суруллан тураллар. Ол этиилэр туох диэн буолуохтарай? Айымньыттан быһа тардыы тылларын туттуохха сөп.

3. Харбалаах нэһилиэгин спортсменнара.

Биһиги нэһилиэк спортсменнара кимнээхтэри билэҕит? Чуолаан хапсаҕай, тустуу көрүҥнэригэр.

Прокопий Александров -Манчаары оонньууларын 1993 сыллаах чемпиона,

Петр Александров- Манчаары оонньууларын 1993-1995 сыллаах чемпиона,

Михаил Николаев -Манчаары оонньууларын 1997 сыллаах 2 миэстэ,

Толя Григорьев- Манчаары оонньууларын 2013 сыллаахха 3 миэстэ,

Дима Донской - Румыния Мангалия куоратыгар ыытыллыбыт кумахха тустууга Аан дойду чемпиона.

Манчаары оонньуулара

Бөлөххө арахсаллар.

А4 кумааҕыга эбэтэр Power Point программаҕа Хапсаҕайга аналлаах этиилэри толкуйдууллар. Тоҕотун быһаараллар (защита)

Прокопий Александров , Петр Александров, Михаил Николаев, Толя Григорьев, Дима Донской

Билэр- көрөр үөрүйэх, бодоруhар үөрүйэх

Үһүс дьарыкка түмүк

Манан сиэттэрэн көрдөххө Манчаары оонньууларыгар биһигиттэн үүнэн тахсыбыт спорсменнар улууус, республика, россия аатын аатата сылдьара олус кэрэхсэбиллээх.

Бэйэ санаатын этии

Бэйэни салайынар- дьаhанар( рягулятивнай) үөрүйэх,

бодоруhар үөрүйэх, харахха онорон көрөр сатабыл

Түмүк

Бүгүҥҥү уруокпут тиэмэтигэр сөптөөх диэбит өс хоһооҥҥутугар бэлиэтэ туруорун.

Бүгүҥҥү тиэмэбит "Эр бэрдэ, элик үтүөтэ"

1.Киһи киһинэн олорор.

2. Эр бэрдэ, элик үтүөтэ.

3. Ким доҕордоох ол дьоллоох

Бэйэни салайынар- дьаhанар( рягулятивнай) үөрүйэх,

бодоруhар үөрүйэх, харахха онорон көрөр сатабыл

Күндү үөрэнээччилэр чөл туруктаах, саханы саха дэтэр ыччат буола үүнүн сайдын. Спорду таптаан, спордунан дьарыктанын.

Дьиэ5э үлэ.

Дневникпытын арыйдыбыт дьиэҕэ үлэни суруйдубут. Харбалаахпыт нэһилиэгиттэн төрүттээх хапсаҕайдьыт, тустуук туһунан ахтыы суруйан кэлии.

Дневникка суруналлар

Бэйэни салайынар үөрүйэх.

"Халбас харата - хапсаҕай сайда турдун.

Уруй-айхал,

Уруй-айхал,

Уруй -айхал, айхал, айхал"

Уруй-айхал, Уруй-айхал, Уруй -айхал, айхал, айхал"

Ырыа тыаһыыр. Түмүккэ.