Урок родного языка Домашние животные. Зима

МБОУ СОШ №3 ЭЛСТ БАЛҺСН

Кичәлин төр: "Герин мал үвлин цагт".

Класс: 2 класс

Убышева Галина Васильевна хальмг келнә болн утх - зокъялын багш

Элст, 2014җ.

Кичәлин төр: Герин мал үвлин цагт.

Кичәлин күсл: «Герин мал», «Үвл» гидг төрәр дассан сергәһәд, цааранднь эн төрәр сурһульчнрин медрл гүүдүлх. Ямаран? гидг сурврт хәрү өгдг үгмүдлә таньлдлһн.

Давтх үгмүд: герин мал, үкр, һаха, ноха, темән, мис, хөн, яман, мөрн,унһн,туһл, нохан кичг, һахан кичг, миисин кичг, хурһн, ботхн, ишк, үвл, цасн, нарн, өдр,сө,мөсн,шуурһн, салькн,һол,көрнә, орна, халулна…

Дасх үгмүд: үвләр, гилгр, көвкр, шимтә, үвлин, цаста, җөөлн, цевр, дулан, ахрхн, ут, догшн …

Үгин ниицлһн: үвлин цагт, малын хаша, үвлин өдр, үвлин сө, гилгр мөсн, шимтә өвсн, дулан хаша, байрин өдр, хальмг улсин нәр …

Кичәлин дөңцл: компьютер, электронн самбр, презентац, УДЕ эв-арһ олзллһн, граф-схем, зургуд.

Кичәлин йовуд: 1. Мендллһн.

2. Теңгрин бәәдл келлһн.

3. Тооллһн:

а) таблиц угаһар:

б) таблиц олзлад: 94, 67, 78, 123, 45, 205, 390, 456, 52, 950, 99, 538.

4. Дассан давтлһн.

а) күүндлһн:

Багш:

Сурһульч:

-Күүкд, эн зургуд хәләһәд, дассан давтхмн.

Эн юмби?

Үкр ямаран?

Эн юмби?

Туһл ямаран?

Үкр ю өгнә?

-Эн юмби? Эн юмби? Унһн яһна?

- Эн юмби? Һахан өөр юн бәәнә?Һаха ю өгнә?

-Эн юмби? Ноха ямаран? Эн юуна кичг? Нохан кичг ямаран? Ноха яһна?

-Эн юмби? Мис юунд дурта? Мис ю бәрнә?

-Эн юмби? Эн юмби? Хөн ю өгнә? -Эн юмби?Яман ю өгнә?

-Эн юмби? Темән ямаран? Эн юмби? Ботхн ямаран?

-Дәкәд нег давтхмн. (багш малын зургуд үзүләд, малын нерд келүлҗәнә)

-Цуг эдниг яһҗ нерәднә?

-Эн үкр. Үкр улан. Үкр ик. Эн туһл. Туһл бичкн. Үкр үс өгнә.

-Эн мөрн. Эн унһн. Унһн тогльна.

-Эн һаха. Һахан өөр һахан кичгүд бәәнә. Һаха мах өгнә.

-Эн ноха. Ноха хар. Эн нохан кичг. Нохан кичг өкәр. Ноха гер манна.

-Эн мис. Мис үснд дурта. Мис хулһн бәрнә.

- Эн хөн. Эн хурһн. Хөн мах, ноос өгнә.

- Эн яман. Яман бул өгнә.

- Эн темән. Темән чидлтә. Эн ботхн.

-Ботхн цаһан, өкәр.

-Үкр, мөрн, һаха, ноха, яман, мис, темән, хөн.

-Цуг эдниг мал, герин мал гиҗ келнә.

б) Наадн. Юн яһҗ әәһән өгнә? (соңслһн)

(багш компьютер олзлад, малын ә күүкдт соңсулҗ өгнә)

Багш:

Сурһульч:

- Күүкд, мал болһн эврә әәтә.

Тадн оньган өгәд, соңстн.

Ямаран мал яһҗ әәһән өгнә?

-Йир сән!

-Күүкд, герин мал маднд кергтәй?

-Юуна төлә әмтн мал бәрнә?

-Малын тускар ямаран үлгүр меднәт?

Үкр мөөрнә.

Темән буульна.

Ноха хуцна.

Мис мәәлнә.

Мөрн инцхәнә.

Хөн мәәлнә.

Һаха хорҗңнна.

Яман мәәлнә.

-Кергтә.

- Мал маднд мах,үс, тос өгнә…

- Мал асрхла, амн тоста.

5.Цогц - махмудан тинилһн. Цасн.

Деер цаһан,

Дора цаһан,

Цасн, цасн

Цәәһәд орҗана.

Көвүд байрта,

Күүкд байрта,

Көвкр цаснд

Көөлдәд наачана.

Деер цаһан,

Дора цаһан,

Бичкдүд, цугтан

Белдтн цанан.

Буджала Егор

6. Герин даалһвр шүүлһн.

-Үвлин тускар ямаран шүлг даслат?

«Байрин селвг». Җимбин Андрей. Кирүлә 2 кл 107-108 х, 1әңг.

7. Зургар көдллһн. «Үвл»

Багш: Сурһульч:

- Күүкд, эн зургт ямаран җилин цаг үзҗәнәт?

- Үвл ямаран җилин цаг?

- Үвлин сармуд ямаран?

-Үвлд юн орна?

- Цасн ямаран?

-Үвлин өдр ямаран?

-Үвлин сө ямаран?

-Үвлд һол яһна?

-Мөсн ямаран?

-Үвлин салькн ямаран?

-Үвлд бичкдүд яһҗ наадна?

-Таднд үвл таасгдна?

- Үвләр ямаран хальмг улсин нәр болна?

-Үвл ирхлә, герин мал яһна? Мал альд бәәнә?

-Зургт үвл зурата.

-Үвл - киитн цаста җилин цаг.

- Үвлин сармуд: бар сар, туула сар, лу сар.

-Үвлд цасн орна.

- Цасн цаһан, җөөлн, көвкр.

-Үвлин өдр ахрхн.

- Үвлин сө ут.

-Үвлд һол көрнә.Үвлд һол мөсәр бүркәтә.

-Мөсн киитн, хату, гилгр.

-Үвлин салькн догшн, киитн.

-Үвлд бичкдүд цасар наадна, цасн кү кенә, цанар, лыжар дошна.

-Нанд үвл йир таасгдна.

-Үвләр хальмг улсин нәр Зул болна.

- Герин мал гертән бәәнә. Малын хашад бәәнә.

(харар барлата үгмүдиг багш эврән немәд, цәәлһҗ өгнә)

8. Шин төр. Герин мал үвлин цагт.

а) умшлһн (самбрт келвр бичәтә):

Үвлин цагт тег көвкр цасар бүркәтә. Герин мал хашад бәәнә. Эднд

малчнр шимтә өвс өгнә. Һолд гилгр, хату мөс чавчад, малан услна.

Үвлин ут сөөд мал дулан хашад орулна. Малчнрин көдлмш йир күнд.

б) сурврмудт хәрү өглһн:

- Үвл ирхлә, тег яһна?

- Үвлин цагт мал альд бәәнә?

- Малын хаша ямаран?

- Малд ю өгнә?

- Малчнр яһҗ малан услна?

- Малчнрин көдлмш ямаран?

в) бичмр көдлмш

Багшин үг:

- Ямаран таньдго үгмүд тадн үзҗәнәт? (күүкд келҗ өгсн үгмүдиг багш

цәәлһҗ өгнә)

Күүкд девтртән бичнә: Малын хаша, үвлин цагт, гилгр мөсн, шимтә

өвсн, үвлин ут сө, дулан хаша, күнд көдлмш, малчнрин көдлмш.

9. Батллһн

Багшин үг: Эндрк мана кичәлд гиич ирсн бәәнә. Мана Байр. Байр даалһвр

авч ирв. Оньган өгәд даалһврнь күцәтн.

а) орчултн:

үвл цасн малын хаша

үвлин цаста шимтә өвсн

үвлд цаснд ут сө

үвләр цасар ахрхн өдр

б) орчултн:

гладкий лед тяжелая работа холодный день

пушистый снег рубить лед резкий ветер

чистый воздух поить животных снежная зима

10. Кичәлин батлвр.

Үвлд мал теегт идшлнә? Юңгад?

Үвләр мал альд бәәнә? Малын хаша ямаран?

Кен тедниг асрна? Яһҗ асрна?

11. Герин даалһвр.

Девтртән бичсн үгин ниицлһс дасх, үвлин цагт малын тускар келҗ чадх.

Кичәлин темдгүд:

Байрта менд харһцхай!