Конспект урока на тему Перенос слов

Муниципальное казенное образовательное учреждение

«Гимназия №4 г.Усть-Джегуты»

Урок-разработка

по карачаевскому языку

учителя родного языка и литературы

Чотчаевой Л.А.

Сёзню кёчюрюу

джоругъу

Перенос слов

2015г.

Перенос слов. 5 класс

Дерсни планы.

Дерсни темасы: Сёзню кёчюрюу джоругъу.

Дерсни мураты: Сёзню тизгинден тизгиннге кё- чюрюуню джоругъуна къарау, анга юретиу, билимлерин ёсдюрюу, бегитиу.

Дерсде окъуу керекле: карточкала, презентация , рефлексия иш

Дерсни барыуу

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу:

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

II.Юйге берилгенни тинтиу: Слайд 1

Бу сёзлени аффикслерин айырыб джазыу. Хапарчыкъланы, къартланыкъыды, кёллерибизни, чабакъланымы?

Ш. Сезлюк иш.

1. Нарт сезлени окуу. Слайд 2

2. Бирер нарт сез джазыу (эслеринде къалгъан).

Адам боллукъ атламындан белгили.
Адам къатында адам ёлмез.
Адам къыйналмай заўукъ кёрмез.
Адам сёзюнден белгили.
Адам -туўгъан джеринде, ит- тойгъан джеринде.
Адам умут бла джашайды.
(боллукъ -фонетика разбор)

IV. Джангы дерс.

-Сёзню кёчюрюу джоругъу. Слайд 3

-Къол, от, ат, таш, кёл, кёз, миз - бу сёзледе ненча

бёлюм барды?

-Бир тизгинден бирине кёчюрюрге боллукъмуду? Быллай сёзле бёлюнмейдиле, кёчюрюлмейдиле.

-Ана, ата, эгеч, оюн. Бу сёзлени уа боллукъмуду кёчюрюрге.

-Быланы экишер ачыкъ д-ауушлары барды, бёлюр- ге болады да?

-Джангыз харифни тизгинде къояргъа неда кёчюрюрге болмайды.

-МКОУ, США, ЮАР, ООН, НАТО. Бу халда къысхартылгъан сёзлени (сёзтутушланы) кёчюрюрге болмайды.

-ъ, ь белгиле кёчюрген заманда аллындагъы хариф- ден айырылмайдыла. Наль-чик, паль-то, пись-мо.

-Сёзню ичинде бир джерде юч тунакы келсе, аланы бирин неда экисин кёчюрюрге болады: сарс-макъ, сар- смакъ; джюза-якъ, оне-ки - былай кёчюрюрге болмайды къош сёзлени.

-Эки ачыкъны арасында эки бирча тунакы болса, ала айырылыб кёчюрюледиле: ам-ма, дуп-пур, мук-кур, джык-кыр, кас-са.

-Эки тунакысы болгъан сёзге тунакы бла башланнган аффикс къошулса, тунакыланы экиси къалыб, бирин кёчюрюрге боллукъду.

5. Джангы дерсни бегитиу. Слайд 4-6

1. Аууздан 190-чы ишни айырыу, къалай кёчюрюрге боллугъун айтадыла.

2. 187-чы ишни джазыб, башында айтылгъанча толтурадыла.

3. Устаз окъугъан сёзлени сабийле джазадыла, кёчюрюрге болурча, араларын сызчыкъ бла айырадыла.

Биченлик, космос, ракета, кптаб, шкаф, джол, ма- шинала, челекле, мычхы, журналист, бачха, тюкен, чы- быкъла, столба.

-Сёзле тизгинден тизгиннге къалай кёчюрюледиле?

-Сёзлени бир къауумун бёлюрге болады, кёчюрюрге уа нек болмайды?

-Къысхартылгъан къош сёзлени тизгинден тизгиннге нек болмайды кёчюрюрге?

-Сёзню бёлюб кёчюрген кёзюуде джумушакъ белги (ь) бла къаты белги (ъ) къайда болургъа керекдиле?

-Сёзню ичинде бир джерде юч тунакы таууш келсе, анга къаллай джорукъ барды?

-Эки ачыкъны арасында эки бирча тунакы болса, къалай кёчюрюрге керекди?

4. Энчи иш: Слайд 7

189-чы ишни джазыб, башында айтылгъанча толтурадыла

VI. Дерсни тамамлау.

1. Сабийлени джууабларына багъа бериу.

2. Юй ишни тинтиу Слайд 8

§ 41. 191-чн иш.

Берилген сезлени кечюрюрча белюмлеге айыра, араларына сызчыкъла тарта джазыгъыз.

Джас-сы, ар-тил-ле-рия, арт-макъ, шхыл-ды, джум-ду-рукъ, кеб-дю-реу-юз, къарт-джыгъа, бе-ли-бау, тыл-пыу, джу-мурт-ха, сан-ти-метр, суу-укъ, къай-ыкъ.

VII. Рефлексия

• Бюгюн дерсде билдим…..

• Эсиме тюшюрдюм….

• Мен къайтардым….

• Мен джаратдым….

• Къыйналыб ангыладым….