Урок - игра для учащихся 5 классов

Мерзімі: 17.01.2015ж.

Сынып: 5

Тақырыбы: «Өзін - өзі тану елінің» көшбасшылары
Мақсаты: 1. Өзін - өзі тану пәнінен алған білімдерін жинақтау;
2. Жағымды қарым - қатынас жасау іскерліктерін дамыту
3. Өзін және өзгені сыйлай білуге тәрбиелеу
Көрнекі құралдар: «Өзін - өзі тану» елінің суреті слайд,Данышпан атаның, Махаббаттың, Алпамыстың, Ақботаның суреттері, үш жалауша, қағаздан жасалған жүрекшелер

Мұғалім: Құрметті бүгінгі кеш қонақтары! Бүгін мектебімізде Өзін өзі тану пәнінен алған білімдерін жинақтау, және адамгершілік құндылықтар, адами қасиеттер туралы білімдерін көрсету мақсатында ұйымдастырылған «Өзін - өзі тану елінің көшбасшылары» атты сайыс өткелі отыр.Олай болса сайысқа қатысушы топтарды қошеметпен ортаға шақырайық.

Бүгінгі сайыскерлеріміз «Талап» тобы, «Ақыл» тобы, «Ой » тобы. Араларында 5 - класс оқушылары топ басшылары. Сайыс болғаннан кейін сарапшы құрамы болуы шарт, олай болса бүгінгі сайыстың сарапшылармен таныс болайық.

...................................................................................................................................................
1. Сайыс бағдарламасымен танысайық.
1. Біз осындай оқушымыз (таныстыру бөлімі)
2. «Тіл табыса білемін» туры (сұрақ - жауап)
3. «Білімге құштарлық» туры(сахналық көрініс)
4. «Табиғатты сүйемін» туры(шығармашылық жұмыс)
5. «Нағыз адам болғым келеді» туры(білімділік сайыс)

Мұғалім: - Балалар, бүгін «Өзін - өзі тану» елін аралап, үйренгенімізді көрсетуіміз керек.Ондағы елді мекеннің бізге дайындаған сыны бар.Сол сындардан сүрінбей өткен тобымыз «Өзін - өзі тану елінің көшбасшылары» атанып, «Адамгершілік шыңына » жетеді.

І бөлім «Біз осындай оқушымыз» таныстыру бөліміне кезек берейік.
(Әр топ өздерін таныстырып өтеді)

ІІ бөлім «Тіл табыса білемін» тур

«Тіл табысу»-ойын «Құрмет-ізет» деп аталады. Тақтаға жапырақсыз ағаштардың /үлкен-кіші/ суреті салынған плакаттар ілінеді. Жапырақ пішінді қағазға жазылған құрметті, ізетті сөздерді 3 командаға бөліп беріледі.Оқушыдар жапырақтарды дауыстап оқып, осы сөздер үлкендер айтатын болса үлкен ағашқа кішілер айтатын болса,кіші ағашқа апарып ілу.Оқушылар жапырақтардағы сөздерді дауыстап оқып, осы сөздер үлкендер айтатын сөздер болса - «үлкен ағашқа», кішілер айтатын сөздер болса - «кіші ағашқа» іледі.
Жапырақтардағы сөздердің үлгісі: өтіңіз, жолыңыз болсын, сізге рахмет, отырыңыз, ғафу етіңіз, сау болыңыз, алыңыз, айтыңыз, кешіріңіз, ала ғой, тыңдай ғой, кешірім ет, сау бол, айта ғой, көмектес, жол бер, сыйлы бол, әдепті бол, сыпайы бол.

Ойын - жаттығу бойынша орындалған тапсырма нәтижесін қорытындылау
- Балалар, енді үлкен ағашқа ілінген сөздер үлкенге құрметті білдіреді, сондықтан оны «Құрмет» ағашы, ал кіші ағашқа ілінген сөздер кішіге ізетті білдіреді, сондықтан оны «Ізет ағашы» деп атайық.

ІІІ бөлім «Білімге құштарлық туры» Білім сарайында Махаббатың сұрақтарына жауап береміз. Әр топ басшысы қоржынан сұрақтарды алып, сол сұрақтарға жауаптар бойынша көріністер көрсетеді.
Сұрақтар: 1.Кластастардың бір - бірімен телефон арқылы байланысы
2. Әжесі мен немерісінің бір - біріне айтқан жылы сөздері
3. Тұтынушы сен сатушының дүкендегі сыпайы қарым - қатынасы
Әр топ өзінің көріністерін жария етеді, сарапшылар қорытындылайды.

ІУ бөлім «Табиғатты сүйемін» Табиғат-дегеніміз-аң ,құс ,өсімдік,тау,өзен,көл,ауа,жер,су.Біздің тіршілік ортамыз.Олардың барлығы бізге берген сыйы.Табиғаттың тарту еткен сыйын аялау,оған қамқорлық жасау әрбір адамның міндеті.Адам табиғаттан сұлулықты,әдемілікті үйренеді.Ол үшін адамға табиғаты тану,сезіну және оның екерше екенін терең түсіну қажет.Адам табиғаттың сұлулығын әсерлі сөзбен сырлы өлеңмен,ғажап суреттермен жеткізе алады.

Бұл мекенде Ақботаның тапсырмасын орындаймыз. Топ басшылары қоржыннан үш түрлі заттың аты жазылған қағазды алады.Әр топ осы үш затты пайдалана отырып,табиғатқа пайдалы іс жасау жолын табуы тиіс.

1 - қағазда жазылған заттар: күрек, тырма, сыпырғы
Күтілетін жауаптар: Егер мен бұл заттарды алсам, табиғатқа тазалық жұмыстарын жүргізер едім.Күрекпен бұлақ көзін ашар едім, арық қазып өсімдіктерді суарып, тырмамен жер жыртып, дән себер едім, ағаш, гүл отырғызатын едім.

2 - қағазда жазылған заттар: топырақ,су,гүл тұқымы
Күтілетін жауаптар: Егер мен бұл заттарды алсам,топыраққа тұқымды егіп, суды гүлге құяр едім . т.б.

3 - қағазда жазылған заттар: шеге,тақтай,дән
Егер мен бұл заттарды алсам, шегені тақтайға қағып, торғайға жемсауыт жасап, дәнді соған салар едім. т.б.
Топ басшылары топтың ойларын жария етеді.Сарапшылар қорытындылайды.

Поэзия минуты(мәнерлеп өлең оқу)

Ү бөлім. «Нағыз адам болғым келеді» туры
Тақтадағы «Өзін - өзі тану елі» суретіндегі «Адамгершілік шыңы» көрсетіледі. Алпамыстың суреті берілген.
-Қазір біз «Адамгершілік шыңына» шығу үшін Алпамыстың тапсырмаларын орындаймыз. Оның тапсырмасы бойынша әр топ өз атына сәйкес әрекеттер жасауы тиіс.
1.Қоржынға салынған әріптерді ала отырып, қандай әріп шықса , сол әріптен басталатын даналық сөздерді айтуы тиіс.

С- Сабыр түбі сары алтын, сөз қадірін білмеген өз қадірін білмейді, сөз іспен көрікті,сөзі тұрақсыз кісінің жүзі төмен.

Ж-Жақсылық жасау-әр адамның ісі, жақсы сөз-жарым ырыс,

Е- еңбек-қуаныш, жалқаулық-айырылмас азап. А.құнанбаев,еңбегі жоққа-бақыт жоқ. А.чехов,

О-оқи берсең, көзің ашылады, оқу инемен құдық қазғандай

2. «Мен мақалдап сөйлеймін» деп аталады. Берілген әңгімені қысқаша түрде мақал-мәтелмен қайыру.

1. Ақыш аға жастайынан еңбекпен күнін көрген адам .Мектеп жасынан әкесінің жанынан қалмай,егін даласында өскен ағайды дүйім жұрт мақтан тұтады.

Жауабы: «Еңбек ер атандырады», «Еңбектің наны тәтті»

2. "Өзің біл. Тек қайдағы бір жалшы үшін басыңнан айрылатының өкінішті-ақ.... Құби қайтып келмейді. Сен өте адал, әділ адамсың,маған шын беріліп,бірнеше жыл қызмет еттің. Бірақ біз бір-бірімізге сөз бердік,айтқан сөз-атылған оқпен тең. Ендеше сенің басың алынады."

Жауабы: Аманат. «Аманат - аман сақтайды», жақсы сөз -жарым ырыс.

3. "Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп,көріп,ұстап,татып білсе, дүниедегі жақсы жаманды таниды. Сондықтан білгені,көргені көп адам есті болады..."

Жауабы: Адам өмірге есті болып келмейді. Ол үшін естіп, көріп, оларды ойға тоқу керек. Еңбектенуде,Табандылықта
Білгені, көргені көп және оларды ойына тоқыған адамды білімді, ақылды десе болады. Талаптануда;
Қызығуда.
Берілген білімді, айтылған ақылды зейінімен, көңіл қойып тыңдап, ұғып алуға болады. Талаптануда;
Қызығуда.

Сөз қадірін білмеген, өз қадірін білмейді.

4. Ананың жүрегі қай кезде толқиды?

Ананың жүрегі қай кезде толқиды?«Ана» деген ыстық сөз Ол бойға жылу дарытады.

Жылуды жүрек сезеді.

Толқу пайда болады.

5. Қазақтың ырым сөздер мен тыйым сөздер
Бос бесікті тербетпе.
Отқа су құйма
Наның қиқымын жесе - бай боласың
Жолаушыға "қайда барасың" демейді, "жол болсын" дейді
Қазақ "сәтті күн" деп істі сәрсенбі күні бастайды
Қолыңды төбеңе қойма
Қазақ басымыз көбеймейді деп адам санамайды
Жаңа айды көргенде "жаңа айда жарылқа, ескі айда есірке" деп бата жасап, ырымдайды
Ақты(сүтті, айранды) төксе, малдың желіні кетеді
Жұма күні кір жуса, әруақтар ренжиді
Шөбересінің қолынан су құйып ішкен қарт жұмаққа барады
Бала бас ұстамайды

- Нені білу парыз ?

- Туған жерді сүю-парыз,

Сүю үшін білу-парыз...

- Дүниеде не қымбат ?

- Әлпештеген анам қымбат,

Еркелеткен атам қымбат...

Отанды қорғау-парыз,

Күзетінде тұру-парыз.

Білім берген ұстаз қымбат,

Ақыл берген досым қымбат.

Қорытынды: Балалар, сендердің жауаптарың, пікірлерің,ойларың, әрекеттерің «Өзін - өзі тану» пәні арқылы көп адамгершілік құндылықтар мен қасиеттерді ұғынғандарыңды көрсетіп тұр.Бәрің де «Өзін - өзі тану елінің» көшбасшылары болуға лайықсыңдар.Осы үйренгендеріңді өмірде пайдаланып, олардың сендерге нағыз адам болып қалыптасу жолында көмектесетініне көздеріңді жеткізіңдер.
Бүгінгі сайыс қорытындысы шыққанса «Бала тілегі» әніне кезек берейік

ТАПСЫРМАЛАР

17.01.2015ж. өтіледі

1. Қоржынға салынған әріптерді ала отырып, қандай әріп шықса , сол әріптен басталатын даналық сөздерді айтуы тиіс.

С- Ж- Е- О-

2. «Мен мақалдап сөйлеймін» деп аталады. Берілген әңгімені қысқаша түрде мақал-мәтелмен қайыру.

А. Ақыш аға жастайынан еңбекпен күнін көрген адам .Мектеп жасынан әкесінің жанынан қалмай,егін даласында өскен ағайды дүйім жұрт мақтан тұтады.

Жауабы:

Б."Өзің біл. Тек қайдағы бір жалшы үшін басыңнан айрылатының өкінішті-ақ.... Құби қайтып келмейді. Сен өте адал, әділ адамсың,маған шын беріліп,бірнеше жыл қызмет еттің. Бірақ біз бір-бірімізге сөз бердік,айтқан сөз-атылған оқпен тең. Ендеше сенің басың алынады."

Жауабы:

В. "Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп,көріп,ұстап,татып білсе, дүниедегі жақсы жаманды таниды. Сондықтан білгені,көргені көп адам есті болады..."

Жауабы:

4. Ананың жүрегі қай кезде толқиды?

Жауабы:

5. Қазақтың ырым сөздер мен тыйым сөздер

Жауабы:

6. - Нені білу парыз ?

-Дүниеде не қымбат ?

Жауабы:

Әкелу қажет: фломастерлер, түрлі түсті қаламдар т.б.

ТАПСЫРМАЛАР

17.01.2015ж. өтіледі

1. Қоржынға салынған әріптерді ала отырып, қандай әріп шықса , сол әріптен басталатын даналық сөздерді айтуы тиіс.

С- Ж- Е- О-

2. «Мен мақалдап сөйлеймін» деп аталады. Берілген әңгімені қысқаша түрде мақал-мәтелмен қайыру.

А. Ақыш аға жастайынан еңбекпен күнін көрген адам .Мектеп жасынан әкесінің жанынан қалмай,егін даласында өскен ағайды дүйім жұрт мақтан тұтады.

Б."Өзің біл. Тек қайдағы бір жалшы үшін басыңнан айрылатының өкінішті-ақ.... Құби қайтып келмейді. Сен өте адал, әділ адамсың,маған шын беріліп,бірнеше жыл қызмет еттің. Бірақ біз бір-бірімізге сөз бердік,айтқан сөз-атылған оқпен тең. Ендеше сенің басың алынады."

В. "Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп,көріп,ұстап,татып білсе, дүниедегі жақсы жаманды таниды. Сондықтан білгені,көргені көп адам есті болады..."

4. Ананың жүрегі қай кезде толқиды?

5. Қазақтың ырым сөздер мен тыйым сөздер

6. - Нені білу парыз ?

-Дүниеде не қымбат ?

өтіңіз, жолыңыз болсын, сізге рахмет, отырыңыз, ғафу етіңіз, сау болыңыз, алыңыз, айтыңыз, кешіріңіз, ала ғой, тыңдай ғой, кешірім ет, сау бол, айта ғой, көмектес, жол бер, сыйлы бол, әдепті бол, сыпайы бол

1.Кластастардың бір - бірімен телефон арқылы байланысы

2. Әжесі мен немерісінің бір - біріне айтқан жылы сөздері

3. Тұтынушы сен сатушының дүкендегі сыпайы қарым - қатынасы

1. күрек, тырма, сыпырғы

2. топырақ, су, гүл тұқымы

3. шеге,тақтай, дән

1. «Біз осындай оқушымыз»

2. «Тіл табыса білемін» туры

3. «Білімге құштарлық» туры

4. «Табиғатты сүйемін» туры

4. «Табиғатты сүйемін» туры

5. «Нағыз адам болғым келеді» туры

Дүниежүзілік балалар күніне арналған тәрбие сағаты
Тақырыбы: «Қайырымдылық - жылы жүректен»
Мақсаты: Балалардың санасына мейірімділік, қайрымдылық ұғымдарын қалыптастыру, баланың мейірімді сөздер айту қабілетін арттыру, кішіпейілдікке, бауырмалдыққа тәрбиелеу. Сара Алпысқызы туралы, ол кісінің адамгершілік қасиеттері арқылы қайырымдылыққа тәрбиелеу
Көрнекіліктер: слайд «Бөбек қоры», слайд «С. А. Назарбаева» суреттер, маскалар, қанатты сөздер
Рөлдерде
Жүрек - Бахыт Халеловна
Балапан - Назымбек
Қоян - Олжас.
Бала - Айдос

Кіріспе:
1. Қане, осы сендер мейірімділік дегенді қалай түсінесіңдер?
Балалар: Қайрымдылық жасау.
- Ата - анасына көмектесу
- Үлкендерді сыйлау.
1 - оқушы.
Күн нұрындай көңілім,
Даламдай кең пейілім.
Жүрегім толы мейірім,
Бәріне ортақ шуағым
Қайырымды баламын.
Өлеңді хормен оқу, талдау.

Мұғалім: Дұрыс, балалар. Қазір мен сендерге « Мазасыз балапан» деген әңгімені айтып беремін.
- Қане, бәріміз отырып мұқият тыңдалық..
Әңгіме / рольге бөлініп ойнайды/
Бір мазасыз балапан өмір сүріпті Бір күні ол анасынан «Мейірімділік деген не?»- деп сұрайды. Сен әлі кішкентайсың өскеннен кейін түсінесің дейді анасы. Бірақ балапан мазасыз еді. Ол мейрімділіктің не екенін білгісі келіп жолға шығады. Жолда келе жатып бір ешкіні кездестіреді. Ол лағының жоғалып кеткенін айтып көмектесуін сұрайды.
«Менде уақыт жоқ»- дейді балапан. Мен мейрімділіктің не екенін білуім керек дейді де ары қарай жүріп кетеді. Алдынан бір бала кездеседі.
Ол ағашқа ілініп қалған шарын ала алмай жүр екен.
«Балапан, маған шарымды алуға көмектесші» - дейді бала.
«Менде уақыт жоқ» - дейді балапан. «Мен мейірімділіктің не екенін білуім керек дейді балапан.
- «Мен білемін маған күнде апам мейірімділік туралы айтады»- дейді бала.
- «Маған да айтшы» - дейді балапан.
- «Бірінші сен шарды алып бер»- деді
Балапан ұшып барып шарды алып береді.
«Мінекей, сен қайрымды іс жасадың. Мейірімділік деген осы»- деді қыз. « Қандай оп - оңай» - деп таңқалды.

Мұғалім: - Міне, осылайша мазасыз балапан мейірімділік не екенін түсінген екен. Әңгіме сендерге ұнады ма?
- Алдымен балапанға кім кездеседі?
- Онан кейін кім кездесті?
- Балапан мейрімділікті қалай түсінді?
Сергіту сәті.
Ал, шеңберді жасайық,
Ортаға келіп тұрайық.
Бәрімізде достарымыз
Бірге ойнап жүретін.

Негізгі бөлім.
Қазақстанда жетім, ата - аналар қамқорлығынсыз, панасыз қалған балаларға арнап «Бөбек» қорын құрған еланасы С. А. Назарбаева. «Бөбек қоры күшімен
«Балалар ауылы» құрылды. Балалар мемлекеттің қамқорлығында.. Жетім балаларды заң қорғайды.
Тағдырдың тас қайрағына ерте түскен әртүрлі балалардың қамқоршысы Сара апай өте мейрімді. Ол кісі еланасы» Алтын жүрек» акциясы мемлекет құрылған бірінші күннен кішкентай балаларға аналық махаббаты мен жүрек жылуын сыйлайды
Слайд «Бөбек қоры» көрсетіледі

Жағдаятты сәт.
Суреттерге қарап жауынның астында қалған күшікке қандай қамқорлық жасау керек?
Шөлдеп тұрған гүлге қандай қамқорлық керек деп ойлайсыңдар?
Қыста құстарға қандай қамқорлық керек?
Жыртылған кітапқа қандай қамқорлық керек?
Мұғалім Балалар, тыңдаңдаршы, біреу жылай ма?
Балалар, бері қараңдар, бұл жылап тұрған жүрек қой.
Мұғалім: Келе ғой кішкене жүрек саған не болды?
Жүрек: Мені қатыгез досым тастап кетті. Мен жалғызбын не істерімді білмеймін?
Мұғалім: Балалар, қандай аянышты жұбатайықшы жүректі.
Балалар жақындап келіп жұбаныш сөздерін айтады.
Балалар: - Жүрек, сен жыламашы.
- Жүрек, сен жыламашы.
- Жүрек, сен жалғыз емессің.
- Жүрек, біз сенімен дос боламыз.
- Жүрек, мен сені жақсы көремін.
Мұғалім: Міне көрдің бе сен мейірімді балаларға кез болдың.
Жүрек: Балалар, сендерге көп рахмет. Мен өте қуаныштымын.
Мұғалім: Балалар, сендердің мейірімділік іс жасадыңдар. Жылаған жүректі жұбата алдыңдар. Менде қуанып сендерге риза болып тұрмын.

Шығармашылық жұмыс:
Мұғалім: Енді балалар, біздер жалғыз емес екенімізді, жүректеріміздің бір екенін білдіре отырып, мына тұрған бір жүректің жанына өзіміздің дайындаған кішкене жүректерімізді қосайық.