Ашық сабақ Тыныс алу жүйесі

Раздел Другое
Класс -
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Есть
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Сабақтың жоспары:

Сабақтың тақырыбы: Тыныс алудың маңызы . Тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Тыныс алу жүйесінің маңызы,тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі туралы жаңа білім, түсінік беріп, ұғымдар қалыптастыру

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, есте сақтау, біліктіліктерін жетілдіру, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, іздену, шығармашылыққа дамыту

Тәрбиелік: Жауапкершілікке, адамгершілікке, салауаттылыққа тәрбиелеу

Сабақтың көрнекіліктері: Компьютер, интерактивті тақта, тыныс алу мүшелерінің макеті, модельдері, суреттері.

Сабақтың түрі: Білімді меңгерту, шығармашылықсабағы

Сабақтың әдіс-тәсілдері: Интерактивті оқыту, түсіндіру, сызба-нұсқа, ойын, сұрақ-жауап, көрнекілік

Пәнаралық байланыстар: биология,


Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру мақсаттық кезеңі.

Оқушылармен амандасу, белгілеу

II.Операциялық танымдылық кезең.

А.Үй тапсырмасын тексеру

1-кезең: "Миға шабуыл"

1. Қанайналым жүйесі дегеніміз не?

2. Қантамырлары неше топқабөлінеді?

3. Артерия қабырғаларының ырғақты тербелісі қалай аталады? Қалай білуге болады?

4. Қан кеткенде көрсетілетін алғашқы көмек.

5. Қан кету түрлері

6. Мынауқандай аурудың белгілері: басауырады, жүрегіайниды, құлағынан шу кетпейді, тамаққа тәбеті тартпайды, жүректің жиырылуы бірде жиілеп, бірдебәсеңдейді.

2-кезең: "Полиглот"

1.Ешбір техникамен алмастыруға болмайтын моторлы қызмет атқаратын мүше?

2.Көптеген ұлпалардың жиынтығынан не құралады? Мысалы бұлшықет және дәнекер ұлпасынан тұратын қанайналым .........

3.Жүрек кемістігі (порок) жүрек қақпақшаларының зақымдануынан болатын жұрек-қантамырларның ….?

4.Дәнекер ұлпасының сұйық түріне немесе ағзаның ішкі ортасына не жатады?

5.Қай қантамыр оттекпен қаныққан? Себебі біз не арқылы тыныс аламыз?

6.Қандай да болмасын аурудың алдын алу үшін әр адам нені сақтап, ұстану қажет?

Б.Жаңа материалды белсенді меңгеруге оқушыларды даярлау кезеңі

1-кезең : "ой қозғау"

1.Тыныс алудың маңызы , біздің ағзамызға берер пайдасы.

2.Тыныс алу мүшелерінің құрылысын біз не үшін білуге тейістіміз.

3.Тыныс алу мүшелерінің қызметі және әр түрлі аурулар жүйесі.

4.Тыныс алу жолдарынын ауруларынын алдын алу.

Тыныс алу деп -организм мен сыртқы орта арасындағы оттек түсіп, көмірқышқыл газының шығарылуымен байланысты жүретін газ алмасу процесін айтады.Ашық сабақ Тыныс алу жүйесі




Оттегі адам организмі үшін аса маңызды. Тіршіліктің сақталуы үшін оттегі үнемі денеге жеткізілуі тиіс. Тыныс алу кезінде оттегі үнемі денеге кіріп және көмір қышқыл газы денеден сыртқа айдалып тұрады. Бұл қызметті өкпе атқарады.

Тыныс алу жүйесінің мүшелері екіге бөлінеді: тыныс жолдары және басты тыныс алу мүшесі - өкпе. Тыныс жолдары - мұрын қуысы, көмей, кеңірдек және бронхылар.

Ауа танау арқылы мұрын қуысына кіреді. Мұрын қуысы кеңсірік шеміршегі арқылы оң және сол жақ бөліктерге бөлініп, ішкі жағы хоан тесігі арқылы жұтқыншақпен қосылады. Мұнда ауаның құрамындағы шаң-тозаңды, микроорганизмдерді ұстап, өлтіретін түктері бар және ол өкпеге баратын ауаны жылытады.

Ашық сабақ Тыныс алу жүйесі
Тыныс алу жүйесінің маңызды бөлігі - өкпе. Бұл бронхылардың ұсақ тамшыларының қуыстарынан жасалған альвеолалар мен дәнекер ұлпалардан тұратын жұп мүше.

Альвеолалар өте ұсақ, шар тәрізді домалақ, оларды микроскоппен ғана көруге болады. Қабырғалары жұқа, көптеген капиллярлармен қоршалған. Альвеолалардың жалпы ауданы 200 м2.
Тыныс алу жүйесінің құрылысы мен қызметі адамның жасына, жынысына байланысты. Жаңа туған сәбидің өкпесі нашар дамыған. Алғашқы 3 айлық өмірінде және жыныстық жетілу кезінде қарқынды өседі. Өмірінің алғашқы кезінде барлық нәрестелер ішпен дем алады. Дем алудың минуттық мөлшері: жаңа туған сәбиде 220 см3, ересек адамда 96 см3.

Өкпенің тіршілік сыйымдылығы (ӨТС), яғни өкпеге кіретін және шығатын ауаның мөлшері адамның жасына сай өзгереді. Адам қалыпты жағдайда дем алғанда өкпеге 300-500 мл. ауа кіреді. Мұны дем алу ауасы деп атайды. Жай дем алғаннан соң дем шығармай тұрып тағы да 1,5-2 л. ауа жұтуға болады. Мұны қосымша ауа деп атайды. Қалыпты дем шығарудан кейін дем алмай тұрып, тағы да күшпен дем шығарып 1-1,5 л. ауаны сыртқа айдауға болады. Бұл - қордағы ауа.

Тыныс алу мүшелерінің бәрінің физиологиялық көрсеткіштеріне дене еңбегі мен спорт әсер етеді. Мысалы, ӨТС: штангистерде - 4 л, футболистерде - 4,2 л, боксерлерде - 4,8 л. Тыныс алу жиілігі: спортсмендерде минутына - 6-8 рет, ал жаттықпаған адамдарда - 14-20 рет. Спортпен шұғылданатын адамдардың тынысы терең болады, бұл организмнің үнемді қызмет етуінің белгісі. Тыныс алу мүшелерін жаттықтыру, шынықтыру балалар мен жастардың тыныс мүшелері арқылы пайда болатын аулуларға қарсы тұру қабілетін арттырады. Олай болса, дене шынықтыру мен спорт денсаулықты сақтауға қажетті жағдайлардың бірі.

В. Жаңа білімді меңгеру.

1.Тыныс алу жолдарының,құрылысына, қызметіне тоқталып өту.

Слайд пен жұмыс

Ашық сабақ Тыныс алу жүйесі

Тынысалу қозғалыстары - тынысалу және тынысшығару арқылы жүзеге асады. Демді ішке алғанда қабырғалар сәл көтеріліп, көкет тегістеледі. Кеуде қуысы кеңейеді. Көкет - диафрагма кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын күмбез тәрізді бұлшықетті перде. Тыныс алғанда кеуде қуысының көлемі үлкейеді. Сыртқы қабырғааралық бұлшықеттердің жиырылуынан қабырғалар көтеріледі.Тынысалуға көкет пен қабырғааралық бұлшықеттерден басқа кеңірдек пен ауатамырлардың шеміршек арасындағы бұлшықеттер де қатысады.

Тыныс шығарғанда кеуде қуысы мен өкпенің көлемі кішірейеді. Көкет күмбезденіп, қайта қалпына келеді. Өкпе көпіршіктеріндегі қысым артып, ауа өкпеден ауа жолдары арқылы сыртқа шығарылады. Жиі тыныс шығарғанда ішкі қабырғааралық және құрсақтың бұлшықеттер қысылып жиырылады. Тынысалуға қабырғааралық еттер белсенді қатысса - «көкіректі» тынысалу типі ал көкет белсенді қатысса «құрсақты» тынысалу типі дейді.

Г.Жаңа білімді бекіту кезені.

"Ойлан, тап!" кезеңі.

1. Балалар тыныс алу жүйесінің мүшелерін сызба-нұсқа түрінде сызып, макеттен орналасуы мен құрылысын түсіндіріп өтіңдер

2.Әр топ жаңа тақырып бойынша тестермен жұмыс істейді


ТЫНЫС АЛУДЫҢ МАҢЫЗЫ.ТЫНЫС АЛУ МҮШЕЛЕРІ:АУА ТАСЫМАЛДАНАТЫН ЖОЛДАР ЖӘНЕ ӨКПЕ.МҰРЫН,АҢҚА,ЖҰТҚЫНШАҚ,КӨМЕКЕЙ,КЕҢІРДЕК ЖӘНЕ НЕГІЗГІ БРОНХЫЛАР,ОЛАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ МЕН ҚЫЗМЕТІ.ӨКПЕНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

Ашық сабақ Тыныс алу жүйесі





Тест
1.Организмнің ішкі ортасын не құрайды ?
А) лимфа
Ә) өт

В) асқазан сөлі
Б) қан

Г) ұлпа сұйықтылығы
2.Қан плазмасының құрамы неден тұрады ?
А) тромбоциттер,қан сарысуы
Б) лейкоциттер, фибриноген
Ә) эритроциттер, қан сарысуы
В) қан сарысуы, фибриноген
3. Эритроциттер қайда түзіледі ?
А) бауырда,көк бауырда
Ә) сүйектің қызыл кемігінде, көкбауырда
Б) лимфа түйіндерінде
В) лимфа түйіндерінде, сүйектің қызыл кемігінде
4. Эритроциттер қай жерде бұзылады?
А) сүйектің қызыл кемігінде
Ә) бауырда
Б) бауырмен көк бауырда
В) лимфа түйіндерінде
5.Лейкоциттер қайда түзіледі ?

А) сүйектің қызыл кемігінде
Ә) бауырда
Б) бауырда, көк бауырда
В) лимфа түйіндерінде
6. Қанның ұюына не қатысады ?
А) Эритроциттер
Ә) Лейкоциттер
Б) тромбоциттер
В) қызыл қан жасушалары

7. Қанның ұюына тромб түзілуіне қандай нәруыз қатысады ?
А) глобулин
Б) инсулин

Ә) фибриноген
В) гемоглобин
8. Артериялық қысым қай кезде ең көп болады ?
А) жүрекше жиырылғанда
Ә) қарынша жиырылғанда
Б) қарынша босансығанда
В) жалпы босансығанда
9. Қан қысымы неде жоғары болады?
А) артерияда
Ә) венада
Б) капиллярда
В) артериолада
10. Тамырдың соғуы деген не ?
А) жүрекшелердің ырғақты жиырылуы
Ә) артерия қабырғасының ырғақты тербелісі
Б) қанның венамен қозғалуы
В) артериялық қысым

III.Рефлексивті бағалау кегені

Білемін

Білдім

Білгім келеді

Бағалау парағы арқылы оқушылар алдымен өзіндік бағалауларын қойып шығады, одан соң мұғаліммен оқушының ортақ бағасы қойылады.

А.Үйге тапсырмасы бойынша мәлімет беру кезеңі.

1. §40 оқу.

2. Сәйкестендіру тестін орындау

3. "Тыныс алу мүшелерінің гигиенасы немесе аурудың алдын алу шаралары"туралы тестер құрастыру.













© 2010-2022