Баяндама: Адамгершілік тәрбие – рухани тәрбие негізі

«АК 159/7 түзету мекемесі

қарамағындағы Шахтинск

қаласы әкімдігінің № 10

жалпы білім беру мектебі»

КММ

Ғалия Адильбековна Узбаева

қазақ тілі мен әдебиеті

пәнінің мұғалімі.

Адамгершілік тәрбие - рухани тәрбие негізі

Жастарға рухани - адамгершілік тәрбие беру -қазіргі қоғамның ең маңызды міндеттердің бірі.Бұл қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын міндет. Қазіргі жастар тәрбиесіндегі басты мәселе тұлғаны рухани дамыту.

Адамгершілікке тәрбиелеу мәселесі А.Құнанбаев, А.Байтұрсынов,

Ы. Алтынсарин, Ж. Аймауытов ... еңбектерінде орын алған.

Өтінішке орай,жастардың еңбекті сүймеуі, жалқаулық,нашоқорлық пен маскүнемдік ұлттық адамгершілік тәлім-тәрбиенің дұрыс жүргізілмеуінен туындап отыратын құбылыстар. Біздің оқушылар арасында еліміздің тарихын,тілін,мәдениетін білмейтін, мәдени және әдебиет кітаптарды оқымаған жастар көптен кездеседі.

Қазақ әдебиеті пәні сабағында белгілі тақырыпқа байланысты қажетті кітаптарды оқып, кітаптың мазмұның байланысты ашатын компотенттерін тауып оқытамыз.Жастар оқу барысында жұмыстар арқылы рухани құндылығын дамытады. Кітап оқығанда олардың жанашарлық сезімі оянады, кешірімді болуға тырысады, қамқорлық болуға үйренеді.Көркем шығармаларды өзінің қиялы арқылы жеткізуге,кейіпкерлерінің өзіндік ерекшеліктері мен мінез - құлықтарын байыппен аңғаруға, олардың іс-қылықтарын дәлелдеп, қорытындылауға үйретеміз.Оқушылар оқу барысында жұмыстар арқылы рухани құндылығын дамытады. Кітап жастардың білімін арттыратын,сөйлеу мәдениетін дамытатын рухани құндылықтарын қалыптастыратын досы.

Адамгершілік тәрбиесінің әрқайсының ерекшеліктерін жетік білетін оқытушы халық педагогикасын ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дәстүрлерді, әдеп-ғұрыпты жан-жақты терең білумен қатар,өркениетті өмірмен байланыстыра отырып, білім берудің барлық кезеңдерінде пайдаланғаны дұрыс.Адамгершілік тақырыбы- мәңгілік. Адамгершілік - адамның рухани арқауы.

Адам баласы қоғамда өзінің адамгершілік қасиеттерімен анықталады.Ұлы ойшыл Ж. Баласағұн « Адамдардың жақсы қылықтары мен қасиеттерін жетілдіре білсе, қоғамды да жақсартуға болады» деген.

Биыл біздің мектепте семинар өтті. Қазақ тілі пәнінен 10 сынапта «Қазақ халқының салт-дәстүрлері» тақырыбына ашық сабақ өткіздім.

Сабақ барысындағы тапсырмаларды жаңа формат стратегияларын қолдану арқылы құрастыруға тырыстым. Орыс сыныбында грамматикалық және лексикалық тақырып бірге жүреді.Берілген сұрақты түсініп, оған жауап беру,өз ойын жеткізе білуге, қазақша сөйлеуге назар аударамын. Жайлы психологиялық ахуал орнату мақсатында, «шашу» дәстүрінен және «Сарыарқа» күйінен бастадық.Оқушылар үш топқа бөлініп,бір-біріне көмектесіп тапсырмаларды орындады.Тапсырма орындау барысында топтың әр мүшесі өз деңгейінде топтың жұмысына қатысып отырды.Білім деңгейлері жоғары оқушылар орташа оқушыларға жетекшілік ететіні байқалады.Өткен материалды бірігіп қайталап шығу тиімділігін көрсетеді.

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту барлық жатағы оқушыларға кез келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап екі ұығарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйретеміз.Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шыңдалған ойлау.

Отбасы тобына мынадай сұрақ койылды:

1.Қазіргі заманда салт- дәстүрлерді сақтау керек пе? Отбасының рөлі қандай?

Жігіттер тобына мынадай сұрақ койылды:

1.Бата деген не? Бата беру дәстүрі қазіргі заманда қажет пе?

Сын тұрғысынан ойлау қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі. Осы кезеңде тиімді «Бес жолды өлең», «Венн диаграмасы»,т.б сияқты стратегияларды қолданамыз.Сабақта « салт-дәстүр» сөзіне « синквейн» әдісі бойынша өлең шығаруға тырыстық. Сабақтың соңында «салт-дәстүрлер адмның қандай қасиеттерін дамытады?»- деген суалға стикерлерге жауабын жазып шарға жабыстырды.

Жағымсыз қасиеттен құтылу, жастардың бойында адамгершілік, инабаттылық қасиеттерді қалыптастыру мақсатында біздің мектепте көптеген іс-шаралар өткізіледі.

Қазақ халқының қанында бар рухани асыл қасиеттердің өзге халықтардан кездесе бермейтіндігіне жастарымыздың көзін жеткізуіміз керек. Қазақ елі мәңгілік болсын десек, оның болашағы жастардың тәрбиесін, оларға рухани тәрбие беру ісін кешіктірмей қолға алуымыз керек.

Пайдаланылған әдебиеттер :

1.Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан.- Астана 2007

2. Ж.Ж.Қуатова. «Научный мир», № 4 . 2010.

3 Н.Б. Игісінова Жастарға адмгершілік -рухани тәрбие берудңң негізі.// Өзіндік таным, 2004,№5

Резюме

В статье рассматривается пути формирования нравственно-духовных качеств у учащихся общеобразовательной школы № 10 при исправительном учреждении АК 159/7

Summary

In the article are considered the ways of formation of the moral qualities of students studying at general education school № 10 attached to AK 159/7correctional institution