11 класс. Салим Сурун-оол Авазынга дангырак, Ногаан ортулук. Хыналда ажыл

С. Сүрүң-оолдуң «Авазынга даӊгырак», «Ногаан ортулук» деп

чогаалдарынга хыналда ажыл

I кезээ. Тест-хыналда «Кадар, казыыр».

1. Монгуш Самбылович - райпонуң садыг килдизиниң эргелекчизи.

2. Кожалар июль айны сөөлзүредир ужуражып келир.

3. Монгуш Самбылович суг ийи оолдуг, бир кыстыг.

4. Баштай ужуращкан хүнүнде Чамбалдай суг аржааннап чорааш келген болур.

5. Чамбалдай аңныыр инспектору бооп ажылдап турар.

6. Чамбалдайның уруу Чечен-кыс школаны бир чыл бурунгаар доозупкан.

7. Чамбалдай уруунуң демдеглелдериниң кыдыраажын орун кырынга чыдырда көрүп кааптар.

8. Кожалар ийилээ бир катап аргалааш эзириктер сергедир черге хонарлар.

9. Монгуш Самбылович аарып турар өөнүң иштинге дыка кичээнгейлиг.

10. Арага эжишкилерни кандыг-даа эки чүвеге чедирбээн.

11. «Авазынга даңгырак» деп тоожуда кол темадан өске ынакшыл темазын база көргүскен.

12. «Ногаан ортулук» деп чогаалда Дус-Хөлдүң дугайында бижээн.

13. Тоожунуң эң кол темазы - бойдус камгалалы.

14. Ында болуушкуннар 1983-1986 чылдарда чылдарда болуп турар.

15. Иргит Ашак-оол эзирик оолдуң хайы-биле холунуң бирээзин кемдедип алган.

16. Курортта эмчилерниң бирээзин Саая Салбаковна дээр.

17. «Ырлап эвес, ыглап чыдар хөл» деп сөстерни улуг назылыг ирей чугаалаан.

18. Хөл чоогунда чурттап турар малчынны Дарган-оол деп адаар.

19. Хөлдү долгандыр аң-мең хамаанчок, куштар безин эвээжей берген.

20. Хөлдү долгандыр тургустунуп келген байдал Дарган-оолду аажок дүвүредип чоруур.

21. Хөлде курорт 1932 чылда ажыттынган.

II кезээ. «Уран аргаларны тодарат».

1. Домактарда эпитеттерни тыпкаш, хамааржып чоруур сөстери-биле катай ушта бижиир.

1). … Көктүг чай олчааан-на болгай, оът-сиген-даа хөлбегер хевээр, изиг хүн-даа хаарбышаан…

2). … Кожавыска хос бажың бар чүве, мурнунда аңаа чурттап турган өг-бүле совхозка ажылдаары-биле көжүп чоруй барган…

3). … Оон өскелери көзүлбес, оң таламда сарыг кырлаң баткан, бир чамдыктары ооң артында…

4). … Өг кыдыында улуг-ла брезентиде ааржы чадып каан, өг кырында - дөрбелчин ак пөсте ээжегей…

2. Домакта метафораларны тыпкаш, ушта бижиир.

… Хараачазындан уштунуп келген чандаңындан ак-көк ыш оптугуп үнүп кээрге-ле, эртенги сырын хөл уунче сывыртап алгаш чоруп тур…

3. Домактарда деңнелгелерни тыпкаш, ушта бижиир.

1). …Биче-бача аарыың, сактырыңга, холдан тен ап каапкан ышкаш, дораан чаштай бээр…

2). … А менден ырак эвес бир дөктүрек кырында бир куш, олурту шаап каан доорбаш дег, сөскее берген олуржук…