Сценарий внеклассного мероприятия на тему: Депортация вайнахского народа

Сценарий мероприятия посвященный

Депортации

вайнахского народа

1 слайд

1 ведущий -Малароева Хава

Сегодня исполняется 70 лет с трагической даты 23 февраля 1944 года, когда в одночасье Ингушский народ был лишён своей Родины и депортирован в Казахстан и среднею Азию.В многовековой истории у Ингушей есть даты, которые стали скорбной памятью народа. Одной из таких дат является 23 февраля 1944 г. когда Сталинской кликой была проведена депортация Ингушского народа, сопровождавшееся обвинением народа в предательстве и пособничестве Немецким войскам.

2ведущий-Бокова Лейла

Эзари ийс б1аь шовзткъа диълаг1ча шера,ткъаь кхоалаг1ча феврале ,кхаьрача дийнахьа,диъ сахьат даьлча 1уйранна вай мехка бала бера. Белхача вай кхалнаьха махьарч ,кхераденнача вай берий ц1ог1арч,дегаш делхача къонахий узамаш,хьайбай 1ехар,ж1алий латар,герз бедоалачар ю яппараш-из ше дар вашаг1ъийнадар цу кхаьрача дийнахьа.

1 ученик

Шалон хьакхаьчай, 1и тувсаш ба яьй,

Мича буг ца оалаш бугаш ба даьй.

Б1арг хьесташ хинна са Наьна лоамаш

Шортта сих ца луш латт къайладоалаш.

На1арашка ха латт "моастаг1ий" лорош

Болхаш ба даьй шоай лаьтта дуташ,

Къацахетараша мохк д1абаьккхаб,

Цар сийрдача ц1еношка баха хайшаб.

Йодаш я ц1ермашен 1аьржа к1ур тувсаш,

Цучар назам я гаьнна д1ахозаш:

"Хьо маьрша 1айла тха Нана-Даькъасте,

Дунен т1а кхы юха вай б1аргагург дий-те?

Вай къина делхаш да Наьна лоамаш,

Вай къина елхаш я Тирка талг1енаш,

Ма боакха ба хьо тхогара бала,

Хьо оарцаг1 валалахь ва Веза Даьла.."

Форда чу кховса, буг йоах цхьабараша,

Гаьнна Г1инбухе - шоллаг1бараша.

Цу низ болчоа мара хац фу хургда,

Бакъаххьа хеташ дар цо хьадергда.

Шалон йодаш я беза мухь ийца,

Ц1е ц1ог1а детташ духьал ювл дарца.

Ахкаргбарч ийккха хийла веннав,

Везачох - вовзачох массаг1а ваьннав.

Массаг1 г1ораваьв цу пана мехка,

Хьайбаш мо дигад вай цига 1олехка,

Кхаьлача б1аргашка дира хий сецаш,

Эзарзза ха енай ясе муг1 бешаш.

Массаг1а веннав моцалах вийста,

Ма дукха къаьстаб хийла дог хьийста

Ва Даьла 1а царех къахетам белахь,

Ялсмален совг1ат 1а царна делахь.

Г1анахьа Даькъасте духьала ухаш,

Хьасомаваьлча жожг1ате йолаш.

Юртара ваьлча йийтте 1овуллаш,

Т1аккха й1аьхха ха техе чуволлаш.

Ма къиза ха яр из я рабби Даьла,

Ма дуккха лайнаб вай из къизал, бала.

Парг1ат ма даьннадий хийттача дийнахь,

Юха а мохк баккха моастаг1 чухьалх.

Ц1ийша биза улл тахан нийса ах мохк,

Д1адалац Маьтлоам т1а латташ доа дохк.

Тахан юха а вайга бахь бала,

Юха а боагаш ба керчура ала.

Цу вай кашамашка хьакхарч я йоажош,

Уж вай лаьтташ да моастаг1чо оахаш.

Са вежарий ба боабаь къизалца,

Цхьабараш мичаб хац царех х1анззалца.

Бакъда со тешам х1анз а байна вац,

Дуненна ховш ма дий со воацалга харц.

Юха а вай ц1еношка вай дахаргда

Шолхаленца декхар ц1адахьаргда.

Юха а воай лаьтташ вай оахаргда,

Кхы а керда ц1енош хьалдоттаргда.

Со тешаш ва х1анз, из гаьна дац.

Бакъдар хьалт1а ца даьлча даргдац!

1 ведущий

То, что сотворил с нами и с другими народами, страшный режим того периода никогда не найдет понимания и оправдания в мире. В целом народ не может быть виновным. От Сталинского режима пострадали не только репрессированные малые народы но и миллионы Русских.По рассказу стариков нас в 1944 году в очередной раз проверили на стойкость. Наши отцы и деды выстояли. Это страшное испытание не сломило дух нашего народа. И сегодня благодаря нашим старикам их мужеству и несгибаемому духу, мы имеем свою государственность и созидаем.

2 слайд

2 ведущий

Кхойтта шера д1аьх далар из 1азап.Малаг1ча дешашца дувцалургда вай халкъа т1акхаьчар,вай даьш-ноанош лайнар?сенца дустаргда вай цар б1аргех 1оиха хий,дегашта хинна човнаш?Итта итташ шераш д1аиха дале а,юха а хинар кхетаде г1ерта вай.Хьана аьлча вайна из хатар дицлой,могийтаргдац т1айоаг1ача т1ехьено.Селхане йоацача к1аман,кхоане а хургъяц.

2 ученик

Даьла деноех ца1-тк1аь кхоалаг1а февраль

Ма сагота дера* са замигача халкъа

Дера д1айоаккхаш цунгара*дунен сердал,

Бахьаш цунга бала*сина ма могга ла.

Ма 1аьржа таьзет дар*тха коашка цу денар:

Къонахий белхаш ди*из мара хиннадац

Къизал цо ена*цо дена та1азар

Ц1аккха а,ц1аккха а г1алг1ашта дицлургдац

1азапаца к1алдехка*мелдолчох тхо даьха

Цу кераста паччахьо*даьхенах тхо даьхар

З1амигавар,воаккхавар*сибарег1а 1олаьлла

Моцалца,шелалца*фу хоадо 1окхайсар

Ц1еча эскара из деза ц1ай*вай мохк дезде кичлуш бар

Кераста паччахьо ший ордингашца*вайнаха цох таьзет дар

Из дар шовзткъе диълаг1ча шера*ткъаь кхоалаг1ча феврале,

1азап дахьаш дера кхаьра*вайнаха наха сахилле

1 ведущий

23 февраля 1944 год эта печальная скорбная дата…Вновь сжимаются сердца от тягостных воспоминаний. Картины, навсегда врезавшиеся в память, встают пред глазами очевидцев, будто произошло это вчера, словно не отделяет нас от той трагедии 70 долгих лет. Но не умирает преступление когда бы оно ни было совершено- сегодня на рассвете или сотню лет назад. Несправедливость ранит больно. Куда больнее, чем нож или пуля. И раны эти кровоточат, не дают покоя. Особенно, если оскорблён, и унижен не ты один и даже не одна твоя семья. Весь твой народ стал жертвой преступления спланированного в высоких кабинетах, исполненного ретивыми прислужниками бесчеловечного режима.

2 ведущий

Вай мохк дукхача баланашца,дукхача заманашкахьа зийнаб.Цхьа эзар ийс б1аь дезткъа шийтлаг1ча шера октябрь бутт чакхбоалача деношка шоай кийчо яь баг1ача кераста б1уно г1алг1ашта т1ом т1абера.Кховзткъе итт эзар саг шоай лаьттара арабаьхар.Ч1оаг1а йоккха къизал,1азап,бала,хало,саготонаш т1аера бусалба наха.Бакъда шоай иманах беханзар уж,шоай Даьлах тешар ч1оаг1а хилар бахьан долаш.

3 слайд

3 ученик

Юрта го баь салтий латтар*ше мел долча коа уж бар

Автоматаш царна бе йоахкар*йистахилар цар ц1имхара дар

Истий бераш цар корзаг1даьнна*унзар царга хьежаш бар

Нохчий,г1алг1ай къамашка*цар хьадийцар лира дар

Сиха кичле,новкъа довла*ах сахьат мара шоана ха яц

Боккхий истий ,уж къонахий*г1оарал дайна хала хьувз

Мотт ца ховш дола уж берилгаш*кхераденна ц1аре ц1увз

Масса йола фусам нана*Новкъа яла кич луш яр,

Бехке боацаш,кхаьчача бала*сатоха ужаш кийча бар

Уж къоаной бар коат1а хьувзаш,сихле,яхаш,цар ц1ог1а хьекх

Са мел доалар цу шоай коара*корта мукъа чехка доакх

Нагахь,йолчо говр д1аеже,*шоай хьамилгаш цу т1а йотт,

Делха бийргаш д1ат1акхайсе,*коага 1адика ювца отт,

Долле,долле,юха ма сувца!*салтечо т1ахьувкх ший герз

Шоана йила ха чакхьяннай*кхы минот оаш йоакхаргъяц,

Бехке боацача даьшка хьежаш*хьайбаш даьшка хьегаш латт

Жалеш,цискаш увг1аш,ц1увзаш*хьа никъ даьк1ал бувца г1ерт

Ше д1аваха могаш воацачунга*безаме цар къамаьл ду

Машен я хьат1айоаг1аш аьле*юстар ваьккхе соца ву

Цар нах к1езига болча*ужаш цхьанахь д1ачубохк

Акхарца хьувза йиш яц,аьле*топаш техе уж 1обохк

Болхаш ба нах новкъа баьнна*гаргаг1ча станце уж т1абуг

Цига я латташ товарнякаш*цар чу лаьхке уж чубохк

Бац цар чу маьнги,дац цар чу истол*цар чу цхьаккха лостам бац

Дог чудолаш волча саго*цучу саг чуволларгвац

Д1ат1авахе воккхача саго*салтечунга къамаьл ду

«Фу даьд оаха,мича дуг тхо?*яхаш цунга хаттар лу

Д1акъовла аькха,хьай бат,аьле*салте цунга во йист хул

Шоаш д1акхаьчача ховргда шоана*шоашта малаг1а фусам хул

Новкъа баьлар вайнаьха къоаной*истий,бераш царца дар

Дукхаг1а мел бола нохчий,г1алг1ай,*немцех латаш т1ем т1а бар

Барх1-ийс дезал цхьан вагон чу*чкъаьрий санна чубехкар

Къа ца хеташ,сийнача сибарег1а*эшелонаш 1олаьхкар

Халача новкъа лазар хинна*царех хийла д1акъаьстар

Ца леш висар из виллалца*лазаро д1ахецацар.

1 ведущий

В истории ингушского народа были всякие события, но 23 февраля 1944 год…- этот черный день, останется в памяти народа как дата самой страшной трагедии ни в чем не повинных людей. По рассказам наших стариков это началось так.В 1944 году в Чечено-Ингушетию стали прибывать целые воинские части. В самом начале 1944 года во всех селах республики были определены эти подразделения под видом подготовки к предстоящим «учениям». Местные жители с кавказским гостеприимством приняли солдат и офицеров, не подозревая о предстоящей трагедии

2 ведущий

70 шу дизад укх деношка, в1алла бехк а бокъо а йоацаш вай деррига къам ше массехана даьхача мехках а даьккха Казахстане 1одахьийта. Цига даьккхача даьхача кхойтта шера дуккха бала, халонаш лайнай вайнах, эзараши эзараши байнаб моцала, шелала, лазарех, эзача 1азапех. Цу хана лаьттача зуламеча 1аьдала хийттадацар вай къам цигара маьрша ц1адоаг1аргда, аьнна. Лар а йоцаш дунет1ара вай д1адаргда аьнна хетар, б1арчча халкъа духал из тийшаболх в1ашаг1беллача г1озара. Цхьабакъда, из цар чакхадаьланзар.

4 ученик

Доккха х1ама дар цу новкъа такхаьчар*валар цхьаккха х1ама дац

Мерчий делла,каша даьккха*лаьттах воллар валар дац

Ший венна саг лочкъа вора,*новкъа д1а ца кхоссар духьа

Гуча ваьлча из д1ахьора*даггар хьо т1ехь велхашехьа

Мерчий доацаш,ийпха доацаш,*каш-лахьте цадоаккхаш

Шорттига лайла уж д1абехкар*царна кхы де х1ама доацаш

Кхалнах, ма1нах,къоаной,бераш*вагона чу дукха бар

Шоай хьашт кхоачаш де йиш йоацаш*сибарег1а уж 1окхаьчар

Ахкарг ийккха хийла кхалсаг*цу чу енна д1аялар

Эздел г1улакх шоай ца дохаш*сибарег1а уж 1окхаьчар

Лоамаш шуга аз сатувсаш*д1аьха кхойта шу д1аьккхар

Эза бала хилча бусташ*б1аь шера уж нийса дар

Лоамаш,лоамаш наьна-лоамаш*шоана дайнад дика,во

Уж къонгаш мехках боахаш*хала дар шо б1аргаго

Т1ехьахьежаш г1ийла,г1ийла*доацаш де шоай новкъостал

Из къизал ца лоалуш хийла*массаг1а хаьрцар шог1, алал?

Хьунаш,аьлеш т1ехьахьежаш*лоаман шийла кхурколгаш

Тхона даггар т1ехьа удар*яхаш,тхо ма диталаш

Т1ехьахьежар хьайбаш,ж1алеш*х1ажк1ах дизза лаьтта доарч

Даьтта кхабаш, жувра галеш*къацахетарашка кхоач

Т1ехьахьежар хоза ц1енош*кораш-б1аргаш шоай дийла

Маь-лоам т1ар морхилгаш*даггар елхар мухь билла

Т1ехьахьежар в1овнаш,г1алаш*маьлха кашмашкар декъий

Х1аьта а деналах ца дохаш*из бала а ма лайрий

Вайга ена йоаккха къизал*дуккхачар ма йийкъарий

Из бахьан ца дохаш г1оарол*со дийна ма висарий

Бовзаш боацача наьха мехка*бехьа уж 1окхайсар

Вашаг1а ма кхеталда аьнна*жа санна уж д1абийкъар

Цига хьекхаш бар шийла мух*деррига дуне ц1увзадеш

Мехках баьхача наьха къина*уж аренаш елхаеш

Казах,эрсий.немций,жугте*цар харцонца кийчбаьбар

Нах буа къам доаг1а,аьнна,моастаг1ал чуделладар

Цкъа к1езига ха яллалца*хьона т1акхаьчача царех саг

Б1аг1ар хьаже,юстар воалар*боаццаш хьа цхьаккха бехк

Беш боа хьехам бале а б1еха*хьаькъал долчо кхетаду

Харц лувр малав,бакъ лувр малав*ший дагахь цо д1ач1оаг1ду

1 ведущий

В пять часов утра 23 февраля 1944 года в день Красной Армии в дома ингушей и чеченцев стали ломиться солдаты и офицеры с автоматами, пистолетами и винтовками в руках. Они грубыми окриками, а бывало, и с применением физической силы поднимали с постелей детей, женщин, стариков и гнали всех на улицу.Офицеры объявили горцам, что все они изменники Родины и поэтому по Решению Советского правительства выселяются в среднеазиатские республики: в Казахстан и Киргизию.

2 ведущий-

Вай дай-ноаной деналах, хьинарех дийна а диса ший мехках кхийттад вай къам. Эггара халаг1а йолча замалехьа аьттув баьннаб цар г1алг1ай мотт, 1аьдалаш, хоза г1улакхаш диц ца далийта, бусулба ди а лелабеш вайнаьха эздел а доалаш т1ехьенаш хьалкхее. Царна йоаккхо я даргдац вай. Дукха халонаш лайна къам да, г1алг1ай къам.

Выступает 5 класс

(назам показ слайдов)

1 ведущий

На сборы отводилось всего лишь 15-20 минут. Стреляли в тех, кто проявляли строптивость, позволяя себе, пусть даже в мелочах, ослушаться, не подчиниться приказу. Села, дома были окружены плотным концом охраны, дороги забиты солдатами. Беременные женщины, матери с детьми, старики и больные вереницами потянулись к железнодорожным станциям. С больными поступали самым диким образом: родственников вынуждали оставлять их в домах или бросать у дорог, обрекая на голодную и холодную смерть, а бывали и пристреливали.

2 ведущий- Цхьабакъда, цхьанена лоала лаьтта, эсалал гучаяккха къам дац, массехана дика ц1ихеза хиннаб г1алг1ай, белгала хиннаб кхычарна юкъе. Вай массехана воай машар, кортмукъле лораеш хилара дукха зуламаш леладаьд вайна духьал. Амма, вай халкъ ч1оаг1денна мара, в1алла доха ца дохаш хьадоаг1аш латт таханчарна дийнахьа. Къаман низ хилар, сакхетам хилар, цо хьат1аийца никъ нийса хилар белгало я из.

1 ведущий

Народ провел в высылке 13 долгих лет.За это время от голода, холода, погибло до 230 000 людей. Все это время с нас не снимали позорного клейма «врагов народа».

2 ведущий

Тахан вай мехка таьзет латтача дийнахьа вайна дагауха вай Казахстанера ц1а ца баьхка гаргара нах, вежарий, йижарий. Наггахьа ц1а мара хургдац Г1алг1ай мехка ц1еннат1ара дезалхо цига ца къасташ, наьха лаьтта д1авелла ца воалаш. Дала гешт долда царна! Дала къахетам болба. Бийрза моттиг Дала даькъала йойла!

5 ученик

Ва Даьла кхел елахь бехке волчунна,

Тхо наьна лоамех къоастадаьчунна.

Каша 1азап 1а цунна совдаккха, Даьла,

Хьох тийша ма дий тхо укх дунен Аьла.

Даькъасте са латташ байнарий духьа,

Цу бойла дисача берилгий духьа,

Кхел елахь, Даьла, бехке волчунна

Из де могарг ма дац хьо воацачунна.

Мерчий доацаш к1ир хьекхаш бийхкарий духьа,

Коартолий ч1ораш, йиарий духьа,

Дог1а чурт доацаш веллачун духьа,

Ва Даьла, кхел елахь бехке волчунна.

Машиннаькъаца дада дисача цу декъий духьа,

Ясий ца дешаш бехкача эзарней духьа,

Халбате байнача цу къоаной духьа,

Тха Даьла, кхел елахь бехке волчунна.

Дайх-ноанойха къоастабаьча дезалий духьа,

Шоай мехкар лелхабаь лелачар духьа,

Тахан а т1ехь оккхарбаьнна леларий духьа,

Ва Даьла, кхел елахь бехке волчунна.

Хьакхарчашта дуадаьча цу берий духьа,

Аьрх1 етташ боабаьча цу к1антий духьа,

Моастаг1чо эхь даьча мехкарий духьа,

Ва Низбар, кхел елахь бехке волчунна.

Къонгаш боабаь яг1ача цу наьна духьа,

Деналах ца бохаш байнарий духьа,

Докъадаланза долча цар боарзий духьа,

Ва Даьла, кхел елахь бехке волчунна.

Хьа сабар, Са Даьла, дуннена ма довзий,

Цкъа сабар а, тха Даьла, кхоачалуш ма хулий.

Дог тийша да тхо 1а бекхам бергболгах,

Тхо Дала лорадолда цох ца тешилгах.

4 слайд

2 ведущий

Цу т1ехьа тха мероприяти чакх ялар ладувг1ара баркал хилда шоана!Дала иман а сабар а лулда вайна ишта дачакхдовл!