Дидактический материал тест по теме Джангар 5-6 кл

Шүүвр көдлмш 5 класс

«Җаңһр»

1. Хальмг улсин баатрльг дуулвр гисн юмб?

2. Яһҗ «Җаңһр» үүдәсмн?

3. Баатрмуд ямаран орн-нутгт бәәсмн?

4. Бумбин орна йиртмҗнь ямарамб?

5. Кен Бумбин орна- нутгтан долан дуңһра күцәд суудг бәәсмн?

6. Кенә һардврт Бумбин орна улс амулң менд бәәнә?

7. Кедү баатрмуд Бумбин орнд бәәнә?

Толин көдлмш:

Баатрльг дуулвр - героический эпос

Үүдәсмн - создал

Орн-нутг - страна

Йиртмҗ - природа

Долан дуңһра - семь кругов

Һардвр - руководство

Баатрмуд - богатыри

Шүүвр көдлмш 5 класс

«Җаңһр» (намтр)

1. Ямаран цагт Җаңһр төрсмн?

2. Кенә хаани үлдл?

3. Кенә хаани ач?

4. Кенә хаани көвүн?

5. Хөмөстәдән Җаңһр кенд дәәлүлгдсмн?

6. Һун оргч насндан ю эвдҗ, кениг номдан орулсмн?

7. Ямаран күлгтә бәәсмн?

8. Дөн оргч насндан ю эвдҗ, кениг номдан орулсмн?

9. Эркн тавн настадан кениг кел бәрсмн?

10. Тав орсн настадан кенд бәргдсмн?

11. Зурһа оргч настадан ю эвдҗ, юута болсмн, барун ахлачнь кен болсмн?

12. Долатадан кедү ориг дорацулҗ, юуһан дуудулсмн?

Толин көдлмш:

Төрсмн- родился

Үлдл - пережиток (остаток, наследник)

Ач - внук, племянник

Хөмөстәдән - в два года

Дәәлүлгдсмн - был побежден

Һун - в три года

Эвдҗ - разорил

Номдан орулсн - завоевал

Күлг - богатырский конь

Дөн - в четыре года

Эркн тавн - в пять лет

Кел бәрсмн - взял в плен

Барун ахлач - с правой стороны

Дорацулҗ - победил

Дуудулсмн - призвал, провозгласил

Шүүвр көдлмш 5 класс

«Җаңһр» (намтр)

1. Ямаран цагт Җаңһр төрсмн?

Эрднин экн цагт һаргсн

Олн бурхдын шаҗн делгрх цагт

2. Кенә хаани үлдл?

Тәк Зула хаани үлдл

3. Кенә хаани ач?

Таңсг Бумб хаани ач

4. Кенә хаани көвүн?

Үзң алдр хаани көвүн үйин өнчн Җаңһр

5. Хөмөстәдән Җаңһр кенд дәәлүлгдсмн?

Догшн маңһст нутган дәәлүлҗ

6. Һун оргч насндан ю эвдҗ, кениг номдан орулсмн?

Һурвн ик бәәрин ам эвдҗ,

Һульҗң ик маңһс хааг номдан орулсмн

7. Ямаран күлгтә бәәсмн?

Арнзл Зеерд (үрә цагт)

8. Дөн оргч насндан ю эвдҗ, кениг номдан орулсмн?

Дөрвн ик бәәрин ам эвдҗ

Дөрдң ик шар маңһс хааг номдан орулсмн

9. Эркн тавн настадан кениг кел бәрсмн?

Тәкин тавн шулм хааг кел бәрсмн

10. Тав орсн настадан кенд бәргдсмн?

Бөк Мөңгн Шигшрһд бәргдҗ

11. Зурһа оргч настадан ю эвдҗ,кедү җидин үзүр хамхлҗ

зург болсн юута болсмн, барун ахлачнь кен болсмн?

Зурһан бәәрин ам эвдҗ

Зун җидин үзүр хамхлҗ

Зург болсн бәәшңтә

Күңкән Алтн Чееҗиг ббарун ахлач болсмн.

12. Долатадан кедү ориг дорацулҗ, юуһан дуудулсмн?

Долан ориг дорацулҗ

Дуута Җаңһр нерән дуудулсмн.

Шүүвр көдлмш 5 класс

«Җаңһр» (эклц)

1. Шар-цоохр арминь ямаран бәәсмн?

2. Кедү хаани күүкд һолсмн?

3. Кедү нойни күүкд һолсмн?

4. Кенә хаани күүк дурлсмн?

5. Ямаран уулын өөр бүүрлсмн?

6. Юуна хойрин киисн болад бәәдг уул бәәсмн?

7. Ямаран далан өөр бүүрлсмн?

8. Юуна герл һарад бәәдг дала бәәсмн?

9. Ямаран һол бульглад бәәдг бәәсмн?

10.Кедү баатрмуд сууһад күүнддг бәәсмн?

Толин көдлмш:

Арм - копье, дротик

Һолсмн - отвергать

Дурлсмн - понравилась

Уул - гора

Киисн - центр, середина

Бүүрлсмн - поселиться, размещаться

Дала - океан

Герл - свет

Һол - река

Күүнддг - разговаривают, ведут беседу

Шүүвр көдлмш 5 класс

«Җаңһр» (эклц)

1.Шар-цоохр арминь ямаран бәәсмн?

Хурц цагт

2. Кедү хаани күүкд һолсмн?

Түвин дөрвн хаани

2. Кедү нойни күүкд һолсмн?

Дөчн йисн нойни

2. Кенә хаани күүк дурлсмн?

Ном Төгс хаани

2. Ямаран уулын өөр бүүрлсмн?

Өл Манхн Цаһан гидг уул

2. Юуна хойрин киисн болад бәәдг уул бәәсмн?

һазр теңгр хойрин

2. Ямаран далан өөр бүүрлсмн?

Өртг Шартг гидг дала

2. Юуна герл һарад бәәдг дала бәәсмн?

өңгтә бадмин герл һарад

2. Ямаран һол бульглад бәәдг бәәсмн?

киитн хар Домб һол

10.Кедү баатрмуд сууһад күүнддг бәәсмн?

Шарин зурһан миңһн арвн хойр (6012)

Шүүвр көдлмш 5 класс

«Җаңһр»

1. Хальмг улсин баатрльг дуулвр гисн юмб?

«Җаңһр»

2. Яһҗ «Җаңһр» үүдәсмн?

Уха-күслән амн үгәр келҗ, үйәс үйд герәслҗ

3. Баатрмуд ямаран орн-нутгт бәәсмн?

Бумбин орн - нутгт

4. Бумбин орна йиртмҗнь ямарамб?

Халх халун уга, даарх киитн уга

5. Кен Бумбин орна- нутгтан долан дуңһра күцәд суудг бәәсмн?

Цал буурл сахлта өвгд

Элҗг улан эмгд , цусн улан күүкд

Зурһан миңһн арвн хойр баатрмуд

6. Кенә һардврт Бумбин орна улс амулң менд бәәнә?

Эзн богд Җаңһр

Баатрмудын дуңһра

Тәк Зула хаани үлдл,

Таңсг Бумб хаани ач,

Үзң алдр хаани көвүн

Дуута богд Җаңһр.

1.Барун бийд ахлҗ суудгнь - 1. Зүн бийнь ахлдгнь -

Байн Күңкән Алтн Чееҗ Арслңгин Арг Улан Хоңһр

Йиргсн 99 җилә юмиг Хамг бийән күүчҗ,

Тууҗҗ меддг 70 хаани нутг

Ирәд уга 99 җилә юмиг Даңһар орулҗ өгсн.

Тааҗ меддг.

2. Күңкән дару суудгнь - 2. Хоңһрин дару суудгнь -

Мөрн деер кү торһдг уга Тавлад суухларн,

Күмни начн 52 күүнә зәәд суудг.

Күнд Һарта Савр. Тәкиһәд суухларн,

25 күүүнә зәәд суудг

Гүзән Гүмб баатр.

3. Зүн тал һурвдгчнь -

Эзн богдыг дахдг

Бульңһрин көвүн

Догшн Хар Санл.

Эрк Тугин көвүн

Орчлңгин Сәәхн Миңъян

Эзн богд Җаңһрин

Эркн сән сөңч.

Жаңһр

Тәк Зула хаани үлдл,

Таңсг Бумб хаани ач,

Үзң алдр хаани көвүн

Үйин өнчн Җаңһр.

2 - Хө мөстәдән - Догшн маңһст нутган дәәлүлҗ,

3 - Һун оргч настадан - Һульҗң маңһс хааг номдан орулсн,

4 - Дөн оргч настадан - Дөрдң ик шар маңһс хааг номдан орулсн,

5 - Эркн тав настадан - Тәкин тавн шулм хааг номдан орулсн,

Бөк Мөңгн Шигшрһд бәргдҗ, олзлгдсн болдг.

6 - зурһа оргч настадан - зурһан бәәрин ам эвдҗ,

Күңкән Алтн Чееҗиг барун ахлач болһсмн.

7 - долатадан - долан ориг дорацулҗ - Дуута нерән дуудулсмн.

Арнзл Зеерд күлгнь, шар - цоохр арм зер-зевнь.

Түвин дөрвн хаани күүк һолад,

Төвшүн дөчн йисн (49) нойни күүкд һолад,

Ном Төгс хаани күүк залгсн болдг.

Арвн зурһата (16) Аһ Шавдл болдг.

Эзн Җаңһрнь дөчн дөрвн (44) көлтә

Дуңгһр сәәхн ширә деерән

Дүүрң һарсн арвн тавни сар мет

Мандлҗ суудг болна.

Үгин көдлмш

Үлдл - потомок

Ач - внук

өнчн - сирота

хө мөстәдән - в два года

дәәлүлҗ - был завоеван

номдан орулсн - покорил

күлг - богатырский конь

арм - метательное копье, дротик

зер-зев - оружие

һолад - отвергает

Баатрмудын магтал

Барун бийд ахлҗ суудгнь -

Байн Күңкән Алтн Чееҗ

Йиргсн 99 җилә юмиг

Тууҗҗ меддг

Ирәд уга 99 җилә юмиг

Тааҗ меддг.

Агсг - Улан күлгтә, саадг - зер-зевтә.

Саадг - колчан со стрелами

Зүн бийнь ахлдгнь -

Төвшүн Ширкгин ач гинә,

Бөк Мөңгн Шигшрһин ууһн көвүн,

Шилтә Зандн Герл хатн

Эркн 22 настаднь һарсн

Арслңгин Арг Улан Хоңһр

Хәр цаһан далан хамхчҗ,

Хамг бийән күүчҗ,

70 хаани нутг

Даңһар орулҗ өгсн.

Көк - Һалзн күлгтә, үлд зер-зевнь

Үлд - меч

Күңкән дару суудгнь -

Сай өркәр авсн

Күүкн күрң Һалзнта

Найн негн алд

Хәәв балтнь ээмәснь хөөһдг уга,

Залу ямр чиирг болв гиҗ

Мөрн деер кү торһдг уга

Күмни начн

Күнд Һарта Савр.

Күүкн Күрң Һалзн күлгтә, нәәмн талта балт зер-зевнь.

Балт - секира, боевой топор

Хоңһрин дару суудгнь -

Тавлад суухларн,

52 күүнә зәәд суудг.

Тәкиһәд суухларн,

25 күүүнә зәәд суудг

Киитн хар шорарн нер һатлгсн

Заани тавг хәәсн хар күлгтә

Гүзән Гүмб баатр.

Хар күлгтә, ханҗал, шор - зер-зевнь.

Ханҗал - кинжал

Шор - штык, копье

Зүн тал һурвдгчнь -

Буйн төгс ааван

Көвүн уга хаяд,

Бурхн сәахн ээҗән

Буй уга хаяд,

Бум өрк алвтан

Нойн уга оркад,

Арвн нәәмтә

Әңгр улан хатан

Һанц бийинь хаяд,

Буурл Һалзнарн ирҗ

Эзн богдыг дахгсн

Бульңһрин көвүн

Догшн Хар Санл.

Буурл Һалзн күлгтә, балт зер-зевнь.

Балт - секира

Йирн негн (91) чивһстә

Ендр мөңгн хууран авад татхла,

Хулсн дунд өндглсн

Хунын дун һарад,

Нур дунд өндглсн

Нуһсна дун һарад,

Арвн хойр айсар

Чашкурдад одв.

Эрк Тугин көвүн

Орчлңгин Сәәхн Миңъян болдг,

Эзн богд Җаңһрин

Эркн сән сөңч.

Алтн Шарһ күлтә,

Җаңһр (тест) 6 класс

Алтн Чееҗ Җаңһр хойрин бәәр бәрлдгсн бөлг

1. Кедү настадан Җаңһр Бөк Мөңгн Шигшрһин һарт бәргдҗ?

1. хө мөстәдән 2. дөн 3. тавн

2. Көвүг шинҗләд, Шигшрһ яахар седҗ?

1. көвүшлхәр 2. хораҗ дархар 3. адуч кехәр

3. Кен алдр Жаңһриг харсҗ?

1. Хоңһр 2. Зандн Герл 3. Савр

4. Яһҗ хорахув гиҗ санад, Шигшрһ Җаңһрт ямаран даалһвр өгнә?

1. аду көөх 2. аду хәрүлх 3. аду услх

5. Кенә адун бәәсмн?

1. Күңкән Чееҗин 2. Жаңһрин 3. Хоңһрин

6. Кедү адунд көк һалзн күлгүд бәәсмн?

1. хойр түмн 2. тавн түмн 3 нәәмн түмн

7. Йовҗ йовсн һазртнь ямаран уул харһна?

1. Маңхн Хаар уул 2. Маңхн Цаһан уул 3. Маңхн Бор уул

8. Кедү һолын экәр давсмн?

1. тәвн 2.җирн 3. далн

9. Байн Күңкән Чееҗин күлг ямаран?

1. Агсг Улан 2.Агсг Хар 3. Агсг Һалзн

10. Күңкән Чееҗин кивр саадгнь ямаран өңгтә?

1. улан 2. көк 3. хар

11. Күңкән Чееҗин Жаңһриг яһв?

1. бәрв 2.хавв 3. ноолдв

12. Күңкән Чееҗ юуһар хаһад Җаңһриг күндәр шавтав?

1. саадгар 2. бууһар 3. балтар

13. Шавтсн Җаңһриг юн унһал уга Шигшрһин нутг тал авч ирв?

1. Арнзл Хар 2. Арнзл Зеерд 3. Арнзл Улан

14. Жаңһриг Шигшрһ юунд идүл гинә?

1. ноха 2 така 3. мис

15. Кен Җаңһриг үкләс харсҗ авна?

1. Күңкән Чееҗ 2.Хоңһр 3. Шигшрһ

16. Зандн Герл яһҗ Җаңһриг эдгәнә?

1. һурв алххла 2. хойр алххла 3. тав алххла

17. Җаңһр кенлә үүрлнә?

1. Хоңһр 2. Күңкән Чееҗ 3. Зандн Герл

18. Күңкән Чееҗин бәрәнәс Бөк Мөңгн Шигшрһиг кен султхҗ?

1.Хоңһр 2. Җаңһр 3. Зандн Герл

19. Кедү настадан Дуута Җаңһр нерән дуудулсмн?

1. зурһатадан 2. долатадан 3. тавтадан

20. Кедү хаани күүкд һолсмн?

1. түвн дөрвн 2. түвн тавн 3. түвн долан

21. Кенә хаани күүк залсмн?

1. Ном Төгс 2. Ном Төвд 3. Ном Тугс

22. Ном Төгс күүкнә нернь кемб?

1. Аһ Шавдл 2. Аһ Шарһл 3. Аһ Шиндл

23. Җаңһрин барун бийинь кен суусмн?

1. Күңкән Чееҗ 2. Хоңһр 3. Бөк Мөңгн Шигшрһ

24. Җаңһрин зүн бийинь кен суусмн?

1. Күңкән Чееҗ 2.Хоңһр 3. Бөк Мөңгн Шигшрһ

25. Җаңһрин бәәсн орн юмб?

1. Бумб орн 2. Бамб орн 3. Бемб орн