Статья Калмыцкий язык – мое богатство

ХАЛЬМГ КЕЛН - МАНА ЗӨӨР

Калмыцкий язык - мое богатство

Һазр деер бәәсн әмтн наадк әмтә тоотас йилһрнә . Ухан тоолврарн, ухалж чаддг арһарн, тер арһан келнә эв-арһар олзлад, бидн олн әмтнд медүлнәвидн. Күн санаһан үгәр, келәр дамжулад медүлнә.

«Келтәнь - уралан, келн угань - хооран» гиж хальмгуд келнә.Келн уга күн талдан күүнлә күндж чадшго, седклдән бәәхән медүлж чадшго, кех кергән сәәнәр күцәж чадшго. Узбек, орс, хальмг, немш, чечен, грузин болн нань чигн келн улс эврә эк-эцкиннь, орн-нутгиннь, төрскн һазриннь келтә болна. Келән геесн күн келн улсиннь нерән геенә.

Бидн болхла хальмг улс. Кезәнә мана өвкнриг, яһж нерәддг бәәж? (өөрдн).

Мана зөөр - хальмг келн. Хальмг келн кецү сәәхн, цецн, хурц келн. Иим келтә эмтн бийснь йир мергн - хурц, билгтә әмтн гиж тоолж болхмн.

-Хальмг келндән, хару, дурта әмтн олн. Тедн дунд мана бичәчнр, шүлгчнр: Калян Санж, Көглтин Дава, Бембин Тимофей, Саңһжин Бося, Нуура Владимир

Бичәч, шүлгч болһн эн төрт нерәдж шүлгүд бичхләрн, эврә уул хальмг келән магтад, келнә зөөринь үзүләд, ямаранчн күн эврә келндән дурта болх, терүгән сәәнәр медх, келәрн омг бәрх кергтә гисн сана маднд орулна.

Мана ууһн бичәчнрин негнь - Калян Санж. Эн йир билгтә, сәәхн хурц келтә күн бәәсмн. Бийнь күчтә келмрч күн.

Хальмг келн - уурхан саң!

Харм төрсн һундлм даң.

Күцж дасч чадсн угав.

Күцәж сансан келсн угав.

Эн шүлгән дал курсн насндан бичсмн. Тегәд иим күңкл ухата күн тиигж келсн болхла, тер мана келнә зөөриг үнлж болшго.

Мана алдр шүлгч Көглтин Дава эн төриг иигж хаһлна:

Эврә келан магтж,

Эс буульмж өгсиг

Мел һанцхн түүгәрнь

Мууһин тоод орулхмн,

Энкрлж бийнь өсксн

Экән һолснд тоолхмн.

Көглтин Давад төрскн келн эклә адл әрун сәкүсн болна. Тегәд келан эклә әдл дурлх, әрвлх, магтх кергтә гисн уха маднд заана.

Кел медлһн - нутг сәклһн,

Ке сәәхнәр бийән тетклһн.

Онц тоотин орминь илм,

Очр чолунас даву мергн.

Эн шүлгиг Нуура Владимир бичсмн,шүлгч эн үгмүдиг иигж цәәлһжәнә.

Эврә келән сәәнәр медсн күн - байн күн. Хойр, һурвн кел медсн күн түүнәс даву байн . Тиим күн, дала соньн юм медж, олн әмтнлә күүндж, дегтрмүд умшч медрл авна.

АШЛВР: һазр деер ямаранчн келн - ик зөөр. Хальмг келән дслһн - эндрк өдрт эркн төр болсн деерән йир өвдкүртә. Өдгә цагин баһчуд хальмг келән мууһар меднә, зәрминь күүндхтән ичнә. Кенчн эврә келән медх зөвтә, келән һәәлх зөв уга. Альд йовв чигн хальмгарн келтн, күүндтн. Келән мартлһн - ик килнцтә, му йорта юмн.