Конспект урока: Шамиль Алядин

__________ Къырымтатар __________ № ______ 7 СЫНЫФ

Дерснинъ мевзусы: Шамиль Алядин. "Теселли"

Дерснинъ макъсады: аят ве инсан проблемасыны ачмакъ, талебелерде эмексеверлик, окъувгъа авеслик киби табиат чизгилерини ашламакъ.

Дерс донатылувы: эдипнинъ портрети; онынъ яраткъан китаплары; Къырым харитасы.

ДЕРСНИНЪ КЕТИШАТЫ

1. Тешкилий къысым. Селямлашув; невбетчилер рапорты; нутукъ дакъикъасы; эв вазифесининъ тешкерюви; янъы мевзу боюнджа чалышув ; эв вазифесининъ анълатмасы; баалав; дерснинъ нетиджеси.

2.Оджанынъ кириш сёзю:

-"Аятта ойле адамлар бар ки, оларны корьгенде къальбинъиз нурлана, юзюнъиз айдынлана. Оларнынъ шахсиетинде инсаниетлик, алидженеплыкъ атеши янып тура. Бойле адамлар аятнынъ эр бир саасында- эмекчилер арасында олур, зиялылар арасында олур- эр ерде расткелелер . Бу сой адамлар санаткяр, яхуд языджы олсалар, олар юзюкке къоюлгъан козьташкъа бенъзетиле, оларнынъ шахсий фазилетлери эсерлерине авуша, бойле адамлар даима корюнип тургъан беш-он адамыныннъ гонълюни дегиль де, бельки бинълернен, миллинларнен адамларнынъ гонълюни айдынлаталар.

Языджы Шамиль Алядин ойле санаткярлардан биридир"- юректен чыкъкъан бу сыджакъ сёзлерни узбек языджысы, филология фенлери докторы Матякъуб Къошджанов язгъан.

Бойле итирамны къазангъан Шамиль Алядин ким, насыл инсан экен? Бизлер языджынынъ терджимейиалыны иле меракъланыр экенммиз, башта бир онынъ балалыгъын билейик.

Шамиль Алядин 1912 сенеси 12-де Къырымнынъ гъает дюльбер бир кошеси-Ай- Петри этегинде гизленген Махульдюр коюнде догъды.(оджа харитадан файдалана). Агъасынен берабер дагъдан аркъасында одун ташып башлагъан вакъытта дёрт яшында экен. Алты яшында экенде тарлада лескер иле ер къазгъан, тютюн чапалагъан. Койден 5-6 километр узакъта, дагълар ичинде бабасынен терек кескен.Шамильнинъ бабасы адий койлю дюльгер шиши иле огърашкъан, эм багъчеван олгъан.

Аятнынъ адамларгъа мунасебетинде озь къануниети бар. О. идракли адамларны зиядедже бегене ве шу себептен ойле адамларны яш чагъындан озюнинъ гурдели ишине чекип ала. Шамиль Алядин 12 яшында экенде, озь коюнден, ана-баба багърындан чыкъып, Багъчасарай шеэрине еди йыллыкъ мектепке окъумагъа кире.(оджа харитадан файдалана). махульдюрден Багъчасарайгъа узангъан тар дагъ ёлу Шамиль Алядинни буюк аят ёлуна алып чыкъты. Бу буюк ёлда о, аятнынъ энъ къызгъын, энъ курешчен ерлеринде олды, о ерлерде щзь бахты ве талийини сынап бакъты.

Бугунь биз Шамиль Алядиннинъ "Теселли" повестинен таныш оладжакъмыз.

Теселли- бу ненинъ ады экен? Дерсликнинъ 123- саифесинде берильген макъалечиктен бильмек мумкюн.

( талебелернинъ бириси окъуй).

3. Лугъат иши беджериле.

4. Салядин агъанынъ образы.

ПЛАН.

1.Салядин агъа - эмексевер ве талапкяр адам.

2. Салядин агъанынъ тыш къыяфети.

3."Дюльгер Салядин", "Хыналы Салядин".

5. "Теселли" повестьнинъ мундериджеси узеринде ишнинъ девамы.

1. Салядин агъанынъ огъулларына берген тербиеси.

2. Салядин агъа-аджайип авджы.

3. Салядин агъа ве онынъ огълу Рустем.

6.Эвге вазифе: "Теселли" повестьнинъ 4-5 бабыны окъунъыз, мундериджесини икяе этинъиз.