Рабочая программа элективного курса Родной край

Раздел Другое
Класс 9 класс
Тип Рабочие программы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Муниципальное общеобразовательное учреждение

«Самагалтайская средняя общеобразовательная школа №1»

«Рассмотрено» «Согласовано» «Утверждаю»

на заседании методического Заместитель директора по Директор МБОУ ССОШ №1

объединения учителей УВР__________/Очур-оол Ч.О./ ___________/Эртине Е.А./

гуманитарного цикла от «_____»_________2015 г. «______»_________2015 г.

от «____»_________2015г.

рук. М.О. _________/Элбек Э.К./

Рабочая программа

Элективного курса

«Тес-Хемнин литературазы»

1 час в неделю (Всего 35 ч.)

9 класс



















Самагалтай 2015 г.

Шилилгелиг курс


Тес-Хемниң литературазы

Куш уялыг,

кижи чурттуг

Тыва улустуң

үлегер домаа


Тайылбыр бижик


Төрээн чер - делгем билиишкин. Кижэиниң биче төрээн чери дээрге, төк кээп дүшкен булуңу, амгы үеде чурттап чоруур кожууну, республиказы, күрүнези, а удуг төрээн чери - бөмбүрзек, «Чер» деп планета ол.

Төрээн черин билип, танып алыры, ону шиңчилээри, чүнүн-даа мурнунда төрүттүнген булуңундан эгелээр. Литературлуг чурт шинчилел ажылын дамчыштыр өөреникчилер чаңгыс чер чурттуг чогаалчыларының чогаалдарын дамчыштыр эртем талазы-биле шинчилеп, төөгүлүг, культурлуг, эстетиктиг билиглерни ап, төрээн черинге хамаарылгазын, ынакшылын бир янзы кылдыр илередир. Ол - өскен төрээн биче черин чогаалдар дамчыштыр эки билип, аңаа чоргаарланып, хүндүлеп, ынак болурунга кижизидер эртем. Ынчангаш төрээн чериниң чогаалчыларының чечен чогаалдары өөреникчилерниң сагыш-сеткилин байыдар, чараш мөзү-шынарлыг кижи кылдыр хевирлеттинеринге чаңчыктырар.

ТР-гың Өөредилге болгаш эртем яамызының 2013 чылдың июнь 7-ниң № 800/д дужаалы-биле «Республика чергелиг инновациялыг шөлчүгешти статузун» школавыска тывыскан. Ынчангаш 2013-2014 өөредилге чылындан эгелеп Самгалдайгың А.Б. Кунаа аттыг школазы «Көдээ школага литературлуг чурт шинчилел ажылын дамчыштыр уругларның чогаадыкчы чоруун сайзырадыр» деп төлевилел-биле шенелде шөлчүгежинге ажылдап эгелээн. Ол талазы-биле өөредилге-кижизидилге ажылын үениң болгаш чаа төлевилелдиң негелделерин дүүштүр ажылдап эгелээн бис Шак ындыг ажылдарның бирээзи - элективтиг курстарны ажыдары.

Школага ук төлевилелди ажылдап кылганы үндезинниг деп санап турар бис. Чүге дээрге Тес-Хем - Тываның төөгүлүг черлерниң бирээзи. Самагалдай - 1773 чылда үндезилеттинген. 1921 чылга чедир Тываның баштайгы найысылалы болуп келген Тываның Амбын-ноянының, Камбы-ламазының өргээлери маңаа турган, сураглыг Калдак-Хамар тудуунга Тываның тос кожууннарның киржилгези, ат-алдарлыг мөге Күдеректиң, баштайгы тыва ужудукчу Кидиспейниң амыдырал-чуртталгазы дээш оон-даа өске төөгүлүг болуушкуннар-биле байлак оран.

Ол төөгүлүг болуушкуннарны тус черниң чогаалчылары тыва литератураның баштайгы салгалдарының бирээзи И.Бадраа «Арзылаң Күдеректе», «Уэжудукчу Кидиспейде», а аныяк чогаалчыларның бирээзи Б-Б. Тараачы «Кайгалда» дээш оон-даа өскелер чогаалдарында чырытканнар. Тыва чогаалчыларының ийиги салгалының чогаалчылары Б. Доюндуп, К.Чамыяң, Ч. Кара-Күске, үшкү салгалы М. Тирчин, Ч.Өөлет дөрткү салгалы И.Иргит, А.Шоюн чаңгыс чер чурттугларывыс өскен төрээн черин, ооң маадырлыг кижилерин, төөгүлүг болуушкуннарын уран-чечени-биле бижип, амгы болгаш келир салгалга чечен чогаалдарын дамчыштыр таныштырып арттырган болгаш ам-даа бижип турарлар.

Самгалдайның школазының Тываның социал-экономиказының хөгжүлдезинге киирген үлүг-хуузу улуг. Ол - Тываның баштайгы школаларының бирээзи, эге чада школазы турда, Тываның ат сураглыг кижилери эге билигни ап улаштыр өөренгеш, Тывазын чүгле Россиягга эвес, а бүдүн делегейге алдаржыткан. Оларга баштайгы тыва поляржы Ч.Карбый-оол, төөгү эртемнериниң доктору, баштайгы тыва академик Ю. Аранчын, школаның адын эдилээн баштайгы тыва эртем доктору А.Кунаа, Тывага баштайгы экономика эртемнериниң кандидады В.Копеёл, дараазында чылдарда эртемденнер Б.Борбак-оол, З. Самдан, Н.Санчат, Л.Мижит, Ж. Юша дээш оон-даа өскелер. Ниитизи-биле Самагалдай школазының Тываның 14 эртемденнери билигни ап школазын алдаржыткан.

Чаңгыс чер чурттуг чогаалчыларының чогаалдары болгаш эртемденнериниң ажыл-херээ амгы үениң өөреникчилеринге үлегер-чижек болуп, өөредилгеге сундулуг болурунга, чогаадыкчы чорукка кижизидип, амыдыралга өөредип турар.

Тыва Республиканың ниити өөредилгезиниң 1994 үнген тыва аас чогаалы болгаш литература программазында бистиң чаңгыс чер чурттуг чогаалчыларывыстың чогаалчыларындан чүгле К Чамыяңның «Ханы дазыл» деп тоожузу кирген. А тыва чогаалдың 2012 чылдын ийиги салгалдың күрүне стандартында V-IX класстарга И.Бадраның «Ужудукчу Кидиспей» романындан эгелер, И Иргиттиң «Эргим Уля угбай» деп чечен чугаазы база «Көжээ дажы» деп шүлүү кирген.

X-XI класстарга И. Бадра «Арзылаң Күдерек» романдан шилиттинген эгелер, И.Иргиттиң «Ынакшылдың сүлдези», «Сылдызым сен» деп лириказы кирген Чаа стандарт-биле ниити өөредилге черлери 2013-2014 ө. ч. 5 класстар өөренген, 2014-2015 ө. ч. 6 кл., 2015-2016 ө. ч. хары угда 7-8 класстарның чаа программазының өөредилге номнары -биле өөренир. Ынчангаш 2020 чылдың доозукчулары тыва аас чогаалы болгаш литератураның чаа стандарт-биле негелделерлиг программа-биле өөренип доозар..

Моон алгаш көөрге, чоокку чылдарның доозукчулары тес-хем чурттуг чогаалчыларның чогаадыкчы ажыл-чорудулгазының, оларның онзагай чогаалдарының дугайында билии арай кызыы болур деп санап турар бис. «Тес-Хемниң литературазы» деп элективтиг курстуң темалары школа программазында колдуу кирбейн турар, ынчангаш өөреникчилер биче төрээн чериниң дугайында ханы билигни алыр.

Сорулгазы: өөреникчилерни чаңгыс чер чурттуг чогаалчыларының чогаадыкчы ажыл-чорудулгазын ханыладыр өөредип, сонуургалын оттурар, төлдептиг мөзү-шынарга кижизидип, чогаадыкчы чоруун, интеллектуальдыг салым-чаяанын болгаш бот идепкейин, шинчилээр чаңчылдарын сайзырадыр.

Ону чедип алырда дараазында айиырыгарны шиитпирлээр:

  • тус черниң литературлуг чурт шинчилелге херек материалдарны дилеп, шилип чаңчыгар:

  • Тес-Хем дугайында төөгүлүг болуушкуннары, маадырлары-биле холбашкан чогаалдарны сайгарар.

  • чаңгыс чер чурттуг чогаалчыларының чогаадыкчы ажыл-чорудулгазының онзагайын эскерип, демдеглеп, сайгарар;

  • темага хамаарышкан эртем-шинчилел ажылдарын сонуургап, словарь, энциклопедиялар ажылдаар;

Программа 5 кезек болгаш теоретиктиг, практиктиг болгаш чогаадыкчы ажылдар кирген кичээлдерден тургустунган. Кичээлдерге янзв-бүру метод болгаш аргаларны ажыглаар: лекция, беседа, экскурсия, семинар, диспут, бот-тускайлаң, бөлүктеп ажылдаар болгаш өөреникчилерниң шинчилел, проектилиг, чогаадыкчы ажылдаары .

Өөреникчилерниң кол алыр билиглери болгаш мергежилдери:


  • биче төрээн чериниң төөгүзүн, культуразын;

  • чаңгыс чер чурттуг чогаалчыларының чогаадыкчы ажыл-чорулгазын;

  • оларның кол-кол чогаалдарын сайгарып;

  • төрээн черинге тураскааткан чогаалдарны шээжи-биле аянныг номчуп;

  • шинчилел ажылдарның хевирлери рефераттар, дыңнадыгларны бижип, илеткеп;

  • номчаан чогаалынга кыка үнелелди бижип;

  • өөренген темаларынга төлевилелдерни бижип, ону камгалап билир.

  • Литература-шүгүмчүлелдиг болгаш энциклопедия-словарьдыг ажылдарны сайгарып, темазынга дүүштүр шилип чаңчыктырар.

Түңнел кичээлди чогаадыкчы кылдыр чорударын оралдажыр. Чижээлээрге, «Төгерик стол», «ХТК», «Брейн-ринг» дээн чижектиг ажыл-херкчи оюннарга даянып, өөреникчилерниң чогаадыкчы ажылдарын презентацияга көргүскеш, оларның сайгарылгазын кылыр.

Курсиу шиңгээдип зачёт / зачёт эвес деп үнелээр.

Элективтиг курска ниитизи-биле 36 шак эрттирери көрдүнген. Неделяда 1 шак. Өоң чижек календарь-тематиктиг планын сүмелеп турар бис.



КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИКТИГ ПЛАН

Темазы

Шагы

Ооң иштинде

Көргүзүг материалдары

Планаттынган хуну

Эрттирген хуну

лекция

Практиктиг кичээлдер

Метод, арлагары //үнелээри

1.

Киирилде кичээл. Курстуң сорулгазы

Тес-Хемниң чогаалчыларынга ниити допчулал

2

Беседа эленментилиг лекция

Презентация

2.

Кожууннуң библиотеказынче экскурсия

1

Библиотекага чогаалчыларның чогаалдары-биле таныжар




I. ТЕС-ХЕМНИҢ ЧОГААЛЧЫЛАРЫ

3

Тываның баштайгы салгалының чогаалчызы И. Бадраның ажыл-чорудулгазы

2

лекция

семинар


4.

Ийиги салгалдың чогаалчыларының чогаалдары

3

2

1


5

Үшкү салгалдың чогаалчыларының чогаадыкчы ажыл-чорудулгазы

2

1

1

6.

Дөрткү салгалдың чогаалчылары.

2

1

1




II. ЧОГААДЫЕЧЫ АЖЫЛДАР

7.

Литературлуг викторина «А сен билир сен бе?»

1

1


8.

Чогаадыг

«Мээң ынак чогаалчыи…»

2

2





III. ЛИТЕРАТУРЛУГ САЙГАРЫЛГАЛАР

7.

Поэтиктиг Тес-Хем

4

2

2


9.

Проза чогаалдарында

Тес-хемчилерниң овур-хевири

5

2

3




IV. ИНФОРМАЦИЯ- МАССАЛЫГ ЧЕПСЕКТЕРДЕ ТЕС-ХЕМ ТЕМАЗЫН ЧЫРЫТКАНЫ

12.

Кожууннуң амгы литературлуг амыдыралы

2

1

1


13

Кожууннуң «Самагалдай» деп сеткүүлүнүң ниити допчулалы, таныжылга, сайгврлылга. Кичээл- моөрей.

3

3


14.

Тес-Хем дугайында парлаан үнген материалдарын чыыры, сайгарары

2

2


15.

«Тес-Хемнин литературлуг амыдыралы» деп темага олимпиада

2

2


16.

Түңнел кичээлдер

2

1

1


Программаның утказы

1-2-ги кичээлдер. Киирилде. Курстуң сорулгазы болгаш утказы. «Калдак-Хамар» деп аттыг чечен чогаал каттыжыышкынын төөгүзү. Тес-Хемниң чогаалчыларынга ниити допчулалы.. Оларның кол-кол чогаалдары.

3-кү кичээл. Кожууннуң библиотеказынче экскурсия. Бибдиотекада чаңгыс чер чурттуг чогаалчыларның чогаалдары-биле таныжары оларның дугайында бижээн чүүлдерни ушта бижиири, сайгарары..

4-5-ки кичээлдер. Тываның баштайгы салгалының чогаалчыларның бирээзи И. Бадраның ажыл-чорудулгазы. «Арзылаң Күдерек» деп романының идей-тематиказы, кол-кол овур-хевирлери, Тес-Хемниң болгаш Тываның овур-хевириниң чуруттунганы.

6-8--ки кичээлдер. Ийиги салгалдың чогаалчылары Ч. Кара-Күске, Ч.Көк-оол, Б. Тоюндуптуң кол чогаалдары. Чогаалдарында биче төрээн чериниң овур-хевири.,

9-10-гу ки кичээл . Үшкү салгалдың чогаалчыларының чогаадыкчы аэыл-чорудулгазы Тирчин М. Чиңмит Ө. Тес-Хемниң овур-хевирин чогаалдарында чуруп көргүскени.

\11-12--ги кичээлдер. Дөрткү салгалдың чогаалчылары: Иргит И., Шоюн А. Чогаалдарының чыындылары, Кол-кол чогаалдарының идей-тематиказы, онзагайы. Самдан З. - эртемден, аас чогаалының чыыкчызы., кол эртем ажылдары,

13-кү кичээл . Литературлуг викторина «А сен билир сен бе?» Элективтиг курстуң киржикчилериниң өөренип эрткен темаларын шиңгээдип алганын хынаар сорулга-биле Тес-Хемниң чогаалчыларның чогаадыкчы ажыл-чорудулгазынга тестини сүмелеп болур.

14-15--ки кичээлдер. Чогаадыг «Мээң ынак чогаалчым…» Уругларның өөренген чаңгыс чер чурттуг чонаалчыларының чогаадыкчы чоруун шиңгээдип, сонуургаанын, чогаадыкчы чоруун, бижимел чугаазын сайзырадыр сорулга-биле чогаадыгны бижидип, оларның билиин хынаар.

16-19--ги кичээлдер. Поэтиктиг Тес-Хем. Тес-Ъемниң шүлүкчүлериниң биче төрээн чериниң овур-хевирин чуруп көргүскени. Ч. Кара-Күске «Аътка тураскаал», «Энерелдиг Эрзин-Тезим», Доюндуп Б «Даг эзири», «Кызыл чечек», Чинмит Ө. «Калдак-Хамар» д. о. ө., Шилээн шүлүктеринге кыска буклет (дептержигеш) үндүрер, шээжи-биле аянныг номчуур..

20-24-ги кичээлдер. Проза чогаалдарында тес-хемчилерниң овур-хевири. И. Бадра «Арзывлаң Күдерек», «Ужудкчу Кидиспей», М. Тирчин «Күдээлер».

25-27-ги кичээлдер. Кожууннуң «Самагалдай» деп сеткүүлүнүң кыска допчулалы Төгерик стол: «Самагадай» деп сеткүүл, кол редактору-биле ужуражылга солунунуң төөгүзү, чырыдып турар материалдарның тематиказы, ооң мааждырлары. «Келир үениң Самагалдай» деп сеткүүлү деп темалыг төлевилелге мөөрей.

28-29-ку кичээлдер. Кожууннуң амгы литературлуг амыдыралы. Кожууннуң школаларында литератулуг бөлгүмнер, оларның чогаадыкчы ажылдары-биле таныжар.

30-31-ги кичээлдер. Кожуун чергелиг Тес-Хем дугайында парлалгага үнген материалдарын чыыры, сайгарары. Республиканың массалыг-информация чепсектеринде чырыттынган материалдарны чыыры, оларны бөлүктээри, системажыдары. Тыва Республиканың архиыинче экскурсияны чорудуп болур.

32-34-кү- кичээлдер. «Тес0-Хемнин литературлуг амыдыралы» деп темага олимпиада. Элективтиг курузунга алган билиглерин, чаңчылдарын хынаары-биле олимпиаданы чорударын сүмелеп турар.

35-36-гы кичээлдер. Түңнел кичээлдерни чаа педагогиктиг технологияларны ажыглап, ажыл-херекчи оюннар дамчыштыр элективтиг курска алган билиглерин хынаарын сүмелеп, зачёт/ зачёт албаан деп үнелээрин сүмеледивис.



ЧИЖЕК ТЕМАЛАР


  1. Тес-Хемниң аас чогаалы.

  2. Кожуумнуң чогаалчылары

  3. Поэтиктиг Тес-Хем.

  4. Тес-Хемниң чогаалчылары - уругларга

  5. Тес-хемчилер оларга чоргаарланыр

  6. Биче төрээн черимниң овур-хевири прозада

  7. Кожууннуң амгы литературлуг амыдыралы

  8. Чогаалчыларның электроннуг курлавырын тургузары

  9. Б.Иргиттиң «Арзылаң Күдерек» деп тоожузунга чечен чогаалдың картазы

  10. Тес-Хем чогаалчыларының ыры апарган шүлүктери.









Башкылага литература


  1. Горланов Г.Е. Литературное краеведение в школе.- Саратов, 1988. - 58 с.

  2. Литературное краеведение в школе. Пособие для учителя // Сост.М.Д. Янко. - М: Просвещение 1976. - 94 с.

  3. Лошинин Н.П. О литературном краеведении // Литература в школе, 2001. - № 4. - хС. 45-46.

  4. Милонов Г.А. Литературное краеведение. Учебное пособие. - М: Просвещение, 1985. - 192 с.

  5. Кужугет М. А. Литературлуг чурт шинчилел. Өөредилге-методиктиг комплекс. - Кызыл, 2007.

  6. Ооржак М.Н. Национал школага литературлуг чурт шинчилел ажылының кижизидикчи курлавыры. - Туран, 2009.

  7. Салчак В,С. Тыва чогаалчылар дугайында демдеглелдер. - Кызыл 200. - 68 ар.

  8. Салчак В,С. Тыва чогаалчылар болгаш чогаалдар дугайында демдеглелдер. - Кызыл 200. - 68 ар.

  9. Салчак В,С. «Уйгу чоу Улуг-Хемниң» кол маадырлары // Улуг-Хем, 2001. - № 2-3. Ар. 274-279..

  10. Сборник элективных курсов. Литература 10-11 классы // сост. Г.М. Волкова. - Волгогра: Учитель, 2006. - 135 с.

  11. Танова Е.Т. Тываның чогаалчылары: намдар-төөгүзү, ажыл-чорудулгазы. Энциклопедиялыг тайылбырлар. Тыва школаларның чечен чогаал башкыларынга дуза. - Кызыд , 2013. - 188 ар.

  12. Тыва Республика үезиниң номнары (1930-1944 чч.) // Сост. З. М. Монгуш. - Кызыд: ТНҮЧ, 1989. - 62 ар

  13. Чамзырын М.Ч., Чамзырын Е.Т. Самагалджай щколазы: арга-дуржулга, дилээшкиннер, класстан дашкаар ажылдар. - Кызыл, 1998. - 99 ар.

  14. Чамзырын М.Ч., Чамзырын Е.Т. Тыва чоннуң чаагай чаңчылдарын кижизидилге ажылынга ажыглаары. (башкыларга дузаламчы). - Кызыл, 2000.- 63 ар.

  15. Чамзырын Е.Т. Тыва литературага класстан дашкаар чорудар ажылдар: олимпиада, номчулга конференциязы,, литературлуг кежээ, маргылдаа. - Кызыл, 2010. - 114 ар.

Өөреникчилерге литература


    1. Писатели Тувы. Библиографический справочник // Сост. Кара-оол Е.О., Ооржак С.Я. - Кызыл 1982. - 205 с.

  1. Писатели Тувы. - детям. Памятка. - Кызыл, 1976. - 25 с.

  2. Даржай А.А. - чогаадыкчы орук-чол // Тург. З.Ш. Шожал - Кызыд, 2006. - 130 ар

  3. Танова Е.Т. - хчогаадыкчы орук-чол // Тург. З.Ш. Шожал - Кызыд, 2013. - 131 ар.

  4. Тыва Республиканың чогаалчылары. - Писатели Республики Тыва // Сост. Ховалыг М.Б. - Кызыл: Новсти Тувы, 2000. - 56 с. илл.

  5. Тываның Чогаалчылары. - Писатели Тувы. - Кызыл:Тув кн. изд. - 2001. - 72 с. илл.

  6. Тыва уруглар чогаалы (1931-1991 ч.ч.) Библиогрфтыг айтыкчы // Тург. З.М. Монгуш. - Кызыл, 1993. - 79 ар.

  7. Самагалдай дугайында шүлүктер болгаш ырылар. - 1993. - 32 ар.

Словарьлар болгаш энциклопедиялар

  1. Литературный энциклопедический словарь. - М.: Советская энциклопедия, 1987. - 731 с.

  2. Литература дугайы // С. Сарыг-оол, А. Калзан. - Кызыл: ТНҮЧ, 1955. - 69 с.

  3. Мировая художественная культура. Словарь-справочник. - Смоленск: Русич, 2002. - 589 с.

  4. Новый литературный словарь. - Ростов-на-Дону: Феникс. - 2009. - 255 с.

  5. Ожегов С.И. Словарь русского языка. - М.: Русский язык, 1981. - 815 с.

  6. Русско-туыинский словарь // Под ред. Д.А. Монгуша . - М.: Русский язык, 1989. - 660 с.

  7. Словарь литературоведческих терминов. - Ростов-на-Дону: Феникс, 2002. - 219 с.

  8. Тыва дылдың тайылбырлыг словары. Т. I. А-Й. - Новосибирск: Наука, 2003. - 597 с.

  9. Тыва дылдың тайылбырлыг словары. Т.II. К-C. - Новосибирск: Наука, 2003. - 797 с.




© 2010-2022