Урок по устному народному творчеству на тему Оьуохай

Оьуохай .

«Саха, о5уьун мииннэ да - ырыаьыт, оьо5ун иннигэр- олонхоьут».

Дьарык соруга:

-саха норуотун уус-уран айымньытын туьунан сурун ойдобулу биэрии

-Оьуохайы билиьиннэрии уонна толорорго(утуктэргэ) уорэтии. Уорэтии тумугэр оьуохайга сатаан хаамары, сатаан тыынары, дор5ооннору сопко санарары, сатаан утуктэри сатыахтаахтар;

-оьуохайы таьаарарга уорэтии

Оьуокай - Саха омук саамай тэнийбит, дьону тумэр бастын ункуутэ. Хоьоон, ырыа уонна ункуу тэннэ толоруллаллар.

Оьуокай хаьан уоскээбитэ биллибэт. Куннэ сугуруйуу ункуутэ буолуон соп диэн сэрэйэллэр, ол курдук сайын ыьыахха булгуччу оьуокай ункуу толоруллар. Оьуокайы биир киьи таьаарар, атыттар кинини утуктэн ыллаьан иьэллэр.ОЬ. туьулгэтэ кун курдук тогурук, хамсаныыта да5аны кун эргиирин хоту эргийэр.национальнай искусство5а сыьыаннаах оонньуу буоларын быьыытынан онно коро да, оонньуу да кэлэр дьон таннан-саптан, туттан-хаптан сылдьар быьыылара улахан суолталаах. Дьэ ол иьин оьуохайга, ыьыахха торообут норуоппут уйгутун, национальнай культурабытын кордорорбутун, учугэйбитинэн ытыктабылы ыларбытын ойдуохтээхпит.

Оьуокай туьулгэтэ ус туьумэхтээх:

-оьуохайга ынырыы

-хаамыы

-котуу

Оьуохай кута- этээччи.

Бастаан ункуугэ ынырыы дьээ-буо матыыбынан са5аланар, онтон сурун ис хоьооно дэгэрэн ырыанан толоруллар, оьуокай уьус чааьа коту диэн ааттанар, ырыа тэтимэ оссо эрчимирэр, тумуккэ сыыйа бытааран, этээччи ункуутун тумуктуур.

Билигин оьуокай норуот ункуутэ буолан, ханнык ба5арар уоруулээх куннэргэ толоруллуон соп..

Оьуохай уорэтии ньымалара.

1. Тыыныыга дьарык.

Сатаан тыынар эрэ киьи учугэйдик ыллыыр,туойар, онон агданы, быары, тынаны эрчийии ырыа5а-тойукка олус наадалаах.

• Ис тугэ5иттэн уьуннук муннунан салгыны тыынан ылан баран эмиэ уьуннук айа5ынан таьаарыы(4 ахсаан)

• Кылгас кылгастык тыыныы.

• Илиини уоьээ таьаарыыга, туьэриигэ дьуорэлээн аллараа тыыныы(4 ахсаан)

• Уьуннук, кылгастык тыыныыга э5ирийбит салгыны таьааран бутэриигэ тыас таьаарыы.

2. Дор5оон онорууга дьарык.

1. Ис тугэ5инэн салгыны муннунан тыынан ылан баран, тыас уонна куолас комотунэн дор5оон оноруу. Дор5ооннору аьа5ас дор5оонно оноробут.

Аа-аа-аа-аа-аа.

Ыы-ыы-ыы-ыы-ыы

Оо-00-оо-оо-оо-оо

Уу-уу-уу-уу-уу-уу-уу

2. Иккис дьарыктан икки илиини туостэн са5алаан иннин диэки тардан дор5оону таьаарабыт. Илии уьунунан тардан баран дор5оону туьэрэбит.

Аа-аа-аа-аа-аа-ьа.

Ыы-ыы-ыы-ыы-ыы-hы

Оо-00-оо-оо-оо-оо-hо

Уу-уу-уу-уу-уу-уу-уу-hу

3. Олорон эрэ илиилэрин(ытыьы) тобукка ууран тарбахтарын оро таьаарыы аа-аа-аа-аа-ьа диэннэ куускэ туьэрии.

4. Олорон эрэ атах тоботун дор5оону кытта оро таьааран аа-аа-аа-аа-ьа диэннэ куускэ туьэрии.

5. 3,4 ньымалары холбуу оноруу. Н- дор5оону онорууга дьарык.

6. Туостан икки илиини долгун курдук хамсатан, оо-ьо, оо-ьо,оо-ьо,оо-ьом, хас да дор5оонно оноробут.

7. Салгыы олорон эрэ тобугу охсон, ритминэн оьуохайдыыр оьуохай- дьарыктааьын.

3. Хаамыыга уорэтии.

Бастаан илиини тутуьарга эрчийии.Хаамыыга биэс тарба5ы тарбахтарга хардары анньан тутуьан, тоноло5у токутан сыьыары тутан, уоьэ-аллараа хамсатан на5ыл со5устук дьалкытан хамсаныы.Онтон миэстэ5э туран ата5ы кытта тэннэ хамсатыыга кордорон, хамсанан биэрэн уорэтии.Тогуруччу тутуьан туьулгэ оноруу. Илии, атах хамсаныытын ритмнэ тэн буоларын ситиьии.

Оьуокай тылын кытта билсиьии.

Оьуо-оьуо оьуокай

Оьуокайдыыр оьуокай,

Эьиэ-эьиэ эьиэкэй

Чэйин-чэйин о5олор,

Тулук-туллук до5оттор

Дьоллоох о5о саастарга

Куоласпытын эрчийэн,

Дор5оонноохтук кохтоохтук

Туойа ыллаан иьиэ5ин…

( оьуокай тылларын уорэтии)

Учебно-тематический план

месяц

тема

октябрь

Оьуохай туьунан кэпсээн. Тыыныыга дьарык

1ч

Оьуохай иьитиннэрии.

Тыыныыга дьарык

Дор5оон онорууга дьарык

(1 ньыма)

1ч

Тыныыга дьарык.

Аьа5ас дор5оону оноруу

1ч

Тыыныыга дьарык

2 ньыма хатылааьын.

3ньыманы билиьиннэрии

Хаамыыны билиьиннэрии

1ч

ноябрь

2,3 ньыманы хатылааьын

4 ньыманы уорэтии

Хаамыыны хатылааьын

1ч

2 нь хатылааьын

3-4 нь холбооьун

Оьуохайы иьитиннэрии

Хаамыыга уорэтии

1ч

Ньымалары хатылааьын

6 ньым уорэтии

Хаамыыны уорэтии

1ч

2нь, 6нь,7 нь. Хаамыыны хатылааьын

1ч

декабрь

Эрчиллиилэри оноруу

Оьуохай истии

Хаамыыны ырыатын кытта холбооьун(утуктэргэ уорэтии)

1ч

Эрчиллиилэри оноруу

Хаамыыга эрчийии

Утуктэргэ уорэтии

1ч

Илиини, ата5ы сопко хамсатарга уорэтии

Утуктэргэ уорэтии

1ч

Оьуохайы истии(запись)

оьуохайдааьын

1ч