Темæ: Ирыстон - нæ Райгуырæн бæстæ.

Тескт: - Таурæгъ «Хуыцауы зæхх» (ног æрмæг).

Грам. æрмæг: - Дзырдбаст (фæлхатынæн) тескт «Анахарсис» (фæлхатынæн).

Нысан: 1. Рацыд лексикон-грамматикон æрмæг рафæлхат кæнын.

2. Ног лексикон-грамматикон æрмæгыл бакусын.

3. Ныхасы рæзтыл куыст.

Хъомыладон

хæс: - скъоладзаутæн гуырын кæнын уарзондзинады æнкъарæнтæ сæ фыдæлты зæхмæ;

- ахуырдзаутæн ирон аив дзырд уарзын кæнын.

Урочы методтæ: - дзургæ ныхасыл бакуыст;

- фысгæ ныхасыл куыст.

Урочы æрмæг: - карточкæтæ текстимæ, нывтæ, фæйнæгыл лæвæрд æрмæг.

Урочы цыд:

I. Орган. хай.

• Салам раттын.

• Скъоладзауты цæттæдзинад урокмæ сбæрæг кæнын.

• Радгæсимæ бакуыст.

Хъазт «Æвзæр синоптик», (боны хъæды тыххæй дзурын хъуыдыйæдтæ рæдыдтытимæ, радгæс сæ раст кæны).

Абон кæны тыхджын дымгæ.

Уары мит. Цæуы къæвда.

Ныр у сæрд. У тынг хъарм.

Хур кæсы, фæлæ хъарм нæу.

II. Рацыд æрмæг рафæлхатын.

1. Анахарсисы хъуыдытæ (цитатæтæ) адарддæр кæнын.

Фæйнæгыл кæнæ карточкæйыл.

Адæмимæ … (дзурын зон).

Хæларæн æххуыс кæн, … (дæ бон куыд у, афтæ).

Ды фыдæлты къонайæн … (кад кæн).

Æгъдауджын … (у).

Зонд … (базонынмæ тырн).

2. Ссарын дзырдбæстытæ æмæ сæ рафыссын. Фæйнæгыл кæнæ карточкæйыл.

Ахуыр кæнын, рацу-бацу кæнын, хъарм бон, газет кæсын, сæдæ цыппор, хи дарын, тагъд згъорын, дзырдтæ фыссын, хъæр кæнын, бæрзонд хох, лæппуйы боныг, хъæуы цæрын.

3. Сбæрæг кæнын дзырдты нысаниуджытæ.

1. аргъау 1. богатый

2. фæтк 2. держать

3. мыггаг 3. фамилия

4. къус 4. рабочий

5. хъæздыг 5. сказка

6. кусæг 6. чаша

7. дзæбæх кæнын 7. соревнование

8. фыстæг 8. письмо

9. хæцын 9. распорядок

10. хуымæтæг 10. до нашей эры

11. простой

12. лечить

1-5, 2-9, 3-3, 4-6, 5-1, 6-4, 7-12, 8-8, 9-2, 10-11.

Уæлдай дзырдтимæ хъуыдыйæдтæ саразын.

1. соревнование - ерыс.

2. до нашей эры - нæ эрæйы агъоммæ.

1. Анахарсис архайдта риторикон ерысты æмæ Олимпаг хъæзтыты.

3. Уый (Анахарсис) цардис VII-VI æнусты нæ эрæйы агъоммæ.

4. Хæдзармæ куыст равзарын.

• Текст «Анахарсис» радзурын.

• Раздæр уал сфæлхат кæнын текст иумæ, стæй уæд ахуырдзаутæй тест дзурын хи ныхæстæй. ???????????????????

Тексты фæлхат.

• Дзуæппытæ раттын.

1. Чи уыд Анахарсис?

2. Цавæр ерысты фæуæлахиз?

3. Анахарсис цавæр пайда дзæумæттæ æрхъуыды кодта?

4. Кæцы æнусты царди?

5. Цал азы цыд Анахарсисыл, куы йæ амардтой, уæд?

• Бамбарын кæнын Анахарсисы зондджын хъуыдыйæдтæ.????????????????

1. Дæ хæдзары къонайæн кад кæн.

2. Хистæрæн кад кæн, кæстæры та ахуыр кæн.

3. Дæ фыдæлты нымай.

4. Лæппуйæ æфсармджын у, лæппу-лæгæй - хиуылхæцгæ, ас лæгæй-рæстаг, зæрондæй та - зондджын.

• Ацы дзырдтæн???? ратт æмбарынгæнæг хъуыдыйæдтæ.

Ахуыргæнæг:

1. Дургæнæн зилакк.

2. Анахарсис.

3. VII-VI æн. нæ эр. агъонтæ.

4. Савелий.

5. Риторикон ерыстæ.

Скъоладзау:

1. Уый æрхъуыды кодта Анахарсис.

2. Скифаг зындгонд философ, дохтыр.

3. Уæд цардис Анахарсис.

4. Уый уыд Анахарсисы æфсымæр.

5. Уым æрхайдта Анахарсис.

III. Ног æрмæгыл бакусын.

1. Урочы эпиграфыл куыст.

Зæххыл рæсугъд цæрынæн фидар

Дыууæ стыр ныфсы ис лæгæн:

Фыдыбæстæ æмæ Сæрибар -

Циу цард æнæ сымах ?! - Ингæн.

2. Ахуыргæнæджы раныхас. Ирыстоны æрдзы нывтæ фæйнæгыл. Зæгъын, цавæр у нæ æрдз, уый.

• Бамбарын кæнын дзырдты нысаниуджытæ: Фыдыбæстæ, Сæрибар æмæ дзырдбаст Сæрибар Фыдыбæстæ.

3. Текстыл бакуыст. «Хуыцауы зæхх!»

1. ахуыргæнæг кæсы текст.

2. дзырдуатон куыст.

Дзырдуатмæ бахæссын, ратæлмац кæнын.

фæци (фæуын)

сфæлдыста (сфæлдисын)

æрбынат кодта (æрбынат кæнын)

æнахуыр ран

уынæрджын

донæй æфсадын

бауырны (бауырнын кæнын)

æхсæрдзæнтæ (æхсæрдзæн)

• дзырдуатон дзырдтæ адих кæнын ис дыууæ хайыл (дыууæ урокыл).

æ) ног дзырдтимæ (дзырдбæстытимæ) дзырдбæстытæ (хъуыдыйæдтæ) саразын.

• ахуыр фæци, каст фæци скъола.

• Мæргътæ æрбынат кодтой бæлæсты цъуппытыл.

• Æнахуыр ран æрбынат кодта уыцы хъæу - хæхты астæу.

• Уыцы цъай донæй æфсады адæмы.

• Ирыстоны цы æхсæрдзæн кæлы, уый у дунейы æхсæрдзæнты рæсугъддæртæй иу.

• Нæ фыдæлты æмбисæндтæ кæсгæйæ, адæймаджы бауырны, уыдон æцæгæйдæр куырыхон адæм кæй уыдысты, уый.

3. скъоладзаутæ кæсынц æмæ тæлмац кæнынц текст.

4. Дзуæппытæ раттын фарстатæн.

1. Цавæр таурæгъ ис?

2. Цы сфæлыста Хуыцау?

3. Кæм æрбынат кодта Ирыстон?

4. Кæцæй райгуырынц уынæрджын цæугæдæттæ?

5. Цавæр дидинджытæ ракалдтой цъæх-цъæхид сæрвæтты?

6. Цы бауырны адæймаджы?

5. скъоладзаутæ аразынц хъуыдыйæдтæм сæхи фæрстытæ. (иу хъуыдыйадимæ цалдæр).

6. тексты бындурыл лæвæрд диалог баххæст кæнут. (тексты II-хаймæ скъоладзаутæ аразынц диалог сæхæдæг).

- /// ? (3) / - иу дзырд.

• Дуне.

• ///? (3) (I-хай).

• Ирыстон.

• ///// (5)

• Кавказы астæу.

• //// (4).

• Иуы-æнусон хæхтæ, иннæйы-æнæкæрон быдыртæ.

7. Текстæй рафыссын. Ратæлмац кæнын.

древняя легенда

божья земля

закончил свою работу

а теперь

где бы жил сам

такое место

4. Грамматикон æрмæгыл бакусын.

1. Тесктæй рафыссын дзырдтæ, кæцытæ домынц фарст чи? æмæ фарст цы? Бамбарын кæнын, уыдон кæй сты номдартæ, уый.

• Абарын уырыссаг æвзагимæ.

Запомнить: (зæрдылдаринаг).

Имя существительное в осетинском языке, в отличие от русского, не имеет категории рода.

IV. Аудировани. (кæсы ахуыргæнæг, кæнæ фыст у лентæйыл). Текст «Вавилонаг мæсыг».

Байхъусын текстмæ æмæ фæрстытæн дзуæппытæ раттын. (фæйнæгыл).

1. Кæд уыд уый?

2. Чи царди зæххыл?

3. Цавæр адæм уыдысты уыдон?

4. Иухатт уыдон цы сфæнд кодтой?

5. Кæй зæрдæмæ нæ фæцыд уыцы хъуыддаг?

• Тексты дыккаг хаймæ байхъусын æмæ йæ ратæлмац кæнын.

V. Кæронбæттæн хай.

• хатдзæгтæ скæнын;

• бæрæггæнæнтæ сæвæрын;

• хæдзармæ куыст фæбæрæг кæнын;

• скъоладзауты афæндараст кæнын.

  • хæдзармæ куыст фæнысан кæнæн ис урочы райдайæны.

Текстытæ: Хуыцауы зæхх.

Анахарсис (фæлхат)

Вавилонаг мæсыг (аудировани).

Хуыцауы зæхх.

Ис ахæм рагон таурæгъ. Хуыцау, дам, Дуне арæзта. Йæ куыст фæци æмæ загъта: «Ныр та аразын ахæм бынат, мæхæдæг кæм цæрин». Æмæ сфæлдыста… Ирыстон.

Æнахуыр рæсугъд ран æрбынат кодта Ирыстон - Кавказы астæу. Йæ иу кæрон - Арвы комы æнусон хæхтæ, иннæ кæрон та - Мæздæджы æнæкæрон быдыртæ.

Хæхты цъититæй райгуырынцуынæрджын цæугæдæттæ. Сæ фæндагыл донæй æфсадынц уыгæрдæнтæ æмæ дыргъдæттæ.

Цъæх-цъæхид сæрвæтты, арвы цъæх хъæбысы, дидинæг калынц рододендронтæ æмæ эдельвейстæ. Æмæ уæлдæф та: нуаз æмæ йæ нуаз!

Адæмаг куы ракæсы урссæр хæхтæм, æвзсит æхсæрдзæнтæм, уæд æй æцæгдæр бауырны, Ирыстон Хуыцау зæхх кæй у, уый.

Уынæрджын - шумный.

Уыгæрдæн - пашня.

Сæрвæттæ - пастбища.

Æхсæрдзæнтæ - водопады.

Вавилонаг мæсыг.

Уый уыди раджы заманы. Зæххыл царди бирæ адæм. Уыдон дзырдтой иу æвзагыл æмæ хастой иу ном. Адæм уыдысты хъал æмæ тыхджын.

Иухатт адæм æрæмбырд сты æмæ сфæнд кодтой мæсыг саразын: ахæм бæрзонд, æмæ арвмæ куыд хæццæ кæна.

Адæм ссардтой стыр быдыр, скодтой амайæн дуртæ, басыгътой сæ арты, æрымбырд кодтой писи, райдыдтой мæсыг амайын.

Бонæй-бонмæ мæсыг кодта бæрзондæй-бæрзонддæр. Фæлæ уыцы хъуыддаг Хуыцау зæрдæмæ нæ нæ фæцыд. Хуыцау загъта: «Мæнæ иу адæм æмæ сын ис иу æвзаг æмæ сæ бон у бирæ. Сæмхæццæ сын кæнæм се взаг, цæмæй кæрæдзийыл нал æмбарой». Сæмхæццæ кодта Хуыцау адæмы æвзаг, æмæ адæм кæрæдзийы нал æмбæрстой. Нал арæзтой адæм мæсыг.

Ныххæлиу кодта Хуыцау адæмы зæххыл. Уæдæй фæстæмæ адæм дзурынц алыхуызон æвзæгтыл æмæ хæссынц алыхуызон нæмттæ.

Темæ: Ирыстон.

Текст: - Рагон Дзæуджыхъæу (ног æрм.) текст «Хуыцауы зæхх» (фæлхатын).

Грам. æрмæг: - Номдарты нымæц.

Нысан: 1. Рацыд лексикон-грамматикон æрмæг рафæлхатын.

2. Ныхасы рæзтыл бакусын.

3. Ног лексикон-грамматикон æрмæг равзарын.

Хъомыладон

хæс: - скъоладзаутæм райгуырæн бæстæмæ уарзондзинады æнкъарæнтæ гуырын кæнын;

- сывæллæттæн ирон аив дзырд уарзын кæнын.

Урочы методтæ: - дзургæ ныхасыл бакусын.

- фысгæ ныхасыл бакуыст.

Урочы æрмæг: - карточкæтæ текстытимæ, карточкæтæ индивидуалон хæслæвæрдтимæ, фæйнæгыл лæвæрд æрмæг, рагон Дзæуджыхъæуы къамтæ.

Урочы цыд:

I. Организацион хай.

• салам раттын.

• скъоладзауты цæттæдзинад урокмæ сбæрæг кæнын.

• радгæсимæ бакуыст.

(боныхъæд, нымæц, къласы абон чи нæй, уыдоныл æрдзурын).

II. Рацыд æрмæг рафæлхатын.

1. Лексикон зарядкæ. (2 скъоладзау карточ.)

- тескт «Хуыцауы зæхх»-æй рафыссын дзырдтæ, кæцытæ домынц фæрстытæ:

Чи? Цы? Цавæр? Цы кодта? Цы кæнынц? Цас?

2. Раст у (+), Раст нæу (-) . текст «Хуыцауы зæхх».

1. (-) Адæймаг дуне арæзта.

2. (+) Хуыцау сфæлдыста Ирыстон.

3. (-) Ирыстон æрбынат кодта Кавказы кæрон.

4. (-) Цъæх-цъæхид сæпвæтты ?????????дидинæг калынц уардитæ.

5. (-) Сабыр цæугæдæттæ райгуырынц хæхты цъититæй.

6. (+) Ис ахæм рагон таурæгъ.

7. (+) Рæсугъд ран не рбынат кодта Ирыстон.

8. (+) Цæугæдæттæ донæй æфсадынц уыгæрдæнтæ æмæ дыргъдæттæ.

9. (+) Ирыстоны ис тынг сыгъдæг уæлдæф.

10. (+) ирыстонæн йæ иу кæроны ис æнусон хæхтæ.

Уыцы рæстæг ахуыргæнæг иннæ скъоладзаутимæ æвзары хæдзармæ куыст.

3. Ратæлмац кæнын.

Я живу в Осетии. Столица Осетии - город Владикавказ. Здесь проживает более 300 тыс. людей. В центре города протекает река Терек. А недалеко от города расположились Кавказские горы. Они высокие и белоснежные. Природа нашей Осетии очень красива.

4. Диалог рольтæм гæсгæ бакæсын, ратæлмац кæнын. (лæвæрд цæуы).

III. Ног æрмæгыл бакусын. Ахуыргæнæгимæ цы къамтæ ис, уымæ гæсгæ.

1. Рагон Дзæуджыхъæу къамтыл (нывтыл) æрдзурын.

Зæгъын, куыд хуындысты раздæр нæ уынгты нæмттæ æмæ цæмæн? цавæр историон цаутимæ баст сты ацы къамтæ.

2. Ахуыргæнæг бакæсы текст. «Рагон Дзæуджыхъæу».

3. Дзырдуатон куыст. Дзырдуатмæ бахæссын.

а) Цæнгæт хид

Ластой (ласын).

Донласæг (донласджытæ).

• Чиныгуæйгæнæг

• Уазæгхæдзар (уазæгхæдзæрттæ).

• Вазыгджын дзырдтæ.

æ) спайда кæнын ног дзырдтæй хъуыдыйæдты.

• Донласæг цъайæ дон æрбаласта.

• Чиныгуæйгæнæг дуканийы балхæдтон Къостайы «Ирон фæндыр».

• Абон нæ горæтыис бирæ рæсугъд бирæуæладзыгон уазæгхæдзæрттæ.

• Рагон Дзæуджыхъæуы уыд Цæнгæт хид.

б) тексты ног дзырдтимæ цы хъуыдыйæдтæ ис, уыдон ратæлмац кæнын.

4. скъоладзаутæ кæсынц æмæ тæлмац кæнынц текст «Рагон Дзæуджыхъæу».

5. Фæрстытæн дзуæппытæ раттын.

1. Цы у Дзæуджыхъæу? Кæд арæзт æрцыд?

2. Раздæр цавæр уыд нæ горæт?

3. Куыд хуынд Ленины фæз? Цы уыд ам?

4. Цы уыд раздæр цæнгæт хидыл?

5. Кæд ацыд фыццаг трамвай?

• Тексты дыккаг хаймæ скъоладзаутæ аразынц фæрстытæ (иу хъуыдыйадимæ цалдæр фарсты).

6. Текстæй рафыссын. Ратæлмац кæнын.

раньше был другим

фрукты и вино

первый раз поставили

стоимость бочки с водой

два раза в неделю

там продавали

7. Баххæст кæнын (тексты бындурыл).

• ////? (4)

• Рагон.

• ////? (4)

• 1784 азы.

• /////?

• Театралон фæз.

• ///? (3)

• Ольгæйы хид.

• //////?

• 1904 азы.

• Тексты дыккаг æмбисмæ гæсгæ сывæллæттæ аразынц диалог сæхæдæг.

• Бакæсын рольтæм гæсгæ.

Граматикон æрмæгыл бакусын. Зæрдылдаринаг: форма мн. ч. сущ. в осет. яз.

образуется при помощи тæ - т - æ . При этом происходят следующие фонетические изменения.

а) замена одного гласного другим

• къах-къæхтæ, хох-хæхтæ.

б) при такой замене в словах, оканшившихся на р, л, м, н, й, у т - удваивается

• ком - кæмттæ, бæлон - бæлæттæ.

в) когда слова оканчиваются на группу согласных, то между ними и т - часто появляется гласный - ы.

• кæрт - кæртытæ, цæст - цæстытæ.

к, г, къ, ч, дж, гъ.

г) образование слов.

• Мад - мадæлтæ

Фыд - фыдæлтæ

(Ратæлмац кæнын) æрвад - æрвадæлтæ.

• Во мн. ч. склоняются так же, как в ед. ч. (отл. п._{- æм}^{- мæ} ).

• Фæлтæрæнтæ.

1. текстæй (Раг. Дз.) рафыссын бир. н. номдартæ.

З/м; уынгты, нæмттæ, хъуымæцтæ, дыргътæ, дуканитæ æмæ а.д.

2. Баххæст кæнын номдартæ (бир. н.).

1) Скъоладзау… бадынц урочы. 2) Ахуыргæнæг райста Зарæйы æмæ Мураты альбом… . 3) Сывæллæт… куысты… уыдысты тынг аив. 4) Сæ бæрæггæнæн… сын сæвæрдта сæ альбом… .

IV. Аудировани.

• Байхъуысын, ратæлмац кæнын, цыбыртæй радзурын.

Ирыстон.

Ирæттæ цæрынц хæхты хъæбысы - Цæгат Ирыстоны æсæ Хуссар Ирыстоны. Хæхты ис бирæ æрзæдтæ, минæралон дæттæ. Уыдоны раз арæзт цæуынц санаторитæ æмæ фæлладуадзæн хæдзæрттæ. Цъититæй фæзтæм кæлынц цæугæдæттæ. Уыдоныл сарæзтой электрон станцæйтæ. Ирыстоны ис цалдæр горæты æмæ бирæ хъæутæ. Горæттæ тынг стыр не сты, фæлæ сæ уынгтæ сты аив дидинджытæй æмæ бæлæстæй.

V. Кæронбæттæн хай. Х/к дзырдтæ текст х/к (радзур - 2 урок).

• Хатдзæгтæ скæнын.

• Бæрæгæнæнтæ сæвæрын.

• Скъоладзауты афæндараст кæнын.

Диалог урокмæ.

Алан: - Мæнæ лæппу, ирон нæ дæ?

Æхсар: - О, ирон дæн.

Алан: - Горæты цæрыс?

Æхсар: - Щ, Дзæуджыхъæуы.

Алан: - Æз ам рагæй нал уыдтæн, базармæ куыд цæуын хъæуы?

Æхсар: - Сбадын дæ хъæуы дыккаг троллейбусы кæнæ æстæм маршруткæйы.

Алан: - Терчы рдæм сбадын хъæуы æви иннæрдæм?

Æхсар: - Терчы рдæм сбад æмæ Кировы уынгыл ссæудзынæ Куйбышевы уынгмæ. Уым галиуырдыгæй уыдзæн базар, йæ цуры та ис кинотеатр «Дружба».

Рагон Дзæуджыхъæу.

Дзæуджыхъæу у рагон горæт. Уый арæзт æрцыд мин æвдæсæ æстай цыппæрæм азы. Раздæр нæ горæт уыд æндæрхуызон, æндæр уыдысты йæ уынгты нæмттæ дæр.

Зæгъæм, Ленины фез хуындис Театралон фæз. Ам уыдис уырыссаг театр. Уым фыццаг хатт сæвæрдтой Лермонтовы «Маскарад». Ацы театры куыстойзындгонд уырыссаг актæртæ æмæ режиссæртæ. Сæ иу уыд Вахтангов.

Цæнгæт хид раздæр уыд Ольгæйы хид. Ам къуыри дыууæ хатты уыдис базар. Базары уыд бирæ адæм. Уым уæй кодтой хъуымæцтæ, хор, мыд, сапон, сæрак æмæ бирæ цыдæртæ. Дыргътæ æмæ сæн ластой Тифлисæй.

Цæнгæт хидыл ацыд фыццаг трамвай. Уыйд 1904 азы.

Сæрибардзинады проспект хуындис Алыксандры проспект. Уым уыдысты уазæгхæдзæрттæ, типографитæ, чиныгуæйгæнæг дуканитæ, банктæ. Уыд уыд тынг рæсцгъд уынг. Ам уыд бирæ бæлæстæ æмæ дидинджытæ.

Дзæуджыхъæуы уынгты дон ластой донласджытæ. Доны боцкъйы аргъ уыд 10 капеччы. Иу ведрайы аргъ та - капеччы æрдæг.

Рагон Дзæуджыхъæуы уыдысты Чехов, Толстой, Островский, Чайковский.

Темæ: Ирыстон - нæ Райгуырæн бæстæ.

Текст: - Дзæуджыхъæу (ног æрм.) Рагон Дзæуджыхъæу (фæлхат).

Грам. æрмæг: Номдарты тасындзæг. Номон хауæн.

Нысан: 1. Рацыд лексикон-грамматикон æрмæг ныффидар кæнын.

2. Ног æрмæгыл бакусын.

3. Ныхасы рæзтыл куыст.

Хъомыладон

хæс: - скъоладзауты зонгæ кæнын нæ горæты историимæ;

• ахуырдзаутæн ирон аив дзырд уарзын кæнын.

Урочы методтæ: - дзургæ ныхасыл бакуыст;

- фысгæ ныхасыл бакуыст.

Урочы æрмæг: - фæйнæгыл лæвæрд æрмæг, карточкæтæ текстытимæ, индивидуалон карточкæтæ хæслæвæрдтимæ.

Урочы цыд:

I. Орг. хай.

- салам раттын.

- скъоладзауты цæттæдзинад сбæрæг кæнын.

- боныхъæдыл æрдзурын.

II. Рацыд æрмæг рафæлхатын.

1. Текстыл бакуыст.

1. Къуыриты бонтæй абон у:

а) дыццæг, æ) сабат, б) хуыцаубон.

2. Афæдзы афонтæй ныр у:

а) сæрд, æ) уалдзæг, б) хуыцаубон.

3. Сымах ахуыр кæнут ацы (ахæм) скъолайы:

а) æстæм, æ) æвдæм, б) æвдæм.

4. Къоста райгуырди:

а) 1896 азы, æ) 1959 азы, б) 1859.

5. Къостайы чиныджы ном у:

а) «Ирон чиныг», æ) «Ирон æмдзæвгæтæ», б) «Ирон фæндыр».

6. Ныр уæм ис ахæм урок:

а) нывкæныны, æ) ирон æвзаджы, б) уырыссаг æвзаджы.

7. Ирон театр хæссы:

а) Тæбæхсæуты Балойы ном, æ) Къостайы ном, б) Таутиаты Солæманы ном.

8. Номдар домы фæрстытæ:

а) чи? цы?, æ) цавæр?, б) цы кæнын?

9. Номдарæн ис:

а) иууон æмæ бирæон нымæц, æ) æрмæст иууон нымæц, б) бирæон нымæц.

2. Хæдзарон куыст равзарын. (2 скъоладзау кусынц карточк.)

Карт. № 1. Дзырдтæ (номд.) бир. н. сæвæрын.

Кард, цæст, карк, мад, зарæг, мæсыг, дур, фыссæг, мæй, куыст.

Карт. № 2. Дзырдтæй хъуыдыйæдтæ саразын.

1. Сывæллæттæ, бацæуын, фæззæг, скъола,

2. Зымæг, уалдзæг, фæстæ, уазал, райдзаст, æрцæуын.

3. Зæронд, бадын, устытæ, кæрт.

   • Ссарын хъуыдыйæдты номдартæ.

3. Радзур дæхи тыххæй. (фæйнæгыл).

• Æз дæн (чи?).

• Мæныл цæуы (цал?) азы.

• Æз цæрын (кæм?) мæ бинонтимæ.

• Ахуыр кæнын (кæм?).

• Мæ дæсныйад у (цавæр?).

• Мæ уарзон предметтæ сты (цавæртæ?).

4. Раст саразын текст хъуыдыйæдтæй. Фæйнæгыл кæнæ карточкæйыл.

Дзывылдар.

1) Уымæн уыди уазал. 2) Рудзынджы цур лæуыдысты сабитæ. 3) Цъиу уыдиæххормаг. 4) Уыди уазал зымæг. 5) Рудзынгмæ æрбатахт дзывылдар. 6) Дзывылдар уатмæ батахт. 7) Сабитæ байгом кодтой рудзынг. 8) Уый райдыдта стъолæй уидзын дзулы муртæ. 9) Æнæхъæн зымæг дзывылдар царди сывæллæттæм, уалдзæджы та атахт. 10) Уыдон фæтæригъæд кодтой дзывылдарæн. (Раст у: 4, 5, 1, 2, 10, 7, 6, 3, 8, 9).

5. Адарддæр кæнын. Текст «Рагон Дзæуджыхъæу».

Цæнгæт хид раздæр…

Ацы театры фыццаг…

Ам къуыри дыууæ…

Сæрибардзинады проспект…

6. Контекстуалон диктант. Текст «Рагон Дзæуджыхъæу».

1. У рагон горæт. (Дзæуджыхъæу).

2. Уыд раздæр Ольгæйы хид. (Цæнгат хид).

3. Хуындис раздæр Алыксандры проспект. (Сæрибардзинады проспект).

4. Уыдон уынгты ластой дон. (донласджытæ).

5. Ахæм уыд доны боцкъайы арг. (10 капеччы).

6. Ам уыдис уырыссаг театр. (Театралон фæз).

7. Афтæ хуындис Ленины фæз. (Театралон фæз).

8. Уым уыдис бирæ адæм. (базары).

9. Уæд ацыд I трамвай. (1904 азы).

10. Уыдон ластой Тифлисæй. (дыргътæ, сæн).

7. Логикон рæхыстæ саразын дзырдтæй. Рагон фæз.

Дзырд дзырдбаст хъуыд. хъуыд. уымæн æмæ…

III. Ног æрмæгыл бакусын.

1. Æмбисондыл бакусын.

• Адæймагæн дунейыл æппæты зынаргъдæр сты мад, Фыдыуæзæг, Райгуырæн бæстæ.

2. Текст бакæсын. «Дзæуджыхъæу».

- Дзырдуатон куыст.

• Фидар

• Хæрæгуæрдон

• Фылдæр кæнын дзырдуатмæ бахæссын.

• Тезгъо кæнын

• Аивта (аивын-ивын)

3. Ног дзырдтимæ дзырдбæстытæ (хъуыдыйæдтæ) саразын.

4. Скъоладзаутæ кæсынц тескт æмæ йæ тæлмац кæнынц.

5. Текстмæ саразын фæрстытæ æмæ сын дзуæппытæ æмæ сын дзуæппытæ раттын.

6. Текстмæ пълан саразын (абзацтыл адих кæнын).

7. Текстæй рафыссын:

одним из культурных городов

будто гуляешь

с нашим городом связаны

здесь жили

когда проходишь

нам напоминает

8. Баххæст кæнын текстмæ гæсгæ

- ///// (5).

- Хъазахъхъ, ирæттæ, уырыссæгтæ.

- ///// (5).

- Аргъуан, дуканитæ, хид.

- ////// (6).

- Культурон горæттæй иуыл.

- ///// (5).

- Йæ хуыз аивта.

9. Грамматикон æрмæгыл бакусын. Существительные в осетинском языке изменяются по падежам, т.е. сколяются. Всего в осетинском языке 8 падежей.

1. Именительный (номон).

Хур кæсы. Чызг кæсы чиныг.

Ратæлмац кæнын:

Залина - учительница.

Ты - студент.

Мадина учит урок.

Добрый день, Дзерасса.

• Текстæй рафыссын номдартæ ном. хау.

IV. Аудировани. Текст «Ном зынаргъ æмæ кадджын у».

1. Хуыцау цы федта?

2. Уый цы сфæнд кодта?

3. Цавæр нæмттæ райдыдта дæттын адæмæн?

4. Чи æрбацыд Хуыцаумæ? Цæмæн?

5. Цы ис алы адæмæн дæр?

6. Цавæр æвзагыл дзурынц адæм?

V. Кæронбæттæн хай. Дзырдтæ текст к/к (2 ур. - радзурын).

- хатдзæгтæ скæнын.

- бæрæггæнæнтæ сæвæрын .

- скъоладзауты афæндараст кæнын.

Дзæуджыхъæу.

Дзæуджыхъæу у Ирыстоны сæйраг горæт. Уый арæзт æрцыди мин авдсæдæ æстай цыппæрæм азы. Раздæр Дзæуджыхъæу горæт нæ уыд, фæлæ уыд фидар. Ма цардысты хъазахъхъ, ирæттæ, уырыссæгтæ. Уынгты арæх фенæн уыди хæрæгуæрдæттæ.

Фæстæдæр горæты уынгты фæзындысты рæсугъд дурæйамад хæдзæрттæ, уазæгдзæрæн, аргъуан, дуканитæ, хид. Байгом сты гимназ æмæ театр.

Революцийы размæ Владикавказ нымад уыд Кавказы культурондæр горæттæй иуыл. Нæ горæтимæ баст сты Пушкины, Къостайы, Булгаковы, Вахтанговы нæмттæ.

Абон нæ горæт йæ хуыз аивта. Бирæуæладзыгон хæдзæрттæ, театртæ. Парктæ азæй-азмæ фыдлæр кæнынц.

Фæлæ нын рагон Владикавказ нæ зæрдыл æрлæууын кæны Сабырдзинады проспект. Ацы ран баззадис нудæсæм æнусы архитектурæ. Проспекты æнусон бæлæсты бын куы фæцæйцæуай, уæд дæм афтæ фæкæсдзæн, ццма зæронд Владикавказы уынгты тезгъо кæнын. Горæтæгтæ уарзынц ам сæ фæллад уадзын.

Уазæгдзæрæн - гостиница.

Тезгъо кæнын - гулять, прогуливаться.

Ном зынаргъ æмæ кадджын у.

Хуыцау федта, адæм зæххыл кæй сбирæ сты. Уый сфæнд кодта уыдоны къордтыл ныддихтæ кæнын, цæмæй хæларæй цæрой, кæрæдзийы хуыздæр æмбарой. Адæмæн райдыдта дæттын алыхуызон нæмттæ: уырыссæгтæ, немыцæгтæ, францусæгтæ, ирæттæ, грекъæгтæ. Адæмы цинæн нал уыд кæрон.

Рацыд рæстæг. Хуыцаумæ æрбацыд иу гыццыл адæмы къорд.

- Хуыцау, курæм дæ æмæ нын ном ратт.

- Сымах цыдæр талынг адæм стут, кæд уыдыстут нырмæ? Нал ис мæнмæ нæмттæ.

Æмæ ацыдысты æнæном адæм æнкъардæй. Бирæ фæзылдысты бæстæтыл, фæлæ сæ йæхимæ ничи бауагъта. Афæдзы фæстæ уыдон фæстæмæ æрьацыдысты Хуыцаумæ.

- Хуыцау, ном нын ратт, æнæ номæй цæрын тынг зын у зæххыл.

Æмæ сын Хуыцау радта цавæрдæр ном. Афтæ алы адæмæн дæр ис ном, алчи дæр уарзы æмæ аргъ кæны уыцы номæн. Алы адæм дæр дзурынц сæ мадæлон æвзагыл.

Темæ: Ирыстон - нæ Райгуырæн бæстæ.

Текстытæ: 1. Хуыцау зæхх.

2. Рагон Дзæуджыхъæу.

3. Дзæуджыхъæу.

Урочы тип: - иумæйаг урок.

Грам. темæ: - номдарты тасындзæг. Номд. гуыр. хауæн.

Нысан: 1. Рацыд лексикон-грамматикон æрмæгыл ныффидар кæнын.

2. Ныхасы рæзтыл куыст.

Хъомыладон

хæс: - ахуырдзауты бынæттон æрмæгимæ зонгæ кæнын;

- уарзын кæнын скъоладзаутæн ирон аив дзырд.

Урочы методтæ: - дзургæ ныхасыл бакуыст;

- фысгæ ныхасыл бакуыст.

Урочы æрмæг: - карточкæтæ, нывтæ.

Урочы цыд:

I. Орг. хай.

- салам раттын;

- скъоладзауты цæттæдзинад урокмæ сбæрæг кæнын;

- радгæсимæ бакуыст.

Хъазт «Æвзæр синоптик».

• Ныр у сæрд.

• Абон у тынг хъарм бон. Скъоладзаутæ раст кæнынц

• Уары мит. Кæны дымгæ. хъуыд. боныхъæдмæ гæсгæ.

• Абон цæуы къæвда митимæ.

II. Дзырдуатон куыст. Раст ратæлмац кæнын æмæ ныффыссын.

1. Чугунный мост.

2. Расположилась (расположиться).

3. Крепость, крепкий, крепко.

4. Водовоз (водовозы).

5. Гостиница.

6. Поить водой.

7. Привозили (привозить).

8. Гулять.

9. Закончил (заканчивать).

10. Менять.

III. Рацыд æрмæг ныффидар кæнын.

1. Хæдз. куыст равзарын.

2. Текст ратæлмац кæнын.

Моя семья.

Моя семья состоит из пяти человек. У меня есть два брата, а сестры у меня нет. Моя мама - учительница, а профессия отца - строитель. Мой старший брат учиться в университете, а младший учиться в шестом классе. Мы живет во Владикавказе.

3. Цæстуынгæ диктант.

   • Фæйнæгыл бакæнын нывтæ; уыдонмæ гæсгæ ныффысссын диктант. З/м. Бæлас, чызг, аразæг, куыдз, уасæг, скъоладзау, бирæгъ, лæг.

   • Дзырдтæм раттын фарстатæ: чи? кæнæ цы?

4. Базонын аргъауы сæргонд. (нывтæм гæсгæ).

5. Карточкæтæм гæсгæ бакуыст.

6. Диалог ратæлмац кæнын æмæ йæ бакæсын. Рацыд текстытæм гæсгæ.

- Где ты живешь?

- В Осетии.

- А где она находиться?

- В центре Кавказа.

- Какой город является столицей Осетии?

- Владикавказ.

- Это древний город?

- Да. Он был основан 1784 году.

- А сегодня он такой же, как в 1784 году?

- Нет. Он сильно изменился. Владикавказ сегодня стоал больше и красивее.

7. Бæрæггонд дзырдтæ синонимтæй баивын.

• Аив, диссаджы. Ирыстоны ис рæсугъд бынæттæ.

• Уый тыххæй. Уымæ гæсгæ абон нæ горæтмæ æрцыд бирæ уазджытæ.

• Лæгдзинад. Нæ бæстæйы адæм хæсты равдыстой стыр хъæбатырдзинад.

• Номдзыд. Къоста у зындгонд поэт.

• Уæрæсæ у нæ Райгуырæн бæстæ.

8. Саразын лæвæрд дзырдтæн сæ æмбарынгæнæн хъуыдыйæдтæ. (базон-базон).

Текст «Дзæуджыхъæу».

1. Дзæуджыхъæу, горæтæгтæ. - 1 рæнхъ.

Текст «Хуыцау зæхх».

2. Ирыстон, цæугæдæттæ. - 2 рæнхъ.

Текст «Рагон Дзæуджыхъæу».

3. Цæнгæт хид, Сæрибардзинады (Сабырдзинады) проспект. - 3 рæнхъ.

• Скъоладзаутæ аразынц хъуыдыйæдтæ сæхæдæг дзырдтæм гæсгæ. З/м. Ирыстон: Уый сфæлдыста Хуыцау.

Дзæуджыхъæу: У рагон горæт. Ацы горæт арæзт æрцыд 1784 азы. Æмæ а.д.

9. Номд. сæвæрын гуырынон х.

Фæлтæрæнтæ бæххæст кæнын.

1) (Мад) зæрдæ фæлмæн у.

(Ирыстон) сæйраг горæт у Дзæуджыхъæу.

(Зæрдæ) дуар дзых у. (бамбарын кæнын).

(Хæдзар) рудзынг гом у.

(Лæппу) ном у Алан. _где?

2) Æз ахуыр кæнын (в университете).

_чего?

Бæлас зайы (около дома).

• Бамбарын кæнын дзырдты рæнхъæвæрд.

^чего?(Школы) директор сæмбырд кодта скъоладзауты?

_кого?

Сывæллон фæрсы (свою учительницу).

^кого? (Мою сестру) акодтой дохтырмæ.

IV. Аудировани.

Байхъусын, дзуæппытæ раттын. Текст «Иры горæттæ».

1. Цал горæты ис Ирыстоны? Цавæртæ?

2. Кæцы у уыдонæй сæйраг сахар? (горæт).

3. Цы ис Дзæуджыхъæуы?

4. Иры горæттæй кæцы у æппæты хистæр? (рагондæр).

5. Кæд ын æрæвæрдтой йæ бындур?

6. Иннæ горæттæн кæд лæвæрд æрцыдысты горæты нæмттæ?

7. Цавæр сты Ирыстоны горæттæ?

V. Кæронбæттæн хай.

Х/к рацыд æрмæг рафæлхат. (текстытæ, дзырдтæ, грам. æрмæг).

- Хатдзæгтæ, бæрæггæнæнтæ.

- Скъоладзауты афæндараст кæнын.

Иры горæттæ.

Ирыстоны ис æхсæз рæсугъд горæты: Дигора, Æрыдон, Беслан, Дзæуджыхъæу, Мæздæг æмæ Алагир. Дзæуджыхъæу у Ирыстоны сæйраг сахар. 1860-азы фидар Владикавказæн радтой горæты ном. Уæдæй фæстæмæ йæ ном бирæ хæттыты ивд æрцыд. Ныр æй уырыссагау хонæм Владикавказ, иронау та Дзæуджыхъæу. Ис дзы театыртæ, музæйтæ, заводтæ, фабрикæтæ. Горæттæй æппæты хистæр у Мæздæг. Бындур ын æрæвæрдтой 1763-æм азы, у хъазахъхъаг (хæстæг æвæрд) хъæуты æмæ ногæрцæрæг ирæтты базарадон центр. Алагир горæт у 1938-æм азæй. Беслан та горæты ном радтой 1950 азы. Æрыдон æмæ Дигора сты æмгæрттæ, сæвзæрдысты 1964-æм азы. Аив æмæ зæрдæмæдзæугæ сты Иры горæттæ.

Дзырдуат:

Сахар - город

Фидар - крепость

Ивд æрцыд - поменялся

Уæдæй фæстæмæ - с тех пор

Бындур æрæвæрдта - основался

Хæстæг æвæрд - близлежайщий

Ногæрцæрæг адæм - поселенцы

Базарадон центр - торговый центр

Сæвзæрдысты - появились.

I. Сæвæрын номдартæ хъæугæ нымæцы.

1. … цæрынц хъæды. (сырд)

2. Зымæгон … кæны фынæй. (арс)

3. … цуан кæнынц гыццыл цæрæгойтыл. (бирæг)

4. Уыдон сты тугдзых … (сырд)

5. … у тынг хинæйдзаг (рувас)

6. … та сты тæппуд. (тæрхъус)

7. … у сырдты паддзах. (домбай)

II. Хъуыдыйæдтæм фæрстытæ саразын.

1. Раздæр нæ горæт уыд æндæрхуызон.

2. Æнахуыр рæсугъд ран æрбынат кодта Ирыстон.

3. Ирыстоны цæры бирæ адæмыхæтытæ.

III. Адарддæр кæнын.

1. Дзæуджыхъæу арæзт … .

2. Ис ахæм … .

3. Абон нæ горæт… .

4. Дзæуджыхъæуы уыдысты … .

5. Уырыссаг театры фыццаг хатт … .

IV. Номдартæ раст кæнын нымæцонтимæ.

15, лæг 1, адæймаг

69, аз 34, чиныг

157, фарс 5, æмбисонд

19, æнус 17, боныг

Темæ: Ирыстоны рæсугъддæр быннæттæ.

Текст: - Цъæй.

Грам. æрмæг: Номд. тасындзæг. Номд. дæт., арæзт. хауæнтæ.

Нысан: 1. Рацыд лексикон-грамматикон æрмæг рафæлхатын.

2. Ног æрмæгыл бакусын. Дзырдты иырон скондыл куыст.

3. Ныхасы рæзытл бакуыст.

Хъомыл. хæс: - скъоладзауты зонгæ кæнын Ирыстоны рæсугъддæр бынæттимæ;

- ахуырдзаутæм æрдз уарзыны æнкъарæнтæ гуырын кæнын;

- сывæллæтты æрдзмæ бæрнон цæстæй кæсыныл ахуыр кæнын.

Урочы методтæ: - дзургæ ныхасыл кусын;

- фысгæ ныхасыл кусын.

Урочы æрмæг: - нывтæ (Ирыстоны пейзаж), карточкæтæ текстимæ, фæйнæгыл лæвæрд æрмæг.

Урочы цыд:

I. Орган. хай.

- салам раттын;

- скъоладзауты урокмæ самидин кæнын;

- боныхъæдыл æрдзурын.

II. Хъазт «Цы уыд уæд?»

1784 аз, 1859 аз, 1900 аз, 1938 аз, VII-VI æнустæ нæ эрæйы агъоммæ.

III. Хæдзармæ куыст равзарын.

IV. Рацыд æрмæг рафæлхатын.

1. Дзырдбыд баххæст кæнын.

Фæйнæгыл лæвæрд.

¹

^К

^ъ

2 _о

_{Д с 3}

4 _{И р ы с т о Н}

_{г 6 а л а н т æ}

_р

^о

^р

5 ^{ва с о}

1. Иры зындгонд хъæбул.

2. Иры горæттæй иу.

3. Къостайы райгуырæн хъæу.

4. Нæ рæспубликæ.

5. Зындгонд лингвист, ахуыргонд.

6. Ирон адæмы фыдæлтæ.

2. Хъуыдыйæдтæ саразын схемæтæм гæсгæ. Фæйнæгыл.

Кæд? Цы кодта?

Чи?

Кæдæм? Кæимæ?

Лæппу абон ацыд скъоламæ йе мбалимæ.

Чи? Кæуыл?

Худын?

Кæм? Куыд?

Алан урочы хъæрæй худти Сæрмæтыл.

3. Ратæлмац кæнын хъуыдыйæдтæ.

Гуыр. х. рафæлхатын.

• В Осетии шесть городов.

• Столица Осетии - город Владикавказ.

• На улицах старого Владикавказа можно было увидетьтележки.

• На базаре продавали мед, ткани, фрукты.

• На проспекте Мира сохранилась архитектура девятнацтого века.

4. Радзур дæхи тыххæй.

Æз дæн…

Мæныл цæуы…

Мæнæн ис…

Æз ахуыр кæнын…

Цæргæ та кæнын…

Мæ Райгуырæн бæстæ у …

V. Ног æрмæг. Ратæлмац кæнын. Театр бахæссын.

1. Æмдзæвгæйыл бакусын.

Цъæйдонæн æппындæр

Æнцойы хос нæй

Æхсæв æмæ бон дæр

Нæ кæны фынæй.

Кæм бахæссы дуртæм

Уæйыгау йæ ных.

Кæм айнæгджын хæхтыл

Æвзары йæ тых.

Кæм зары, кæм ниуы,

Кæм та кæны хыл

Нæма федтон ахæм

Фыдуаг дон зæххыл.

2. Текстыл бакусын. Текст «Цъæй».

1. Ахуыргæнæг бакæсы

2. Дзырдуатон куыст.

хуссарырдыгæй

удзæф

уæнгрог кæнын

гуылфгæнаг Дзырдуатмæ бахæссын.

рахизырдæм

азилы (азилын)

3. текст кæсынц скъоладзаутæ æмæ йæ тæлмац кæнын.

4. текстæй рафыссын:

закрыто вечными ледниками

есть там сберегательная касса

с обеих сторон; запах высоких сосен

способствуют оздоровлению человека.

5. Фæрстытæн дзуæппытæ раттын.

1. Кæдæм азилы Буронæй рахизырдæм фæндаг?

2. Цæмæй æхгæд сты Цъæйы комы фæрстæ?

3. Цы кæны адæймаджы æнæниз уæнарог?

4. Цы ис ам?

5. Ног фæндаг цæмæй æмбæрзт у?

6. Кæцæй цæуынц æрвылтон æвтобустæ?

6. Хъуыдыйæдтæм фæрстытæ саразын (возможные варианты вопросов).

1. Цъæйы ком зындгонд у Уæрæсæйы æмæ бирæ фæсарæйнаг адæмтæн.

2. Дыууæнæм æнусы 70-æм азты арæзт æрцыд ног фæндаг Цъæйы коммæ.

3. Грамматикон æрмæгыл бакусын. Дæт хауæн.

а) Девушке дали цветы.

У книги красивая обложка.

Дверь комнаты большая.

Еда предназначена ребенку.

æ) Диалог зæрдыл бадарын

- Зæринæ, дæуæн æфсымæр ис?

- О, мæнæн ис æфсымæр.

- Зарета, хо дын ис?

- Нæ, мæнæн хо нæй.

б) Арæзт. хау.

Æз цæуын (парк) кæдæм?

Туристтæ схызтысты (хох) кæдæм?

Адæм (хæдзар) бацыдысты кæдæм?

Мараты арвыстой (Аслан) кæмæ?

Кусæг (сахат) кæны дæс дзаумайы кæдмæ?

VI. Аудировани. Текст «Ирыстоны хъæутæ».

- текстмæ байхъусын, ратæлмац кæнын.

- текстæй рафыссые ном., гуыр., дæт. æмæ арæзт. хауæны номдартæ.

З/м Ирыстоны, бæлæстæ, уынгты, аивдзинадмæ, хъæуты.

VII. Кæронбæттæн хай. Текст к/к дз. æмдз-гæ (сахуыр кæнын).

- хатдзæгтæ скæнын.

- бæрæггæнæнтæ сæвæрын.

- скъоладзауты афæндараст кæнын.

Грам. фæлтæр.

Чи кæдæм цæуы кусынмæ?

Дохтыр дукани

Ахуырдзау завод

Дуканигæс цæхæрадон - мæ

Кусæг рынчындон

Зæхкусæг скъола

Арæзт. хауæн.

Цъæй.

Ирыстон тæккæ рæсугъддæр бынæттæй иу у Цъæй. Цъæйы комы дыууæ фарсы дæр æмбæрзт сты нæзы хъæдæй. Хуссарырдыгæй ком æхгæд у æнусон цъититæй. Уыдоны рог уæлдæф, бæрзонд нæзы бæлæсты тæф æнæниз æмæ уæнгрог кæнынц адæймаджы.

Цъæйы ком зындгонд у Уæрæсейы æмæ бирæ фæсарæйнаг адæмтæн.

Ам ис фæлладуадзæн хæдзар, туристон бæзæтæ, лагерьтæ. Ис дзы дуканитæ, алыхуызон спортивон клубтæ, ресторан, кафе, хилдасæн, посты хай.

Дыууынæм æнусы 70-æм азты арæзт æрцыдис ног фæндаг Цъæйы коммæ. Æмбæрзт у асфальтæй, æмæ йыл сæрдæй, зымæгæй машинæтæ згъорынц.

Дзæуджыхъæуæй æмæ Алагирæй æрвылбон Цъæймæ цæуынц автобустæ.

Ирыстоны хъæутæ.

Тынг аив сты Ирыстоны хæххон хъæутæ Хъобан, Садон, Мызур, Нузал, Стыр-Дыгур, Фæснал, Фыййагдон æмæ æндæртæ. Фыдæлты мæсгуытæ æмæ тъæпæнсæр хæдзæрттæ ныгъуылынц æрдзы хъæбысы, урссæр къæдзæхтæ, диссаджы дидинæг фæзтæ; кæцытæ сæ алæмæттаг рæсугъддзинадæй адæймаджы цæстæнгас сæхимæ æлвасынц. Бæлæстæ сæ бæрзлнд цъуппытæй цъæх арвыл æмбæлынц.

Сæ аивдзинадæй дæлдæр нæ лæууынц нæ быдираг хъæутæ дæр Джызæл, Ногир, Елхот, Цыкола, Нарт, Хуымæллæг, Урсдон, Црау æмæ иннæтæ. Æнувыдæй зилынц адæм сæ хъæуты аивдзинадмæ. Сыгъдæг сæ дарынц, уынгты садзынц бæлæстæ, дидинджытæ, æфснайынц сæ цæхæрадæттæ.

Дзырдуат:

Мæсгуытæ - крепости

Тъæпæнсæр - с покатой крышой

Ныгъуылынц - утопают

Алæмæты рæсугъддзинад - поразительная красота

Цæстæнгас - взгляд

Æлвасын - притягивают

Дæлдæр нæ лæууынц - не уступают