5-сынып. Әдебиет Мысал өлеңдер. Ахмет Байтұрсынұлы Өгіз бен бақа сабақ жоспары

Сабақтың тақырыбы: Мысал өлеңдер. Ахмет Байтұрсынұлы «Өгіз бен Бақа» аудармасы (мысал өлеңі)

Сабақтың мақсаты: 1. Мысал өлеңдердің ерекшелігін, А.Байтұрсынұлының өмірін, шығармашылығын таныту.

2. Зерделеп, мәнерлеп оқу дағдыларын игеру, талдап, жинақтап, пайымдап ойлауын дамыту.

3. Өзін- өзі тануға, өзін- өзі тәрбиелеуге, қоршаған ортаға сын көзімен қарай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: 1.

Әдіс- тәсілі: Сын тұрғысынан ойлау стратегиясы бойынша

Көрнекілік: 1. А. Байтұрсыновтың портреті

2. Мысалдың ережесі жазылған плакат

1. аллегорияның ережесі жазылған плакат

3. «Ақ жол» кітабы. Алматы «Жалын» 1991 ж

4. Өгіз бен бақаның суреті

5. Композициялық құрылым туралы плакат

Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды топ- топқа бөліп отырғызу (6 оқушы- 1 топ).

2. Оқушыларды түгендеу.

2.Үй тапсырмасын тексеру:

1. «Толағай» ертегісіндегі көркем сөздерді теріп жаз.

2. «Ер есімі- ел есінде» тақырыбында жазылған шығарма жұмыстарын талдау.

3. «Толағай» қандай шығарма?

- Ертегі. Әдеби ертегі.

- Әдеби ертегі дегеніміз не?

Жазған авторы белгілі болғандықтан оны әдеби ертегі дейміз.

Халық ертегілері мен әдеби ертегіні салыстырып көрейік.

Халық ертегілері

Әдеби ертегілер

Ерте, ерте,ертеде деп басталады.

Бас кейіпкер мұратына жетеді.

Бас кейіпкер өледі.

Артында аты қалады.

Жаңа сабақ:

1. Әдеби ертегілер сияқты тағылымдық мәні зор көлемі шағын, оқиғалы шығармамен танысамыз. Хайуанаттар жайлы ертегілерден туындап, сатиралық сипатта, көбіне аң, хайуан кейде зать туралы жазылады да, адам бойындағы мін, кемшілік күлкіге, келекеге, мазаққа айналдырылып, сықақпен сыналады.

2. Бастауыш сыныпта қандай мысал өлеңдер оқып едіңдер?

• «Құмырсқа мен шегіртке»

• С:Дөнентаев «Бидай мен қаңбақ»

• «Аққу, шортан, һәм, шаян» т.б.

3. Оқулықтан 133- беттегі Мысалдар деген тақырыпшаны оқимыз.

4. 2 сұрақ әзірлеу тапсырылады.

5. Сұрақты бір- біріне қояды, жауап береді.

6. Мысал дегеніміз не екен?

7. Осындай мысал жанрына қалам тартқан ақын- А.Байтұрсынұлының шығармасымен танысамыз.

Өгіз бен бақа туралы ойымызды ортаға салайық.

Өгіз қандай мал?

ауыр маңқиған

Өгіз

Сиыр малының

піштірілген еркегі

Күш көлігі

дөңкиген алып

ірі

Бақа қандай жәндік?

жеңіл суда өмір сүреді

Бақа

кішкентай

секіреді

жасыл

тырбаңдаған

Өгіз- күш көлігі ретінде пайдаланылатын сиыр малының піштірілген еркегі.

Көлбақа- көбіне көлде, суда өмір сүретін бақа.

8. а) «Өгіз бен бақа» мысалын оқиық. (іштей, дауыстап бір оқушы)

ә) Сөздік жұмысын жүргізу

Суат- өзеннің, бұлақтың мал суаратын жері.

Сарша тамыз- жаздың асапан айналып жерге түскен ыстық кезі, аптап.

Күншіл- іші тар, бақас, қызғаншақ, көре алмайиын.

Пормы- бейне, сұлба, сырт кейпі.

Жырақ- қашық, алыс.

Күнә- шариғатқа қайшы іс, теріс әрекет.

б) Мазмұнына жоспар құрыңдар.

в) Жоспарға қарап отырып 1 нөмір 2 нөмірге мазмұндайды, 2 нөмір 1 нөмірге мазмұндайды.

г) Мысал арқылы ақынның айтайын деген ойын анықтайық.

- соңғы екі шумақ

Әлін білмеген әлек

Бақа арқылы қандай адамның мінін сынаған? (күншіл, іші тар, қызғаншақ)

д) Бақаға мәніді оқи отырып мінездеме бер. (көршісіне оқу, топта оқу, ортаға салу)

е) Шығармада оқиға бар ма?

Оқиғалы шығарма болғандықтан ол шығармалар құрылымы болады Шығарманың құрылысын композиция дейді. Композиция (латынша- құрастыру, қиыстыру) көркем шығарманың құрылысы.

І. Оқиғаның басталуы (экспозиция латын сөзі-дәйектеме)

ІІ. Оқиғаның байланысы (негізгі оқиғаның туындау себебі)

ІІІ. Оқиғаның дамуы

ІҮ. Оқиғаның шарықтау шегі (оқиға дамуындағы ең жоғарғы саты) тартыстың өрістеп шыққан биігі.

Ү. Шешімі

ҮІ. Соңғы екі шумақ эпилог (грек сөзі - соңғы сөз) көркем шығарманы қортытудың бір түрі. (автор идеясын толықтыр)

10.Ақынның негізгі ойын білдіріп тұрған соңғы екі шумақ дедік, ендеше шығармадағы бас кейіпкер бақаға мәтінді оқи отырып мінездеме берейік. (әркім дәптеріне жазады)

11. Кластерді толықтырады.

Бақа- әлі келмейтін іске ұрынғыш, тыраш, келеңсіз, өзін- өзі танымаған.

1. Шығарманың негізгі идеясын жаз. «Күншілдің күні қараң», «Әлін білмеген әлек». Көрсеқызарлық пен мақтаншақтық адамды орға жығады. Әрқашан өз орныңды біл. Бақа келеңсіз адамның бейнесін сомдаған, келеңсіздікті сынаған.

5.Қорытындылау: 1. Мысал дегенімзне?

2. Шығарманың негізгі ойын айт.

3. Мысал неше жолдан тұрады? (аударма 36 жол, ал түпнұсқа 17 жолдан тұрады)

6. Бағалау:

7. Үйге: 1. Мәнерлеп оқу.

2. Жалқаулықты, алауыздықты, келеңсіз мінезді шенейтін мысал әңгіме жазу (аллегориялық түрде жазу). Мақал- мәтел ойлап келу.