Сценарий башҡорт теленән Ҡурай тураһында йыр

"Ҡурай тураһында йыр"

( Башҡортостан Республикаһының Конституцияһы

көнөнә арналған кисә)

Ҡурай моңо яңғырай.

1 -се алып барыусы ( ҡурай тараһында шиғыр уҡый):

Башкирия,
Моя земля и небо,
Моя любовь,
Мой соловьиный край!...
Мне жаль того,
Кто здесь не разу не был,
Мне жаль того,
Кому не пел курай.

2-се алып барыусы: Хәйерле кис, хөрмәтле уҡытыусылар, уҡыусылар! Беҙ бөгөн Башҡортостан Республикаһының Конституцияһы көнөнә арналған кисәгә йыйылдыҡ.

1 -се алып барыусы: Добрый день, уважаемые учителя, ученики ! Сегодня в нашей республике праздник - День Конституции!

2 -се алып барыусы:

Башҡортостан , байрам итәһең һин

Ысын дуҫлыҡҡа эйә булыуҙы.

Бына инде йәбер күрмәй йәшәй

Үҙ халҡыңдың нисә быуыны!

Башҡортостан, үҙең һин бер донъя,

Йәшәү йәме менән тулған ер!

Рәсәйҙең гәүһәр ташы булып тыуған ер!

Йәшә әле , йәшә тыуған ер!

1 -се алып барыусы:

Наша республика расположена на южном Урале, на границе двух частей света - Европы и Азии. Занимает территорию более 143 тысяч кв.км. Население более 4 млн. чел. Проживает около 100 национальностей. В годы Октябрьской революции народ Башкортостана боролся за создание самостоятельной республики. Такая республика была создана в 1917 году. А в марте 1919 года на основе соглашения с российским правительством была образована Башкирская Автономная Советская Социалистическая Республика. 11 октября - мы отмечаем день Республики. В этот день в 1990 году она была провозглашена суверенной республикой и стала называться Республикой Башкортостан. 2010 год был провозглашен Годом Республики.

2 -се алып барыусы:

1993 йылдың 24 декабрендә - 17 йыл элек - Башҡортостан Конституцияһы ҡабул ителә, ул республикабыҙҙың яңы дәүләт конструкцияһына хоҡуҡи нигеҙ һала. Төп Закон Башҡортостан өлгәшкән һәм Рәсәй үҫешенә уның индергән өлөшөн билдәләгән тәғәйен сәйәси, иҡтисади, социаль һөҙөмтәләрҙә бойомға ашҡан принципиаль үҫеш йүнәлештәрен билдәләне. Ул беҙҙең сәйәси-хоҡуҡи системаның нигеҙе һәм иң мөһим символы булды һәм булып ҡала, Башҡортостан халыҡтарының тарихи юлын һәм ҡаҙаныштарын сағылдыра. Был ҡаҙаныштарҙың иң мөһиме - көслө социаль сәйәсәт менән социаль дәүләт төҙөү.

1 -се алып барыусы:

Каждая республика имеет свои символы, выражающие ее суверенитет.

Государственный флаг РБ был принят 25 февраля 1992 года, авторы - Масалимов Урал, Асабина Ольга. Флаг представляет собой прямоугольное цветное полотнище, состоящее из горизонтальных равновеликих по ширине полос зеленого, белого и синего цвета с эмблемой. В центре белой полосы золотистым цветом изображена эмблема - круг, в центре которого находится стилизованный цветок курая с семью лепестками. Синий цвет означает ясность, добродетель и чистоту помыслов народов республики; белый - их миролюбие, открытость, готовность к взаимосотрудничеству; зеленый - свободу, вечность жизни. Цветок курая - символ дружбы, семь его лепестков символизируют единство башкирских племен и народов Башкортостана. Государственный герб Республики Башкортостан был принят 12 декабря 1993 года, автор - Фазлетдин Ислахов. Герб представляет собой изображение памятника Салавату Юлаеву (символ мужества народов) на фоне восходящего солнца и его лучей (символ стремления народов к свободе), вписанное в круг, обрамленный национальным орнаментом. Ниже изображено соцветие курая (символ стремления к единству), лента, окрашенная в цвета Государственного флага Республики Башкортостан. Государственный гимн Республики Башкортостан был принят 12 октября 1993 года. Гимном РБ является торжественная мелодия "Республика" на музыку Фирата Идрисова.

2 -се алып барыусы:

Тыуған ерем-гүзәл баҡсам

Һиндә йәшәйбеҙ йырлап.

Һиндәй юк бүтән ер шарын

Мең ҡат сыҡһаң да урап.

1 -се алып барыусы:

Широко, раздольно, вольно

Песни звонкие поем.

Мы в родном Башкортостане,

Мы в краю родном живем.

"Ҡурай" йыры. Урманова Регина башҡара.

1 -се алып барыусы: Да, курай - символ башкирского народа. А семь лепестков курая символизируют единство башкирского народа. Число семь имеет символическое значение для народа. Ведь именно семь башкирских племен объединились и добровольно присоединились к Русскому государству.

Сәхнәгә уҡыусылар сыға.. Мини композиция. Улар ҡурай сәскәһе формаһында төҙөләләр. Үҙҙәренең ырыуҙары тураһында әйтәләр һәм ырыу тамғаларын күрһәтәләр.

2 -се алып барыусы:

Бөгөн ете ырыу балалары беҙгә ҡунаҡҡа килгәндәр. Әйҙәгеҙ, уларға һүҙ бирәйек.

Табын ҡыҙы ( Тулҡын төшөрөлгән һүрәт, Табын ырыуы тамғаһын тотҡан): Табын ырыуы ҡыҙҙары

Кейгән матур итектәр.

Еләндәрҙә тулҡын биҙәк

Әберкәле итәктәр.

Түңгәүер ҡыҙы ( Тәкә мөгөҙө төшөрөлгән һүрәт һәм Түңгәүер ырыуы тамғаһын тотҡан ):

Түңгәүер ҡыҙы Лилиә

Йөрәге уның ярһыу.

Камзулы тәкә мөгөҙлө,

Күлдәге сағыу, алһыу.

Ғәйнә ҡыҙы ( Ғәйнә ырыуы тамғаһын тотҡан):

Ғәйнә ҡыҙҙары кейеме

Әүернәле ҡушъяулыҡ,

Сыңлап тора ҡумыҙҙары

Тыңлап таң ҡала халыҡ.

Бөрйән егете (Бөрйән ырыуы тамғаһын тотҡан):

Таһир менән Азамат та

Бөрйән яғынан, дуҫтар,

Думбырасы, ҡурайсылар,

Еләндәрендә - ҡусҡар.

Ҡыпсаҡ ҡыҙы( Ҡыпсаҡ ырыуы тамғаһын тотҡан):

Ҡыпсаҡ кейеме йондоҙло,

Итектәре - еҙ үксә:

Ҡыҙҙарыбыҙ, һай, оҫта,

Бейеп, йырлап үҫә.

Юрматы ҡыҙы ( Юрматы ырыуы тамғаһын тотҡан): Юрматылар кейеменең

Биҙәге осло үркәс,

Матур шиғырҙар һөйләйҙәр,

Телде яратып үҫкән.

Меңле ҡыҙы (Мең ырыуы тамғаһын тотҡан): Еләндәре сағыу ҡояш,

Меңлеләр уйнай һорнай,

Тыпырлатып оҫта баҫа,

Һис тә оялып тормай.

2 -се алып барыусы:

2009 йылда Башҡортостан Республикаһында "Башҡортостандың ете мөғжизәһе" тип аталған конкурс иғлан ителә һәм 2009 йылдың октябрь айында Башҡортостандың ете мөғжизәһе билдәләнә.

Уҡыусылар сәхнәгә сыға. Слайдтар күрһәтелә.

Беренсе мөғжизә - Салауат Юлаев һәйкәле.

Скульптор С. Д. Тавасиев ижад иткән был һәйкәл (архитекторы И.C.Ғәйнетдинов) баш ҡалабыҙҙың символы. Ул Ырымбур юлы менән машинала үткәндә лә, самолеттан да бик һәйбәт күренә.

Ысынлап та, Салауат Юлаев һәйкәленең бейеклеге - гранит постаменты менән бергә 19,8 метр, ауырлығы - 40 тонна. Ул суйындан ҡойолған.

Уны ижад иткәне өсөн Сосланбек Дафаевич Тавасиевҡа 1970 йылда СССР-ҙың Дәүләт премияһы бирелә.

Икенсе мөғжизә: Башҡортостандың Салауат районында Йүрүҙән йылғаһына һыйынып ҡына тәбиғәттең тылсымлы көсөнә эйә шифалы Янғантау тау. Был беҙҙең планетала ер аҫтынан бер туҡтауһыҙ ҙур күләмдә йылылыҡ, эҫе пар, газ сығып торған берҙән бер урын. Тауҙың сере 200 йылдан ашыу ғалимдарҙың иғтибарын йәлеп итеп тора. Тау янында химик элементтраға бай шифалы Ҡорғаҙаҡ урғыла.

Өсөнсө мөғжизә : Красноусол минерал һыуҙары. Был минерал һыуҙар кальций сульфатына, минерал тоҙҙарға һәм файҙалы микроэлементтарға бик бай. Шуның өсөн, уны дауалау өсөн дә ҡулланыла.

Дүртенсе мөғжизә: Еребеҙҙең йөҙөк ҡашы булған, 2 саҡрымдан ашыу оҙонлоҡҡа һуҙылған, данлыҡлы мөһабәт Шүлгәнташ мәмерйәһе. 1959 йылда унда таш быуаттың тәүге палеолит осоронда, йәғни беҙҙең эраға тиклем 40 - 10 мең йылдар элек, йәшәгән тәүтормош кешеләренең мәмерйә стенаһына төшөрөлгән һүрәттәре табылғас, ул бөтә донъяла танылыу таба. Мәмерйә стеналарында ҡыҙыл буяу (охра) менән ҡырығай ат, мамонт, носорог һүрәттәре эшләнгән.

Бишенсе мөғжизә: «Урал батыр» эпосы - башҡорт халҡының баш китабы. Ул 1910 йылда Мөхәмәтшә Буранғолов тарафынан яҙып алына. Ул 4576 поэтик юлдан тора.

Алтынсы мөғжизә - башҡорт балы. Бал үҙенең составы һәм дауалау көсө буйынса һирәк осрай торған уникаль продукт . Йүкә , ҡарабойҙай, сәскә балдары була.

Етенсе мөғжизә - ул ҡурай. Ҡурай - сатыр сәскәләр ғаиләһенә ҡараған күп йыллыҡ үҫемлек. Уның бейеклеге 120 -170 см. Ҡурай ҡайын урманы һәм аралаш урмандарҙа ҡуйы үлән араһында үҫә. Ҡурай үләне башҡорт халҡының музыка ҡоралы ла.

Ҡурай музыка ҡоралы тураһында бәләкәй фильм ҡарау. Н. Старостин.

1 -се алып барыусы:

Гөл-баҡсалай тыуған илкәйебеҙ

Гөл-сәскәләй кеүек үҙебеҙ

Ғәзиз еребеҙҙә шатланышып

Уйнап-көлөп, йырлап-бейейбеҙ.

Башланғыс синыф уҡыусылары башҡарыуында башҡорт бейеүе. Етәкселәре Мамина Гүзәл Буләк ҡыҙы.

1- се алып барыусы:

Ай, Урал, ты мой, Урал

Великан седой Урал

Все слова я расстерял,

Как воспеть тебя, Урал?

Заиграй же мой курай,

Песню, чтоб вошла в сердца,

И Урал, и весь наш край

Прославляя без конца!

Ете уҡыусы сәхнәгә сығып шиғыр һөйләй.

• Башкортостан - чудесная земля!

Кругом сады, зеленые поля.

На зорьке тихо солнце ясное светает.

Как белый лебедь, Ак-идель плывет.

• На свет есть ли что нибудь родней,

Чем облик твой в сиянии лучей?

Башкортостан! Земля моя! Я твой

И разумом, и сердцем и душой!

• Башкортостан -

Мы говорим волнуясь

Даль без края видим пред собой

Это наше детство, наша юность

Это всё, что мы зовём судьбой!

• Земля моя ты красотой блистаешь

Милей и краше ты - день ото дня

Ты птичьей песней, солнышком встречаешь

И мы живём, любовь к тебе храня.

• Родина моя! Страна моей мечты!

Былинные края, добра и красоты

И нет земли родней и всё светлей

Песня родины в душе моей.

• Башкортостан!

Край белых юрт заветный

Земля моя, ты всей стране видна

Душа народа, словно терем светлый

Открыта людям, добрых чувств полна!

• Цвети Башкортостан цвети во- веки

Да будет даль твоя светла.

Пусть детский смех звучит под небосводом

Как символ мира, дружбы и добра!

« Мин үҙемде яратам"йыры

Брылева Анжелика башҡар.

1 -се алып барыусы: Мы сегодня с гордостью говорим:

2- се алып барыусы:

Башҡортостан минең йәнтөйәгем!

Башҡортостан минең ырыҫым!

Башҡортостан йәмен, ҡотон һаҡлау

Һинең, минең изге бурысым!

1-се алып барыусы: Прекрасны башкирские песни, народные танцы, хороши традиции и обычаи башкирского народа. Вы сейчас услышите мелодии курая - этого чудесного национального духовного инструмента.

Когда я слушаю курай,
То радость льётся через край.
Неприхотлив и невелик
Курая песенный родник.

2 -се алып барыусы:
Һыҙғырт, ҡурай, үткән ҡайғыларҙы,
Өҙҙөрт, ҡурай, йөрәккәй ҡылдарын,
Һиҙҙерт, ҡурай, ҡайнар тойғоларҙы,
Һөйҙөрт, һөйләт башҡорт моңдарын.

Һеҙҙең алда ҡурайсылар ансамбле сығыш яһай. Етәкселәре__Айрай Салауат улы Ҡарасов, Николай Геннадьевич Старостин

2 -се алып барыусы:

Байрамыбыҙ аҙағына ла яҡынлашты. Осрашҡанға тиклем һау булығыҙ!

1-се алып барыусы:

Любите, берегите наш богатый, красивый, щедрый край во имя процветания будущего поколения! Здоровья и благополучия Вам, оптимизма и счастья, новых успехов в созидательном труде во благо нашей республики!