Урок. Гобелен 7 класс

Сабақ тақырыбы «Гобеленмен жұмыс»
Құзреттілікке жеткізетін мақсат - міндеттері: Сабақтың білімділік, тәрбиелік, дамытушылық, мақсат-міндетіне жеткізетін құзіреттіліктер.
а) Ақпараттық құзреттілік: Тігіс туралы түсініктеріне сүйене отырып, айқас тігісі туралы ақпаратты меңгерту.
ә) Коммуникативтік құзреттілік: Бұйымды санап тігісімен орындау арқылы жаңа материалды бекіту.
б) Проблеманы шешу құзреттілік гобилен әдіс-тәсілінің ерекшелігіне қарай пайдалану жолдарын анықтау.
Сабақ типі: Жаңа материалды меңгерту.
Сабақ әдісі: Ауысша,түсіндірмелі иллюстративті, көрнекілік, машықтық.

Оқыту құралдары: Жіп, қайшы, мата, оймақ, кергіш.
I. Ұйымдастыру бөлімі Оқушылармен амандасады, түгендейді, жұмыс орнын кезекшілікті тексереді
Оқушының қызметі. Мұғаліммен амандасады,құралдарын шығарып сабаққа дайындалады, кезекшілік қызметін атқарады.
II. Өткен сабақты қайталап, жаңа материалды қабылдауды ұйымдастыру.

1. Матаны қайда кереміз.

2. Гобиленді немен тігеміз.

3. Гобиленнің түрі.

4. Гобиленге қандай құралдар қажет.

5. Жіптің түрі.

ІІІ. Жаңа материалды меңгерту.

Гобилен тігу үшін мынадай материалдар қажет етіледі.Мата, түрлі - түсті тоқыма жіптер. Оларгобилен тігу әдісіне және және дайын бұйымның қолдануына қарай тандап алынады. ал тігуге арналған жіптер жуандығы мен түсі алынған негізі материалға сай келуі керек. Мысалы: тоқыма мақтадан жасалады. Системаның медициналық инесіне тоқыма тоқитын жіпті жіңішке сары сым арқылы өткізіп ине жіпті дайындаймыз. Сонан соң бөз матадан өткізіп инеден шыққан жіпті басып қалып отырамыз. Осылайша салынған суретті толықтырып шығамыз.
IV.Машықтын кезеңі:

IV.Қорытынды. - Гобилен өнері және оның түрлері атты тақырыпта реферат жазып келу.
оқушылар сабақ аяқталды.Сау болыңыздар.

Тарихи деректерге қарағанда VІ - VІІІ ғасырларда қазақ даласында өмір сүрген жартылай отырықшы тайпаларда ұсталық, тоқымашылық, зергерлік, киіз басу, шекпен тоқу, метал өңдеу, кілем тоқу, тіптен тастан адам бейнесін жасау өнерінің болғанын дәлелдейді.Адамның рухани дамуына тікелей әсер ететін, оның көркемдік туралы талғамын, өмір шындығына деген эстетикалық қатынасын қалыптастыратын өнер түрлерінің бірі - қолөнер.Қолданбалы өнер - қарапайым еңбек құрал - жабдығының көмегімен шикізаттардан әр түрлі бұйымдар жасайтын қол өндірісі. Ендігі кезекте осы қол өндірісі, қолөнердің түрі гобеленге тоқталатын болсақ, «гобелен» сөзі тұрмыстық жағдайда кілем сөзінің синонимі ретінде қабылданады, яғни «гобелен» дегеніміз - сурет салып тоқылған суретті кілемше. Әсемдік деңгейде көп тараған қолөнер шеберлерінің туындыларының бір бөлігін құрайтын да гобелен өнері.Әлемдік деңгейде көп тараған қолөнер шеберлерінің туындыларының бір бөлігін гобелендер құрайды. «Гобелен» дегеніміз - картина кілем немесе суретті кілемше.Кілем тоқу өнері өте ертеде Ежелгі Египет, Грек, Скифтер дәуірінен бастау алған. Орта ғасырда қабырғаларды тоқылған суреттермен безендіру кең дамыған.Гобелен өнерінің шығу тарихы ХV ғасырдан басталады. Қазіргі біздің қолданып жүрген «гобелен» деген сөз ең алдымен Францияда алғаш қолданылған. Италия, Испания, Германия елдерінде де жақсы дамыған.Бұл бір жанұяның адамдарының ата - тегіне байланысты аталған. Гобелен атауы француз жүн бояушы фабрикасы басшысының фамилиясынан (тегінен) туды. Әлеуметтік деңгейге көтерілген гобеленнің мұрагерлері өздерінің Парижден алыс емес жерден орналасқан жүн бояушы фабрикасында кілем тоқумен, яғни суретті кілем гобелен тоқумен де айналысқан. Алғаш осы атау жергілікті жердегі кішкене шеберханаға беріліп, іске кіріскен. Кейін, VІІІ ғасырда Людовик 14 - ші осы шеберхананы сатып алып, одан арнайы «Корольдық гобелен мануфактурасын» құрады.Онда көптеген шеберлер гобелен тоқумен айналысады, ол гобелендер көпшілігі суретшілердің жұмыстарының көшірмелері болды. Тіпті тым ерте кездегі атақты суретшілердің де жұмыстарынан көшірмелер жасаған.Кейінірек ол Прибалтика, Кавказ және Ресей елдерінде де кең өріс тапты. Мұнда гобелен тоқу негізінен кендір жіп, теңіз шөптері және жүннен иірілген жіп пайдаланылды. Прибалтика елдері гобелен тоқуда композициялық суретті толқын тәрізді бедерлесе, ал Кавказ гобелен тоқымашылары өз өз шығармаларында тарихи оқиғаларды, эпостарды бейнелеуге тырысты. Ресей суретшілері гобеленді тықыр кілем үлгісімен тоқып, оны сюжеттік суреттермен бедерледі.Гобелен түкті, тықыр және кесте гобелен болып үшке бөлінедіЖалпы, гобелен дегеніміз - бір сөзбен айтқанда сурет салып тоқылған кілем. Гобелен тоқуға сюжеттік суреттер салу жолдары іздестірілді. Көркем композициялық туындылардың алғашқы үлгісі тақырыптың мазмұнына сәйкес болуы керек. Гобелен тоқуда қойылатын талаптар төмендегідей:Композициялық құрылымын анықтау.Жобалық суреттің нақты шешімін табу.Бояу үндестігін үйлестіру.

Гобелен тоқу техникасы еш өзгерместен, толыға түсіп әлі күнге дейін сақталып келеді және ол жедел қарқынмен өркендеп, ұлғая түсуде. Оның себебі деп алғашқы гобелен тоқу мектептерін айтуға болады. Олар қазір барлық жерлерде, елдерде жұмыс тұр.. Ол бөлмеге өзгеше әдемілік, жайлылық, жылылық береді.Гобелен кілемінің тоқылу мәнері терме алаша, түкті кілемге ұқсағанымен, жалпы ою - өрнек суреті сирек қолданылады. Көпшіліігнде адам, мал, дала, құрылыс, білім, мәдениет, спорт тақырыбындағы суреттер өте жиі кездеседі. Ал гобелен кілемінің тоқылуының өзіндік ерекшеліктері бар. Оның жай кілемге қарағанда жіп түстері сан алуан болып, өрмек теруінде бір кілемнің өзінде түкті және түксіз өрнектер араласып келе береді. Сондай - ақ, кейде өрнек жіптері тоқылмай қалатын әдістері де кездеседі. Мұндай тоқылмаған өрнек жібі қиылмайды.

Қазіргі заманғы Қазақстандық гобелен - қызықты және болашағы зор көркем өнер туындылары болып табылады. Қазақстандағы көркемдеуші өнердің бірнеше онжылдықтың ішінде тез қалыптасуы мен дамуы ұлттық нақыштың жақсы екендігімен сипаттайды. Қолданбалы тігу, жүнмен тоқу, кілем жасау өнерлері осы декоративті өнердің негізгі базасы болып отыр. Қазақтық салт-дәстүріне бай декоративті-қолданбалы өнердің иегері ретінде гобелен Қазақстанның қазіргі заманғы көркемдеуші өнері арасында белгілі өз орнын алды.

. Қазақ гобеленінің негізін қалаған марқұм суретші Құрасбек Тыныбеков десек, қазақ қыздарының ішінен осы салаға тұңғыш сара жол салған - Бәтима Зәуірбекова. «Ана», «Дала мадоннасы», «Сәукеле киген қыз», «Ұзату», «Күту» сынды