Пояснительная записка (Тайлбари бэшэг)

Тайлбари бэшэг

2013-2014 оной һуралсалай жэлдэ зургаадахи классай һурагшад шэнэ ФГОС стандартын оршон байгуулалтаар һурана . Һургуулиин түсэбэй ёһоор литературын хэшээлнүүд неделиин 2 саг үгтэдэг һаа , мүнѳѳ жэлдэ неделиин 1 саг үгтэбэ. Зургаадахи класста шудалан үзэгдэхэ программа Буряа Республикын эрдэм һуралсалай министерствын методическа Соведэй 1994 ондо баталһан «Буряад һургуулиин программанууд. Буряад хэлэн ба литература 5-11 классууд» гэһэн программа дээрэ үндэһэлэгдэн табигдаба.

Һурагшадта түрэлхи литература шудалан үзүүлхэдээ , буряад хэлэнэйнгээ баялигтай гүнзэгыгѳѳр танилсуулха , һайнаар хэлүүлдэг , уншуулдаг , бэшүүлдэг болгохоһоо гадна , буряад арадайнгаа ажабайдал , түүхэ , ёһо заншал, зан абари үзэжэ байгаа зохёолнууд дээрэ үндэһэлэн , һайнаар ойлгуулха ,ухаан сэдьхэлдэнь шэнгээхэ , манай обществын ёһото эрхэтэн болгон хүмүүжүүлхэ гэһэг гол шухала зорилгонууд табигдана.

Һуралсал- хүмүүжүүлгын зорилгонуудые бэелүүлгэдэ үхибүүнэй наһанай тусхай хугасаагай арга боломжо хараадаа абадаг дээрэһээ һургуулиин литературна курс эхин удаагаа хоёр шата боложо хубаарна. Нэгэдэхи шатада (эхин классай шатада ) үхибүүн уншажа , хѳѳрэжэ , бэшэжэ һурана. Удаадахи класста (5-дахи классһаа эхилээд, 8-дахи класс хүрэтэр ) уншалга , хѳѳрэлгэеэ үргэлжэлүүлэн , зохёол шэнжэлэн үзэлгын түрүүшын дүршэлтэй боложо эхилнэ.

6-дахи классай буряад литературын программа тематическа гол ёһын үндэһэн дээрэ байгуулагдаба.эндэ арадай аман зохёолнууд, буряад литература сооһоо удхын ба байгуулалтын талаар һурагшадай ойлгосо , мэдэсэдэ таарамжатай уран һайханай зохёолнууд шэлэгдэн абтажа , тайлбарилан уншахаар, шудалан үзэхѳѳр хараалагдаба. Эдэ зохёолнууд хадаа түүхын үе сагтай , арад зоной ажабайдалтай , үйлэ хэрэгтэй , түүхэтэй , түрүү хүнүүдтэй , тэдээнэй жэшээтэ дүрэтэй сэхэ холбоотой юм.

Үгын искусствын уран һайханһаа үндэһэлэн , программа дотор ороһон зохёолнуудые уранаар уншажа , сэдьхэлээ хүдэлгэн , удхыень ойлгожо , һурагшад ухаан болон сэдьхэлээ баяжуулха байна.зохёолой текст дээрэ хүдэлхэдѳѳ , уншаһанаа хѳѳрэхэ , текст шэнжэлэл хэхэ , зохёолой удхаар һанамжа , хараа бодолоо хэлэхэ г. м. хүдэлмэринүүдтэ анхарал хандуулагдаха юм.

Үзэгдэхэ материалнуудай сэдэбүүд :

-арадуудай хани барисаан

-оньһон хошоо үгэнүүд ба үльгэрнүүд

-шэнэ сагай шэнжэ

-үлзытэ нютагайм байгаали

Хамта: уран зохёол үзэлгэдэ-24 час

хэлэлгэ хүгжѳѳлгэдэ-10 час

Сээжэлдэхэ зохёолнууд:

Д. Улзытуев Буряад хэлэн

Оньһон үгэнүүд (5жэшээһээ дээшэ) -һурагшын дураар

Аламжа Мэргэн -үльгэрһѳѳ хэһэг

Г .Чимитов Табан хурган

Б. Абидуев Сонхоор малайһан һара

Д .Улзытуев Хайранга

Һурагшадай мэдэсэ шадабарида табигдаха гол эрилтэнүүд:

Һурагшад иимэ юумэнүүдые гол түлэб мэдэхэ ёһотой:

-үзэһэн зохёолойнгоо нэрэ , автор тухайнь; үзэһэг зохёолойнгоогол үйлэнүүдые (сюжет) , геройнууд, үйлэдэгшэ нюурнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоон тухай; портрет, пейзаж , эпитет, метафора тухай гол ойлгосонуудба тэдэнэй янзануудые;сээжэдэхэ зохёолнуудые мэдэхэ.

Һурагшад иимэ юумэ хэжэ шадаха ёһотой:

-