Чаа-чыл утрениги Хуулгаазын сылдысчыгаш подготовительная группа

Раздел Дошкольное образование
Класс -
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Сорулгазы: Уругларнын тывынгыр болгаш бот тускайлан чоруун сайзырадып. эп-найыралдыг болурунга кижизидер болгаш чаа чыл байырлалынга ынак болурунга ооредиир.

Киржикчилери: Соок-Ирей, Харжыгаш, Шивижигеш, Койгунчугаш, Адыг, Дилги, Аза-Кадай, уруглар.

Башкарыкчы: -Эргим хунудулуг ада-иелер, уруглар болгаш чалаткан аалчылар! Чаа унуп орар сарбашкын чылын таварыштыр силер бугудеге аас-кежикти, кадыкшылды, ажыл ижинерге чайыналчак чедиишкиннерни кузедивис! Ынчангаш силернин мурнунарда улуг болуктун «Хуулгаазын сылдысчыгаш» деп утреннигивисти эгелээр-дир бис.

Башкы: -Бис шупту билир бис, Чаа чыл дээрге кезээде тоолзуг, кайгамчыктыг хуулгаазын. Богун бисти солун аян-чорук манап турар…

- Корунер даан, бо кайгамчык шолчугешти! Ында чеже-чеже шивижиктер бар дыр. Олар шупту анаа эвес, а хуулгаазын болгаш танцылап билир шивижиктер-дир.

( Аялганы салыр. Шупту шивижиктер аялга аайы-биле танцылааш уне бээрлер.Чангыс шиви шолге артып калыр, оон чанынга койгунактар унуп келгеш танцылаарлар)

Койгун: - Экии, Шивижигеш!

Шиви: - Экии, Койгунчугаш!

Койгун: - Дынна даан, богун биске кайгамчык чараш байырлал болур!

Шиви: - Кандыг байырлал?

Койгун: - Чаа чылдын!

Шиви: - Ой экизин! Ындыг болза мени чараш ойнаарактар - биле каастаар-дыр.

Койгун: - Ынчанмайн канчаар, ыяп-ла каастаар. Оон ынай Харжыгаш бодунун хуулгаазын сылдысчыгажын белекке бээр мен деп аазады.

Шиви: - Сылдысчыгаш!!? Хуулгаазын!!!

Койгун: - Ийе! Ынчалза-даа сен ол сылдысчыгашты камгалаар ужурлуг сен. Бир эвес сен сылдысты чидирип алыр болзунза, бис улуг чараш шивини отчугаштар-биле чырыдып шыдавас бис, база Чаа чыл кажан-даа келбес, кажан-даа час, чай келбес, чугле кыш болгаш соок болур.

Шиви: Коргунчуун! Чок! Мен ону кажан-даа чидирбес мен.

(Залче холунда сылдыс туткан Харжыгаш ырлавышаан кирип келир).

Харжыгаш: - Экии, Шивижигеш! Экии, Койгунчугаш!

Койгун, Шиви: - (денге) Экии, Харжыгаш!

Харжыгаш: - (Шивижигешке) Мен сени дилеп турдум. Сенээ хуулгаазын сылдысчыгажым белекке бээр дээш, сен чугле ону эки кадагалап камгала! Бир эвес чидирип алыр болзунза, улуг айыыл болур.

(сылдысты шивижигешке кедирип бээр)

Харжыгаш: - Сен дыка-ла чараш апардын. Мен ам чоруптайн. Чаа чыл уткуурунга белеткенип ал. Байырлалга Соок-Ирейни эккээйн.

Койгун: - Мен база халып чоруптайн.Арай соой берди. Холум хаптарын кедип алгаш келийн. (Халып чоруптар)

(Хонуп чыдар самоледтун, турупкан машинанын азы оске-даа оожумнай берген дааш дынналыр).

Залче ширбииш мунуп алган Аза-Кадай «ужуп» кирип келир.

Аза-Кадай: - Фу-у-у. Харжыгаш биле Койгунчугаштын чоруй баарын манаар дээш шылай бердим. Ооргам безин хондурулбейн тур. (Оожум хондурлуп келир). Мени эскербеени эки - дир. Хи-хи-хи. А мен шупту чувени кордум, дыннадым. Ы-хыы! Кажан-даа час, чай келбес кылдыр хуулгаазын сылдысчыгашты алыр херек.

Аза-Кадай долгандыр шимчеп, хат унун оттунуп холун ору-куду дескинип, танцылап тургаш шивинин артындан кедеп келгеш сылдысты алыр деп турда шиви шиштептер.

Аза-Кадай: - Ой, шиштигбей! Сылдызын бээр эккел!

Шиви:- Бербес мен. Уругларга аас-кежик, оорушку эккээр сылдыс чуве.

Аза-Кадай: -Ха-ха-ха! Солун медээ-дир. Менээ уруглар херекчок. Сылдызын эккел!

Шиви: -Шиштептер мен. (шиштеп турар)

Аза-Кадай: - Ой-ой-ой. Адыр шуве. Эй мишкалар, адыглар! Бээр! (Адыг кирип кээр)

Адыг: - Чуу херек сенээ?

Аза-Кадай: - Уруглар кажан-даа оорушкулуг болбас кылдыр дуу ол шиштигбейден сылдысты алырынга дузалажып кор, Мишка.

Адыг: - Чоок, албас мен, уруглар-биле пляскалшап танцылаарынга ынак мен. (чоруптар)

Аза-Кадай: - У-у-у. Кончуг майтакты… Ээй, дунмам! Дилгижек!

Дилги: -Чуу болду, Аза-Кадай?

Аза-Кадай: - Уругларга оорушку турбас кылдыр бо шиштигбейден сылдысты ап алыылам.

Дилги: - Чоок. Мен уруглшарга, байырлалга, белектерге ынак мен. Мен сенээ дузалакчы болуп шыдавас мен.

Дилги халып чоруптар. Аза-Кадай ширбиижин чайып-чайып соондан халып чоруй туруптар. Шивиже катап база кеденгирлеп бар чыдар.

Аза-Кадай: -Бээр кел. Бээр кел шиштигбей.Сенээ коргузуптейн!

Аза-Кадай кашпагай Шивинин холундан сегирип алгаш дурген залдан тыртып апаар.

Шиви: -Дузалажынаар! Койгунчугаш! Харжыгаш!

Залче Койгун биле Харжыгаш кире халып кээрлер.

Койгун: -Борта кым алгырып турду? Ой, Шивижигеш кайыл?

Харжыгаш: - Сылдысчыгаш кайыл? Хамык чуве ат болганы ол-дур.

Койгун биле Харжыгаш аай-дедир кайгангаш карактарын адыжы-биле дурбуп ишкиртинер.

Харжыгаш: -(ишкиртинип) Соок-Ирейни кыйгырайн. (оожум) Соок-Ирээй!

(ыыткыр) Соок-Ирээй! (оон ыыткыр) Соок-Ирээй!

Соок-Ирей кирип келир.

Соок-Ирей: - Экии! Чуу болу?

Харжыгаш, Койгун: - (денге ишкиртинмишаан) Бир-ле кижи Шивижигешти, сылдысчыгашты оорлап апарган-дыр.

Соок-Ирей: - Кончуг багай-дыр. Кым оорлапканы ол?

Харжыгаш, Койгун: - (денге) Билбес бис.

Соок-Ирей: - Билбезинер шуут багай-дыр.Азы уруглар коргени канчап билир?

Олурган уруглар: - Баба-Яга

Соок-Ирей: - А-а-а. Билдине берди. Каяам дураным-биле коруптейн.

(курундан дуранын уштуп алыр) Бо талада чок. Мында база чок. Аа бо бир чуве карарып коступ тур. Ийе, шын-дыр! Аза-Кадай. Мен сени шунме. Сени бээр уруп эккээйн. Мен тургуспаан шаамга чедир долганзын. А силер уруглар, менээ дузалажыр силер.

(Соок-Ирей уруглар-биле кады уруп турар. Хаттын сыгырып тура руну дынналыр)

Аза-Кадай долганып кирип келир.

Аза-Кадай: - Ой-ой, болзун. Ам черле шыдавас мен. Дузалажынар. Оршээп корунер.

Соок-Ирей: - Чок! Халы! Халы!

Аза-Кадай: -Моон сонгаар ынчанмас мен, оршээп корунер!

Соок-Ирей: -Оршээр бис бе? (уругларже)

Уруглар: -Ийе-е-е.

Соок-Ирей: -Ындыг болза тур, Аза-Кадай!

Аза-Кадай оо тынып, хаваанда дерин аштавышаан туруптар.

Соок-Ирей: -Шивижигешти, сылдысты кайнаар апардын?

Аза-Кадай: - Моон сонгаар ынчанмас мен. (ишкиртинип эгелээр) шуптузун эгидер мен.

Соок-Ирей: -Шивижигешти бээр эккел. Сылдысты база.

Аза-Кадай чорупкаш, Шивижигешти чедип алган, сылдысты тудуп алган кирип келир. Шивижигешти Харжыгаш-биле Койгунга, сылдысты Соок-Ирейге ап бээр.

Соок-Ирей: Кончуг эки-дир. Ам хуулгаазын сылдысчыгашты улуг шивиге азыптар бис.

Соок-Ирей сылдысты шивиге азып каар.Гирляндыны чырыдыптар.

Соок-Ирей: Че, ам шупту ойнап хоглээлинер. Сен база Аза-Кадай бистин-биле ойнап хогле.

Соок-Ирей: Чаа чыл-биле, уруглар! Башкылар! Ада-иелер!

Үнүп келген байырлалывыс-биле!

Аас-кежикти, өөрүшкүнү

Силерниң шуптуңарга күзеп тур мен!

Каас чараш шививисти долгандыр

Хороводтап танцылаалыңар.

Дыка-ла үр манаанывыс

Чаа чылды уткуулуңар!

Уруглар:

Снова к нам пришел сегодня

Праздник елки и зимы.

Этот праздник Новогодний

С не терпеньем ждали мы!

Лесом частым, полем вьюжным

Зимний праздник к нам идет.

Так давайте скажем дружно:

Хором: Здравствуй, здравствуй, Новый год!

Ыры: «Хоглуг ыры»

Сенги: НОВОГОДНИЙ ХОРОВОД

Что такое Новый год?

Это - дружный хоровод,

Это - смех ребят весёлых.

Возле всех нарядных ёлок!

Вот что значит, вот что значит

Новый год!

Что такое Новый год?

Всем известно наперёд:

Это - дудочки и скрипки,

Шутки, песни и улыбки!

Вот что значит, вот что значит

Новый год!

Что такое Новый год?

Это - снег, мороз и лёд!

И в танцующих снежинках

Незаметные пружинки -

Вот что значит, вот что значит

Новый год!

Дая: Мы все на ёлочку любуемся сегодня,

Она нам дарит нежный аромат,

И самый лучший праздник новогодний

Приходит вместе с нею в детский сад.

Неля: Ах, как красива наша ёлка.

Игрушки радостно блестят!

А огоньков на ёлке сколько,

Наверно, больше, чем ребят!

Норбу-Ринчен: Когда бенгальские огни сияют,

Когда хлопушек раздаётся гром,

Всех с Новым годом, с новым счастьем поздравляют,

А мы на празднике у ёлочки споём!

Олеся: ЧАА ЧЫЛДЫ МАНАП ТУР БИС

Чалап тур бис, манап тур бис:

Чаа Чыл, дүрген чедип келем.

Чаагай чаңчыл-сагылгавыс

Чаларадып өршээп көрем.

Солаңгылыг Хар-кыс биле

Соок-Ирей, келиңерем.

Чолувусту йөрээвишаан,

Чолукшужуп көрүңерем.

Кадак сунар, ак чем өргуур

Хамык улус белен тур бис:

Чаа Чыл дүрген чедип келем-

Чалап тур бис, манап тур бис.

Аюш: На празднике мы от души потанцуем,

Любимые песни споем.

А с Дедом Морозом чуть-чуть поколдуем

И в сказку его попадем.

Шоюун: В той сказке нас ждет новогоднее чудо,

Там новых мы встретим друзей,

И добрый волшебник придет ниоткуда,

Исполнит желанья детей!

Асия: "В каждом доме много света..."

В каждом доме много света

Наступает Новый год!

Белоснежная карета

Дед Мороза привезет.

Ровно в полночь вспыхнут ярко

В небесах гирлянды звезд.

Не приходит без подарков

В этот праздник Дед Мороз!

Сержим: Снова пахнет свежей смолкой,

Мы у елки собрались,

Нарядилась наша елка,

Огоньки на ней зажглись.

Игры, шутки, песни, пляски!

Там и тут мелькают маски…

Ты - медведь, а я - лиса.

Вот какие чудеса!

Вместе встанем в хоровод,

Здравствуй, здравствуй, Новый год!

Самбуу: Нам нравится морозная

Пушистая пора,

Ночное небо звездное,

Сверканье серебра.

И елка зажигается,

И пляшет хоровод,

И вот, как полагается,

Приходит Новый год!

Долума: Дед Мороз

Шел по лесу Дед Мороз

Мимо кленов и берез,

Мимо просек, мимо пней,

Шел по лесу восемь дней.

Он по бору проходил -

Елки в бусы нарядил.

В эту ночь под Новый год

Он ребятам их снесет.

На полянках тишина,

Светит желтая луна.

Все деревья в серебре,

Зайцы пляшут на горе,

На пруду сверкает лед,

Наступает Новый год.

Артынчы: Хоровод

У всех Новый год

И у нас Новый год!

Возле елочки зеленой

Хоровод, хоровод.

Пришел Дед Мороз,

К нам пришел Дед Мороз.

Он игрушек и хлопушек,

И конфет нам принес.

Он добрый у нас,

Он веселый у нас, -

Возле елочки зеленой

Сам пошел с нами в пляс!

Алина: К детям ёлочка пришла,

Снег на ветках принесла.

Нужно ёлочку согреть

Платье новое одеть.

Ярко звёздочки блестят,

Ярко лампочки горят,

Бусы разные висят -

Замечательный наряд!

Елена: На свете так бывает,

Что только раз в году

На елке зажигают

Прекрасную звезду.

Звезда горит, не тает,

Блестит прекрасный лед.

И сразу наступает

Счастливый Новый год!

Сайын: Соок-Ирей

Соок-Ирей - солун ирей,

Соңгам соктап келир ирей.

Чаа чылдың Шагаазында

Чаагай сөңнүг келир ирей.

Чангыс дүне хамык чонга

Чалаттырар чолдуг ирей.

Сегел салы курлак четкен

Сеткил - чүрээ чылыг ирей.

Артна: ШИВИЖИГЕШ

Чараш солун байырлал -

Чаа чыл келди, шымдаңар,

Шивижикти каастажыыл,

Чинчилерден аскылаал.

Кылаң, чараш шарлар -

Кызыл, сарыг бөмбүктер,

Будуктардан халаңнаан,

Муң-муң, хыраа чайыннаан.

Шивижикти долгандыр

Чиртиледир ырлап, самнаал,

Кырган-ачай Соок-Ирей

Кымны мурнай шаңнаар эвес.

Ыры: «Праздничная»

Ыры: « Чаа чылда»

Ыры: «Харжыгаш»

Ыры: «Снежинки»

Ыры: «Ийи кастар»

Хоровод: «Елочка»

Хоровод: «Шивижигеш»

Харжыгаш: Уругларга бээр белектеривис кайдал, кырган-ачай?

Соок-Ирей: Турган чуве.(хапты дилээр). Кайда уттупканым ол?

Харжыгаш: Ам канчаар бис, кырган-ачай?

Соок-Ирей: Мунгарава, уруум, мээн хуулгазын хендирим дузалаар.

Мээн алдын, хуулгаазын,

Борбак хендирим,

Шойлуп-шойлуп чорткаш,

Мээн хавымны тып берип , корем

Хендирни кожеге уунче октаар, оон оожум бодунче чугааланмышаан тыртар: «бар-даа ышкаш...», «тудуп алдым... Хендирин тыртарга ужунда хымыш тыртынып кээр.

Соок-Ирей: Бо канчап бардын, тенекпейим-хендир?

Байырлал таварыштыр ойнап турарың ол бе?

Кырган-ачаң -биле тенектенмейн,

Белектерлиг хавымны тып берип корем!

Соок-Ирей хендирин катап октапкаш оожум бодунче тыртар.

Ийи-уш оолду дузалажыр кылдыр дилээр.

Соок-Ирей: Ам эр хей-дыр сен, белектеривис бо-дур. Соок-Ирей-биле Харжыгаш белектерин уругларга улээр.











© 2010-2022