Карманный словарик для русскоязычных воспитателей

МБДОУ «ЦЕНТР РАЗВИТИЯ РЕБЕНКА - ДЕТСКИЙ САД № 91»

г.Нижнекамск

БАЛАЛАР БАКЧАСЫ ТӘРБИЯЧЕЛӘРЕ ӨЧЕН

КЕСӘ СҮЗЛЕГЕ

КАРМАННЫЙ СЛОВАРИК

ДЛЯ ВОСПИТАТЕЛЕЙ ДЕТСКОГО САДА

МЕТОДИЧЕСКОЕ ПОСОБИЕ

ПО РЕАЛИЗАЦИИ УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКОГО КОМПЛЕКСА МО и Н РТ

ДЛЯ ОБУЧЕНИЯ ДОШКОЛЬНИКОВ ТАТАРСКОМУ ЯЗЫКУ

Автор - составитель:

воспитатель по обучению детей татарскому и русскому языкам Семенова Фания Назифовна.

Технический редактор: воспитатель Шарыгина Марина Николаевна

ТАНЫШУ-ЗНАКОМСТВО

1. Мин -Я

2. Исәнмесез-здравствуйте.

3. Сау булыгыз-досвидания .

4. Исәнме - здравствуй

5. Әйе, юк- да,нет.

6. Рәхмәт- спасибо.

7. Кил монда -иди сюда.

8. Утыр, утырам, утырыгыз, утыра- сядь, сижу, садитесь, сидит.

9. Хәлләр ничек?- как дела?

10. Хәерле көн, кич, иртә- Добрый день, вечер, утро.

11. Син кем? -Ты кто?

12. Бу кем?-Это кто?

13. Нишлисең? -Что делаешь?

ГАЙЛЭ- СЕМЬЯ

1. Әти - папа.

2. Әни-мама.

3. Малай-мальчик.

4. Кыз-девочка.

5. Әби-бабушка.

6. Бабай-дедушка.

7. Әйбәт-хорошо,(-ая,-ий,-ое).

8. Яратам, мин сине яратам-люблю, я тебя люблю.

9. Бар- есть.

10. Яши-живет.

11. Өй -дом.

12. Матур -красивый.

13. Монда -здесь.

УЕНЧЫКЛАР, САННАР - ИГРУШКИ, СЧЕТ

1. Туп-мяч 12. Саннар 1-10 - числа

2. Аю-медведь. 13. Уйна,уйныйм,уйный-играй,играю,играет

3. Куян-заяц. 14. Сикерэ,сикерэм-прыгает,прыгаю

4. Машина- 15. Йогерэ,йогерэм-бегает,бегаю

5. Курчак-кукла. 16. Эйлэнэ-кружиться

6. Зур-большой (-ая, -ое,). 17. Бии,биим-танцует,танцую

7. Кечкенә-маленький,(-ая,ое,ий). 18. Бу нэрсэ? - что это?

8. Чиста-чистый.

9. Пычрак- грязный

10. Эт- собака

11. Песи- кошка

ЯШЕЛЧӘЛӘР ҺӘМ ТӨС - ОВОЩИ И ЦВЕТА

1. Кишер- морковь 11. Ак - белый

2. Суган- лук 12. Кара - черный

3. Бәрэңге- картошка 13.Тэмле - вкусный

4. Кыяр- огурец 14. Зур - большой

5. Кәбестә- капуста 15. Матур - красивый

6. Нинди?- какой (-ая, -ое) 16. Чиста - чистый

7. Кызыл- красный 17. Мэ - на

8. Яшел- зеленый 18. Бир - дай

9. Зәңгәр- синий 19. Рэхмэт - спасибо

10. Сары- желтый

АШАМЛЫКЛАР, САВЫТ- САБА - ПРОДУКТЫ ПИТАНИЯ, ПОСУДА

1. Ипи- хлеб 11.Чынаяк - чашка

2. Сөт- молоко 12. Бит - лицо

3. Аша- кушай 13. Кул - рука

4. Эч- пей 14. Су - вода

5. Чәй- чай 15. Ашый - кушает

6. Алма - яблоко 16. Эчэм - пью

7. Ботка - каша 17. Ю, юа - мой, моет

8.Аш- суп 18. Кирэк - надо

9. Кашык- ложка 19. Баллы - сладкий

10.Тәлинкә - тарелка

КИЕМНӘР, КЫШ - ОДЕЖДА , ЗИМА

1. Күлмәк- платье

2.Чалбар- брюки

3.Сарафан- сарафан

4.Футболка- футболка

5. Ки- надень

6.Сал- снимай

7.Чана шуа, шуам- катаеться на санках, катаюсь

ҖИҺАЗЛАР - МЕБЕЛЬ

1. Өстәл- стол

2. Урындык- стул

3. Карават- кровать

4. Йокла, йоклый- спи, спит

ХАЙВАННАР, ЙОРТ КОШЛАРЫ-ЖИВОТНЫЕ, ДОМАШНИЕ ПТИЦЫ

1. Аю- медведь

2. Куян- заяц

3. Тычкан- мышка

4. Бүре- волк

5. Керпе- еж

6. Төлке- лиса

7. Әтәч- петух

8. Тавык- курица

МӘКТӘП - ШКОЛА

1. Жырлый, җырла, җырлыйбыз- поет, пой, поем

2. Укыйм, укый- читаю, читает

3. Ясыйм- рисую

4. Рәсем- рисунок

5. Дәфтәр- тетрадь

6. Мәктәп- школа

7. Китап- книга

8. Альбом, клей, линейка, ручка, карандаш, пенал

Словарный минимум УМК по проекту "Минем өем"

в средней группе

Әти - папа

Әни - мама

Кыз - девочка

Малай - мальчик

Әби - бабушка

Бабай - дедушка

Исәнме - здравствуй

Исәнмесез - здравствуйте

Сау бул, саубулыгыз - до свидание

Эт - собака

Песи - кошка

Әйе - да

Юк - нет

Әйбәт - хорошо

Матур - красивый

Курчак - кукла

Куян - заяц

Аю - медведь

Хәлләр ничек - как дела

Уйна - играй

Пычрак - грязный

Чиста - чистый

Ю - мой

Бер - один

Ике - два

Өч - три

Дүрт - четыре

Биш - пять

Пассивные слова

Утырыгыз - садитесь

Бу кем? - это кто?

Кем юк? - кого нет?

Син кем? - ты кто?

Кем анда? - кто там?

Басыгыз - встаньте

Ал - бери

Ничә? - сколько?

Нинди? - какой?

РАБОТА С ДЕТЬМИ ПО ЗАКРЕПЛЕНИЮ ПАССИВНОГО И АКТИВНОГО СЛОВАРЯ, РАЗВИТИЮ ДИАЛОГИЧЕСКОЙ РЕЧИ

СРЕДНЯЯ ГРУППА

ЛЕКСИК МИНИМУМ (4-5 яшь - 67 сүз)

Актив сүзләр(49 сүз)

Әти, әни, кыз, малай, мин, исәнмесез, сау булыгыз, исәнме, эт, песи, әйе, юк, сау бул, әби, бабай, әйбәт, ипи, алма, сөт, чәй, рәхмәт, мә, тәмле, кил монда, утыр, бир, аша, эч, туп, зур, кечкенә, матур, курчак, куян, аю, хәлләр ничек, уйна, пычрак, чиста, ю, бер, ике, өч, дүрт, биш

Пассив сүзләр(13 сүз)

Утырыгыз, бу кем?, кем юк?, син кем?, кем анда?, басыгыз, ал, ничә? нинди?

Диалоги к проекту «Минем өем» для детей

4-5 лет.

"Бу кем? - Это кто?"

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми т.к. дети 4-5 лет друг-другу вопросы не задают).

Тәрбияче: Бу кем?

Бала: Әти.

Тәрбияче: Бу кем?

Бала: Әни, (бабай, әби, әти, кыз, малай).

Тәрбияче: Әни нинди?

Бала: Әни зур, матур, чиста, әйбәт.

"Бу нәрсә? - Это что?" к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми т.к. дети 4-5 лет друг-другу вопросы не задают).

Тәрбияче:Бу нәрсә?

Бала:Чәй (сөт, ипи, алма).

Тәрбияче: Сөт нинди?

Бала:Сөт тәмле.

Тәрбияче:Бу нәрсә?

Бала: Эт (песи, туп, курчак, куян, аю ).

Тәрбияче: Эт нинди?

Бала: Эт зур,(кечкенә) матур, әйбәт,чиста, (пычрак).

"Кем юк? - Кого нет?"

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми т.к. дети 4-5 лет друг-другу вопросы не задают).

Тәрбияче: Кем юк?

Бала: Әти (әни, кыз, малай).

Тәрбияче: Кем юк?

Бала: Әни юк.

"Әйе - Юк."

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми, между детьми, у детей "маски").

Тәрбияче: Әни?

Бала: Әйе.

Тәрбияче: Әти?

Бала: Юк.

Саша: Малай?

Бала: Юк.

Маша: Кыз?

Бала: Әйе.

Коля: Песи?

Бала: Әйе.

"Нәрсә юк? - Чего нет?"

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми т.к. дети 4-5 лет друг-другу вопросы не задают).

Тәрбияче: Нәрсә юк?

Бала: Эт (песи, туп, курчак, куян, аю).

Тәрбияче: Нәрсә юк?

Бала: Эт юк.

"Әйе - Юк."

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми, т.к. дети 4-5 лет друг-другу вопросы не задают,у детей "маски")

Тәрбияче: Син Коля?

Коля: Әйе. Мин Коля.

Тәрбияче: Коля, син кыз? (әби,бабай, әти, әни).

Коля: Юк, мин малай.

Тәрбияче: Оля, син кыз?

Оля: Әйе, мин кыз.

Тәрбияче:Юля, син әби?

Юля: Әйе, мин әби.

"Бир әле - Дай пожалуйста."

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми т.к. дети 4-5 лет друг-другу вопросы не задают).

Саша: Алма бир әле.

Тәрбияче:Нинди алма!

Саша: Тәмле алма.

Тәрбияче: Мә тәмле алма.

Саша: Рәхмәт.

"Уйна! - Играй!"

к проекту «Минем өем»

(диалог между воспитателем и детьми, между детьми.Дети дарят свои "игрушки" персонажу).

Саша: Мә, туп уйна!

Маша: Мә, курчак уйна!

Лена: Мә, зур песи уйна!

Коля: Мә, кечкенә аю уйна!

Миша: Мә, куян уйна!

Даша: Мә, эт уйна!

Оля: Мә, машина уйна!

"Бир әле - Дай пожалуйста."

к проекту «Минем өем»

(диалог между воспитателем и детьми.Дети спрашивают "игрушки", дарят персонажу).

Саша: Аю (куян, эт, песи, курчак, машина, туп) бир әле.

Тәрбияче: Нинди аю!

Саша: Зур, матур, чиста, әйбәт аю.

Тәрбияче:Мә зур, матур, чиста, әйбәт аю.

"Ничә? - Сколько?"

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

Тәрбияче: Бер?

Бала: Әйе, бер.

Тәрбияче: Өч?

Бала: Юк, дүрт.

Тәрбияче: Өч?

Бала: Юк, дүрт.

" Ничә? - Сколько?"

к проекту «Минемөем»

(диалог между воспитателем и детьми т.к. дети 4-5 лет друг-другу вопросы не задают).

Тәрбияче: Ничә алма?

Бала: Бер (ике, өч, дүрт, биш,) алма.

Тәрбияче: Мә бер алма.

Бала: Рәхмәт.

Тәрбияче: Ничә куян?

Бала: Биш куян.

Тәрбияче: Мә биш куян.

Бала: Рәхмәт.

Словарный минимум УМК по проекту "Уйный-уйный үсәбез"

в старшей группе

Кишер - морковь

Суган - лук

Бәрәңге - кортофель

Кәбестә - капуста

Кыяр - огурец

Аш - суп

Ботка - каша

Баллы - сладкий

Кызыл - красный

Яшел - зеленый

Сары - желтый

Зәңгәр - синий

Бар - есть

Бит - лицо

Кул - рука

Күлмәк - платье

Чалбар - брюки

Ки - надень

Сал - сними

Алты - шесть

Җиде - семь

Сигез - восемь

Тугыз - девять

Ун - десять

Нинди? - какой?

Ничә? - сколько?

Кирәк - надо

Нәрсә кирәк? - что надо?

Тәлинкә - тарелка

Кашык - ложка

Чынаяк - чашка

Өстәл - стол

Урындык - стол

Карават - кровать

Йокла - спи

Бар - есть

Юа - моет

Яратам - люблю

Пассивные слова

Бу нәрсә? - это что?

Хәерле көн - добрый день

Нәрсә бар? - что есть?

РАБОТА С ДЕТЬМИ ПО ЗАКРЕПЛЕНИЮ ПАССИВНОГО И АКТИВНОГО СЛОВАРЯ, РАЗВИТИЮ ДИАЛОГИЧЕСКОЙ РЕЧИ

СТАРШАЯ ГРУППА

ЛЕКСИК МИНИМУМ (5-6 яшь 45- сүз)

Актив сүзләр:(38-сүз)

Кишер, нинди, баллы, ничә, суган, бәрәңге, алты, җиде, сигез, тугыз, ун, кыяр, кәбестә, кызыл, сары, яшел, кирәк, юа, нәрсә кирәк, аш, ботка, кашык, тәлинкә, чынаяк, зәңгәр, күлмәк, чалбар, ки, сал, йокла, бит, кул, өстәл, урындык, карават, яратам, бар.

Пассив сүзләр: (7 сүз)

Бу нәрсә?, хәерле көн, нәрсә бар? Күп.

Диалоги к проекту «Уйный - уйный үсәбез»для детей 5-6 лет.

"Бу нәрсә? Нинди? Ничә? - Это что? Какой? Сколько?"

к проекту «Уйный - уйный үсәбез»

(диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

Маша: Бу нәрсә?

Саша: Бу кишер (суган, бәрәңге, кыяр, кәбестә,алма).

Маша: Нинди кишер?

Саша: Тәмле (баллы), зур (кечкенә), чиста (пычрак) кишер.

Маша: Ничә кишер?

Саша: Бер ( ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде,сигез, тугыз, ун) кишер.

"Нәрсә бар? -Что есть?"

к проекту«Уйный - уйный үсәбез» (диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

-Нәрсә бар?

-Туп (курчак) бар.

-Нәрсә юк?

-Туп (курчак) юк.

( По образцу повторить темы "Семья", "Овощи","Игрушки","Посуда","Мебель", "Одежда").

"Бу нәрсә? Нинди? - Это что? Какой?"

к проекту «Уйный - уйный үсәбез»

(диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

Акбай: Бу нәрсә?

Оля: Суган.

Акбай: Суган нинди?

Оля: Кечкенә.

б)Мияу: Бу нәрсә?

Коля: Бәрәңге.

Мияу: Бәрәңге нинди?

Коля: Зур.

"Нәрсә кирәк? -Что надо?"

к проекту«Уйный - уйный үсәбез» (диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

Малай: Исәнме, Мияу.

Кыз: Исәнме, Акбай.

Малай:Нәрсә кирәк?

Кыз:Туп кирәк.

Малай: Нинди туп?

Кыз: Зур (кечкенә, матур, чиста, пычрак, әйбәт) туп.

Малай: Мә, зур , матур, чиста, әйбәт туп.

Кыз: Рәхмәт. Сау бул, Саша.

Малай: Сау бул, Оля.

"Бир әле - Дай пожалуйста."

к проекту«Уйный - уйный үсәбез» (диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

-Кашык (тәлинкә, чынаяк) бир.

-Нинди кашык (тәлинкә, чынаяк)?

-Зур (кечкенә, сары, яшел, кызыл, зәңгәр) кашык.

-Ничә кашык (тәлинкә, чынаяк)?

-(1-10 ) кашык (тәлинкә, чынаяк).

-Мә, (1-10) кашык(тәлинкә, чынаяк).

"Бир әле - Дай пожалуйста."

к проекту«Уйный - уйный үсәбез» (диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

а. -Оля, күлмәк (чалбар) бир.

-Нинди күлмәк (чалбар)?

-Сары (кызыл, яшел, зәңгәр) күлмәк (чалбар).

-Ничә күлмәк (чалбар)?

-Бер (1-10) күлмәк (чалбар).

-Курчак, чалбар (күлмәк) ки (сал).

б.-Оля, чалбар (күлмәк) бир.

-Мә, чалбар (күлмәк).

-Рәхмәт. Курчак, мә, чалбар (күлмәк) ки (сал).

-Курчак, йокла.

Словарный минимум УМК по проекту "Без инде хәзер зурлар -мәктәпкә илтә юллар"

в подготовительной к школе группе

Син кем? - ты кто?

Хәерле көн - добрый день

Бу кем? - это кто?

Бу нәрсә? - это что?

Нишли? - что делает?

Нишлисең? - что делаешь?

Син нишлисең? - ты что делаешь?

Йоклый - спит

Утыра - сидит

Утырам - сижу

Ашый - кушает

Ашыйм - кушаю

Эчә - пьет

Эчәм - пью

Уйный - играет

Уйныйм - играю

Өчпочмак -триугольник

Яшь - молодой

Ак - белый

Кара - черный

Тавык - курица

Әтәч - петух

Үрдәк - утка

Чана - санки

Кая барасың? - куда идешь?

Барам - иду

Сикер - прыгай

Сикерәм - прыгаю

Сикерә - прыгает

Йөгерә - бегает

Йөгер - беги

Йөгерәм - бегу

Җырла - пой

Җырлыйм - пою Шуа - катается

Шуам - катаюсь

Бие - пляши

Бии - пляшет

Биим - пляшу

Укый - читает

Укыйм - читаю

Тычкан - мышка

Төлке - лиса

Бүре - волк

Керпе - еж

Дәфтәр - тетрадь

Китап укый - книгу читает

Укыйм - читаю

Рәсем ясыйм - рисую

Зур рәхмәт - большое спасибо

Чәк-чәк - чак- чак

Пассивные слова

Нәрсә яратасың? - что любишь?

РАБОТА С ДЕТЬМИ ПО ЗАКРЕПЛЕНИЮ ПАССИВНОГО И АКТИВНОГО СЛОВАРЯ, РАЗВИТИЮ ДИАЛОГИЧЕСКОЙ РЕЧИ

Подготовительная к школе группа

ЛЕКСИК МИНИМУМ (6-7 яшь 60-сүз)

Актив сүзләр:(58 сүз)

Син кем, хәерле көн, тычкан, бу кем? бу нәрсә? нишли?, йоклый, утыра, ашый, эчә, нишлисең?, ашыйм, эчәм, уйный, уйныйм, утырам, барам, кая барасың?, син нишлисең?,сикер, сикерәм,

сикерә, йөгерә, төлке, йөгер, йөгерәм, чәк-чәк, өчпочмак, яшь, бүре, керпе, тавык, әтәч, үрдәк, чана,

шуа, шуам, бие, бии, биим, ак, кара, җырла, җырлыйм, зур рәхмәт, китап укый, рәсем ясыйм,

укыйм, дәфтәр.

Пассив сүзләр: (2 сүз)

Нәрсә яратасың?

Диалоги к проекту «Без инде хәзер зурлар, мәктәпкә илтә юллар» для детей 6 -7 лет.

"Нишли? -Что делает?"

к проекту «Без инде хәзер зурлар - мәктәпкә илтә юллар» (диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

Оля: Коля, куян нишли?

Коля: Куян йоклый. Аня, песи нишли?

Аня: Песи сөт эчә. Петя, аю нишли?

Петя: Аю чана шуа.

Тәрбияче: Әни нишли?

Бала: Әни кул юа (йоклый).

Тәрбияче: Куян нишли?

Оля: Куян сикерә. Тычкан нишли?

Саша: Тычкан сыр ашый.

(Ашый, эчә, утыра, басып тора, сикерә, уйный, йөгерә, юа, йоклый, кия, сала, чана шуа, җырлый, бии, китап укый, рәсем ясый).

"Син нишлисең? -Что ты делаешь?"

к проекту «Без инде хәзер зурлар - мәктәпкә илтә юллар» (диалог между воспитателем и детьми, между детьми.

Коля: Оля, син нишлисең?

Оля: Сөт (чәй) эчәм. Коля, син нишлисең?

Коля: Алма (ипи) ашыйм.

Саша, син нишлисең?

Саша: Утырам.

( Ашыйм, эчәм, утырам, басып торам, сикерәм, уйныйм, йөгерәм, юам, киям, салам, йоклыйм, чана шуам, җырлыйм, биим, китап укыйм, рәсем ясыйм).

"Нишли? -Что делает?"

к проекту «Без инде хәзер зурлар - мәктәпкә илтә юллар» (диалог между воспитателем и детьми, между детьми).

- Аша! Эч! Утыр! Бас! Сикер! Уйна! Йөгер! Ю! Йокла! Ки! Сал! Чана шу! Җырла! Бие! Китап укы! Рәсем яса!

Речевой образец:

- Саша, утыр! (Саша утыра).

Саша нишли?

- Саша утыра.

"Телефоннан сөйләшәбез" -"Разговариваем по телефону".

Саша: Алло.

Оля: Алло. Син кем?

Саша: Мин Саша.

Оля: Исәнме, Саша.

Саша: Хәерле көн, Оля. Хәлләр ничек?

Оля: Әйбәт. Рәхмәт. Саша, хәлләр ничек?

Саша: Әйбәт. Рәхмәт. Оля,

Син нишлисең?

Оля: Мин алма ашыйм.

Саша: Нинди алма?

Оля: Тәмле алма. Ә син нишлисең?

Саша:Мин уйныйм.

Оля:Нәрсә белән?

Саша: Туп белән.

Оля: Туп нинди?

Саша: Туп матур, чиста, зур, кызыл. Оля, әни нишли?

Оля: Әни йоклый. Сау бул, Саша.

Саша: Сау бул, Оля.