Утренник Чараштаанын аалынга Шагаа Байырлалы

Раздел Дошкольное образование
Класс -
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Название мероприятия: Утренник, посвященный празднованию национального праздника Шагаа

Тема: Чараштаанын аалында Шагаа байырлалы

Цели:

  1. Тыва улустун хундулээчел, эвилен ээлдек, эки чараш чанчылдарынга уругларны кижизидер.

  2. Сагынгыр, тывынгыр чорукка база улустун аас-чогаалынга таянмышаан, уругларнын сос курлавырын, аас-чугаазын сайзырадыр.

Возраст детей: вторая младшая группа (2-3 года)

Участники:

Башкарыкчы

Ава

Чараштаа

Аът чылы кылдыр кетинген персонаж

Хой чылы кылдыр кетинген персонаж

Чорудуу

Ог иштин чараштыр, шимеп каастап каан. Уруглар , оолдар ийи ангы уступ алган турар. Огде Ава, Чараштаа база устуу аалдын уруглары чыглып алган кажыктап олурарлар. Башкарыкчы-биле алдыы аалдын уруглары залче кирип келир.

Башкарыкчы: Чаа чыл биле Шагаа биле .

Экиивенер оолдар, кыстар. Аалчылар! (могеер)

Харлыг кыштын адак айы тонгелекте

Хамык чоннун чыглып алгаш байырлаары

Шагаа келди амыр-менди арат чоннум!

Шагаа дээрге Тыва чоннун

Чаагай сузук байыры-дыр

Айнын чаазы хуннун эртенин

Алгап-йорээр байыры-дыр

Шагдан тура манаанывыс

Шагаа хуну чедип келди

Шага хуну уругларга

Шагнын чаагай байыры-дыр

Оюн-тоглаа , каткы -чугаа

Ол хун чер-ле узуктелбес.

Алдыы аалдын оолдары, уруглары

Арбын ковей чыглып алгаш

Шага-найырбудуузунде

Устуу аалче байырлаар дээш

Аалдажып, аралажып шагаажылар келгени бо!

(Чараш-оол огден унуп келеш харангылаар)

Чараштаа: Алдыы аалдын уруглары кел чор авай.

Огден Ава,Чараштаа унгеш, уруглар биле чолукшуур.

Башкарыкчы: Амыр-ла амыр!

Ава: Амыр, амыр!

Башкарыкчы: Ыт-куш сол менди-ле бе!

Чараштаа:Сол менди-ле ийин!

Башкарыкчы:Шагаа-байырлалын силернин аалынарга моорейлежип, ойнап-хоглээр дээш, аалдап келгенивис, кырган-авай.

Ава:Шын кылган-дыр силер, уругларым, аалга Шагаа-байырлаарга кончуг солун болур чуве. Огже кирип моорланар уругларым, оолдарым!

Аяк шайдан ижип, чигир- боорзактан чинер уругларым!

«Шайывыс» (созу, музыказы) деп ырны уруглар кууседир.

Ыр соонда уруглар шайлаар, шайлаашкын уезинде Шагаа байырлалынын дугайында беседа чорутуннар.

Башкарыкчы: Шагаа тыва чоннун тоогулуг байырлалы. Ону шагдан тура-ла онзалап демдегеп келген. Шагаа дээрге Эрги чылды удеп, Чаа чылды уткуп демдеглээр, байырлал-дыр уруглар. Шагаа уезинде тыва чон ажын-чемин дээжизин делгеп алгаш, аалдажып ойнап хоглээр чанчылдыг улус. Бистин алдыы аалдын уруглары Шагаага аажок белеткелдиг келген улус.

Келен аалчыларывыска Шагаа дугайында шулуктеривисти бараалгадып берээлинер уруглар.

Шагаа дугайында шулуктерни уруглар кууседир

1.Шагаа дээрге тыва чоннун 2.Шагаа дээрге сурээ боктан

Чаагай кузел чанчылы-дыр Арыгланып чарлыры-дыр

Айнын чаазын, хуннун эртенин Амыр-чыргал буян-синген

Алгап йорээн байыры-дыр. Чаагай ыдык сузуглел-дир.

3 Чылдын солгу эргилдези 4 Шагаа дээрге сурээ боктан

Чыккылама кышты солуур Арыгланып чарлыры-дыр

Чырык чаагай частын бажы Амыр, чыргал буян синген

Шагаа айы чаа чыл-дыр. Чаагай ыдык сузуглел-ди

Чараштаа:

-Оо, кончуг-даа шын чугаалап тур силер уруглар!

Шагаа хунунде солун оюннар ойнаар, база адааннажып моорейлежир болгай. Ынчангаш алдыы аалдын урглары, устуу аалдын уруглары ийи ангы уступ алгаш, кожамыкка кайы хире эвес бис, кожа тыртый салгай -ла бис, че-ве уруглар!

Уруглар кожамыктарны куууседир

Уруглар - алдыы аалдын уруглары:

Кожамыкка кончуг-ла бис

Кожа дыртып салыр-ла бис

Кончуг чараш оолдарнын

Кожазы бис соседи бис

Алдын, монгун сыргаларлыг

Чараш кыстар золотойда

Алыс бодум шинчилезе

Угааныглар золотойда

Кожамыктап ырлапкан дээш

Кочулай-ла бербес силер

Ыры-шоорга ынак болгаш

Кожа тыртып ырлай бээр бис

Оолдар -устуу аалдын уруглары:

Туу турар машинанын

Дугуюннун улуун але

Туу турар уругларнын

Тухизинин чыдын але

Алдын дулгуур оолдары

Аажок-ла эрес оолдар

Ачыр-дачыр тутчуп болза

Оске оолдар ында-ла каар.

Кожамыктап ырлапкан дээш

Кочулай-ла бербес силер

Ыры-шоорга ынак болгаш

Кожа тыртып ырлай бээр бис

Чараштаа:

Кожамыкка-даа кончуг-ла дыр силер, уруглар.

Солун оюн ойнаалынар

Оолдар кыстар бээрленер!

Ортеннежир-деп оюну ойнаалынарам че!

Оюн: «Ортеннежир»

Ава:Тывызыым дытта, тоолум дошта-дижир болгай,

Тывызыктан ыдайн че»!

Уругларга тывызыктарны ыдар.

Тывызыктар

1. Сен ынай олур, мен сээн орнунга олурайн.

Баажызы: бойдуста (дун-биле хуннун солчуру)

2. Узун кудуруун ал,

Улуг кулаам салырым ол.

Баажызы: бойдуста (эрги, чаа чылдарнын солчуру)

3. Дорт хуулар чеченим, он ийи хенчектиг.

Баажызы: бойдуста (чыл)

4. Аргада ак баштыг ашак олур.

Баажызы: бойдуста (кырында харлыг тош)

5. Дендии куштуг,

Девиденчиг уннуг.

Баажызы: бойдуста (динмирээшкин)

6. Тии чок торгум,

Дизии чок чинчим.

Баажызы: бойдуста (дээр, сылдыстар)

7. Ак ширтек хову шыпты.

Баажызы: бойдуста (хар)

8. Ог иштинде алдын кадай, ойнап-ойнап удуй берди.

Баажызы: (от)

Чараштаа: Улуг улус аравыста дурген чугаага кайы хире эвес бис, корээлинерем че. Баштай мен бадырыптайн!

Дурген чугаалар

Чараштаа:

ырлаза,

ырлазын,

ындынналдыр,

ырлазын

ындынналдыр

ырлааштын

ынак черин

ырлазын!

Башкарыкчы:

Хондургени

Хондургеле.

Херек баштай

Хондургеле

Кудурганы

Кудургала

Кудуруктан

Кудургала.

Ава:

Саанчылаза,

Саанчылазын.

Сагыш хандыр

Саанчылазын.

Сагыш хандыр

Саанчылааштын,

Сава сынмас

Саржаг алзын

Шупту: Дурген чугаага-даа кежээле-дир бис!

Башкарыкчы:

Дуу орар аът чылын

Дурлуп алган чыдарын кор.

Чудек оожум оттурупкаш

Чуу боорун корээлинер!

Ол уеде аът чылы ог доразынга удуп чыдар, башкарыкчы аяр барып оттурар

Аът чылы:

Шагаа -биле амыр менди амыр чоннум! (могээр) Эттир удуй бер часкан-дыр мен уруглар харын-даа мени оттуруптунар урглар! Чаннар шагым чоошкулаан-дыр силернин биле онап -хоглеп алыйын уруглар.

Чылдын чаазы, айнын чаазы

Чылыг часты оштап келдим

Чыылганнар амыр менди!

Аът чылда амыдырал

Чынчын хайнып турар деп бил

Арыг ажык аш-чут Шупту

Арлы Берген оршээ! Оршээ!

Башкарычы: Танцылап ойнай бээрге

Таан чараш тыва кыстар

Тазырадыр теве бээрге

Таанда-ла магадаар мен.

Унуп турар чылан чылга чараш танцы-самдан ойнап берээлинерем че уруглар!

Танцы-сам «Аяк шайым» (музыказы В Танов. ) уруглар куууседир. Танцы соонда залче хой чылы кылдыр кетинген персонаж кирип келир

Хой чылы:

Арат кижи чуртталгазы

Хой чокка хоржок болгай,

Алызында кижээ оннук,

Ажылгыр-даа шыдамык-даа!

Бертинерде бараалгап тур! Баа! Баа!

Аът чылы: Ойт, ойт мени дынна. Ам даа мээн уем тонмээн. Мээн чылым кончуг солун болду чоп, уруглар?

Хой чылы: Ындыг болбас, чуу даа чуве уткалыг, уштуг чурумнуг болур.

Башкарыкчы: Соксанар, соксанар маргышпаалынар хундулуг чылдарым, тайбын чугаалажып аалынар. Шагаа будуузунде моорейлежип ойнап хоглээлинер.

Аът чылы: Хой чылы баштай мээн айтырыгларымга харыылап берип шыдаар сен бе? Чечен-мергенивис аттыг болгай, чеченнежип каар бис бе?

Аът болгаш хой чылы чеченнежип турар.

Дурген-харыылаар

- бир деп чул?

- бир коргенин уттур бе.

- ийи деп чул?

- ийи холдан тутса салыр бе.

- уш деп чул?

- делегейде уш дурген: угаан, карак, чырык.

- дорт деп чул?

- дорт даванныг аътты мунупса, четтирер бе.

- беш деп чул?

- беш сала-биле чуну-даа кылбас бе.

- алды деп чул?

- алды чузун малдыг кижи аштаар бе.

- чеди деп чул?

- Чеди-Хаан сылдыс эжик бажында турда, дан атпас бе.

- сес деп чул?

- ийи аъттын даваннары сес болбас бе.

- тос деп чул?

- тос катай кеттинзе донар бе.

- он деп чул?

- он оолдуг кижи чоргаар болбас бе.

Аът чылы: Чеченнин-даа кончуг-ла дыр хой. Эргим уруглар, силернин биле байырлажыр уем келди. Ээлчээм кээрге, чедип кээр мен. Менди-чаагай, байырлыг!

Кок оннуг кадактарны хой чылы болгаш аът чылы солчурлар. Аът чылы унуп чоруптар.

Ава: Чаа чылым хой чылым,

Сагыш ышкаш чедип келди,

Чаа чаагай аас -кежиин,

Шагаа-дойлуг сунуп келди.

Аът чылы амыр-менди!

Чаа чылым оору моорла!

Хой: Мен ышкаш аваангыр, хоглуг, ажылгыр болунар уруглар. Бо чылда кат-чимис, тараа-быдаа элбек болзун. Сагынгыр, тывынгыр,угаанныг болунар уруглар. Бо чылда кадык -шыырак озер силер уруглар!

Силерге холум куруг келбээн болгай мен, уруглар. Бо чылдын сону-дыр!

Хой чылы уругларга белек тыпсыр

Уруглар: Четтирдивис!

Башкарыкчы: Кирип келген чылывыска чараш самдан тевээлинер!

Тевектээрге тендии оюн

Тевек базаТыва чоннун

Тендии солун оюнну -дыр

1,2,3,4 бир-даа катап дужурбээли.

Танцы-сам «Тевек» (музыказы В. Тановтуу) оолдар кууседип турар

Башкарыкчы:

Арга сыны чангыладыр

Аян тудуп ырлажыылы.

Хоглуг ырны бадыргылап

Шагаажылыр ырлашсыннар!

Ыры«ШАГАА» (созу, аялгазы) уруглар кууседип турар.

Башкарыкчы:

Чолукшуп-даа ойнап хоглеп хоорештивис

Чоннувустун Шагаа-найыр байырынга

Сеткил- хоглуг, омак-сергек кириштивис!

Устуу аалдын уруглары-биле узук чокка хогледивис.

Аалывыста арат чон-даа манай берген боор. Шагаа байырлалын моон-биле доостувус байырлыг, менди-чаагай!

© 2010-2022