Урок по теме Эвенские писатели

Раздел Дополнительное образование
Класс -
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Урок тема: «Эбээн норуотун киэн туттуута-биир дойдулаахпыт Платон Ламутскай»

Сыала:

Эбээн норуотун классига Платон Ламутскай оло5ун, айар улэтин билиьиннэрии

Эбээн культуратын уорэтии

Атын омуктары кытта бодоруьар сатабылы сайыннарыы

Туттулларматырыйааллар: слайд П.А. Ламутскай, атрибуттар: таба муоьа, тобо5о кэтэр, ураьа туруоруута

Урок хаамыыта:

Дорооболорун!

- Корунэрэ о5олоор бу дьон олорор дьиэтэ-уота. Маннык дьиэ5э-уокка кимнээх олороллоро буолуой?

-о5олор этиилэрэ (эбээннэр олорор дьиэлэрэ, хотугу норуоттар олорор дьиэлэрэ…)

- то5о иннэ дии санаатыгыт?

- То5о манныкбыьыылаах-таьаалаахдьиэнионостубуттарый?

- Корун о5олоор,тургэнник хомуллар, сиртэн-сиргэ коьо сылдьарга табыгастаах дьиэни-уоту табаны корууну сурун дьарык оностубут сиртэн-сиргэ коьо сылдьар эбээн норуота олорор.

( Кордорхайдаххомулларын)

- Кимнээхтустарынанкэпсэтэбитий?

Соп. Бугун биьиги

«Эбээн норуотун киэн туттуута-биьиги биир дойдулаахпыт Платон Ламутскай»диэн тема5а кэпсэтиэхпит.

Бугунну дьарыкка туох сананы билиэхпит дии саныыгытый?

-О5олоор, бугунбиьигиэбээнноруотун ча5ылхай киьитин, суруйааччытын, фольклориьын П. Ламутскайэйгэтинбилсиьиэхпит.

- Дьэ, эьигини бугун бэйэм ураьабар ыалдьыттата ынырабын.

-Биьиги Кэбээйибит улууьа наьаа киэн иэннээх, баай культуралаах. О5олоор, бары кордубут картаны. Корун наьаа улахан территориялаах. Биьиги Хотугу оттубутугэр Дьаанны хайаларын быыстарыгар хотугу а5ыйах ахсааннаах норуоттар эбээннэр олороллор. Бу эбээн норуотуттан тахсыбыт суруйааччылартан биирдэстэрэ Платон Афанасьевич Степанов-Ламутскай буолар. Кини Сэбээн-Куолгэ тороообутэ. Ийэтэ эрдэ олбут. Кинини Платон дьиэн айанньыт аатынан ааттаабыттар.

- Дьэ бэйэтин туьунан Платон Афанасьевич оскуола5а бастакы кэлиитин туьунан суруйар.

О5олор, кини унуо5унан кыра ба5айы эбит. Ол кордо5унэ оскуолаборуоганаьааурдукэбит. Боруогу а5атын утуктэнатыллаарыгыммыта ата5а кылгас буолан тирии сонун уктээбит уонна ба5а курдук тиэрэ баран туспутум. О5олор хойукка дылы кулэллэр этэ диэбит.

Оскуола5а бастаан кэлбитигэр учуутала чэйдэппит. Минньигэс саахары, арыылаах лэппиэскэни уонна кэмпиэти биэрбит. Учууталлара оскуола5а уорэннэххитинэ оруу маннык аьыаххыт диэн бастакы мэниэ быра5ан, умсугутан, уорэххэ уьуйуу са5аламмыт.

- Иккис кэлиитигэр харандаас, тэтэрээт иилиьин туппут уоруутэ. Харандаас тутан баран бобо туппуттар тарбахтарбын корорум уонна «мин тарбахтарым дуо» дии саныырым.

- Уьус мэниэтэ кырааска харандааска тиксэр туьугар учугэйдик уорэммит.

Дьэ ити курдук оскуоланы бутэрэн 14 саастаа5ар Якутскайдаа5ы педагогическай училище5а киирэр. 17 сааьыгар учуутал идэтин бутэрэн Хоту оройуоннарга учууталынан улэлиир. Суруйааччы 40-ча сыл учууталынан, оло5ун эбээн тылын о5олорго уорэтиигэ анаабыта.

-Дьэ кини хайдах суруйааччы буолбутуй?

Оччолорго Платон Афанасьевич о5олору уорэтэригэр наьаа эрэйи корбут. Эбээн тылынан суруллубута йымньылар, учебник суо5а. Дьэ ол иьин кини бэйэтэ хоьоон кэпсээн суруйан о5олорун уорэппит.

Онтон ылаайар улэ5э таттаран эбээн норуота киэн туттар улахан суруйааччыта буолбут.

(Кинигэлэри кордор)

О5олоор, билигин дьиэ5э бэриллибит Платон Афанасьевич хоьооннорун аа5ан иьитиннэрэбит. О5о аа5ар кэмигэр харахпытын симэбит хоьоону харахпытыгар онорон коробут.

(Хоьоону истии) (о5олорго боппуруос)

Эн бухоьоонухайдахойдоотун?Хараххар тугу кордун?

Онон П. Ламутскай бэйэтин хоьоонноругар хотугу дойдутун айыл5атын кэрэтин ойуулаабыт. Таб анны хайдахтаах учугэйдик ойуулаабытын иьиттибит.

-Кини суруйааччы эрэ буолбатах этэ. Кини эбээн норуотун культуратын хомуйбут, сайыннарбыт улахан онолоох. Ол курдук эбээн норуотун ункуутун икки корунун кордоруом, уорэтиэм. (Ункуу туьунан кэпсиибин)

- Платон Ламутскай эбээнин норуотун наьаа таптыыра, культурата сайдарыгар ба5арара. Ол иьин эбээн ункуутэ сайдарыгар ункуу тылын суруйбут. Эвен ункуутэ бэрт ордоо5утэ дэлэйбит, тар5аммыт. Хас да араас ункуулээхтэр.

- Билигин Платон Ламутскай тылларыгар биьиги эбээн ункуутун ункуулуохпут.

- О5олоор, миэхэ комолоьобут.

- Бастакы ункуубут Дэходэ.Кини бытаан тэтимнээх

- Куолаьы тардабыт.

Ункуулубут.

Дьэьэрий-е! дьэьэрийэ!

Дьэьэрий-дьэьэрий-дьэьэрий-е!

Деьунде! Деьуун-н-де!

Деьун-деьун-деьуунде!

Деьо-о-о-де! Деьонде!

Деьон-д!Деьон-д!деьонд-е!

- Аны тургэнник ункулуур иккис ункуубут «Ьээдье»

Ьэде

Ьэдэ!

Ьэчу

Ьэчу

Ьэччо

Ьанде

Ьари
Ьимчэн! Ьодел!

Ьуввэ!

Иьо-нэлкэм

Иьо-нэбэв

Иьо-до-он

Иьо-рико.

- Бу ункуулэр биьиги сахалар ханнык ырыабытыгар маарынныырый? Тугунан маарынныырый?

Тумук:

- О5олоор арайэьиги бары эбээн о5олоро эбиккит. Куокуй оскуолатын уорэнээччилэригэр бэйэ5ит омуккут, биллиилээх суруйааччыгыт Платон Ламутскай туьунан билиьиннэрэн сурук суруйа5ыт. Дьэ туох диэн суруйуо этигитий? Бугунну дьарыкка билбит билиигитин онно туьана5ыт.



© 2010-2022