Адамның шығу тегінің дәлелдемелері. Адам мен адам тәрізді маймылдардың ұқсастығы және айырмашылықтары

Сабақ №

Сынып 9 күні:

Тақырыбы

Адамның шығу тегінің дәлелдемелері. Адам мен адам тәрізді маймылдардың ұқсастығы және айырмашылықтары

Жалпы мақсаты

Адамның шығу тегімен және адам тәрізді маймылдардың ұқсастығын, айырмашылықтарын таныстыра отырып, эволюциясының негізгі кезеңдеріне жалпы шолу арқылы органикалық дүниенің тарихи даму заңдылықтарының ақиқаттығына көз жеткізу

Күтілетін нәтиже

Оқушылардың эволюциялық білімдерін тереңдете отырып, Адамның табиғаттағы орны туралы жеке көзқарастарын дәлелді түрде тұжырымдай біледі, дағдысын қалыптастырады, дамытады

Сабақ кезеңі

Жоспар мазмұны, модульдер

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушылардың іс-әрекеті

Ресурстар, деректер

І Кіріспе

2-3 мин

Психологиялық ахуал

Ұйымдастыру кезеңі

Тұлғааралық байланысты орнату

Сыныпқа кірген оқушылармен жылы шыраймен сәлемдесу.

Сыныптың сабаққа деген көңіл-күйін анықтау. Жаңа топ құрып, бөлу, әр түрлі фишкалар тарату арқылы.

Топқа бөлінеді, барлық ойларын сабаққа аудару қолдарын ұстап көшбасшы сәттілік тілейді, әр топқа ат қояды

«Адамның шығу тегі, тарихы» бүктеме, суреттер, таратпа карталар

Білу

«Ыстық орындық» әдісі

Түсіну

Тұсаукесер

7 минут

Қолдану

«Қар үйіндісі» әдісі

минут

Көшбасшылық

Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс тәсілдер

СТО

Тақырыпты ашу

СТО

Негізгі бөлім

СТО

1. Тірі организмдердің жасушалық емес және жасушалық құрылымды формасына қандай организмдер жатады?

2. Өсімдіктер дүниесі қалай жіктеледі?

3. Саңырауқұлақтар мен қыналар туралы не айтуға болады?

4. Жануарлар дүниесін қалай жіктейміз?

5. Вирустар дүниесі нешеге бөлінеді?

6. Бактериялардың құрылыс ерекшеліктері туралы мағлұматтар беру

Әр тапсырмадан соң ынталандырады, «Жарайсың», «Өте жақсы», басбармақ арқылы, «Екі жұлдыз, бір тілек» арқылы

І. Қызығушылықты ояту

Жаңа сабақтың мазмұнын түсіну үшін, әр топқа тапсырма береді

І топқа - Адамның шығу тегі туралы сызбанұсқа сызып түсіндіру

ІІ топқа - Адамның жануарлар дүниесіндегі жүйелік орнын ретімен түсіндіру

ІІІ топқа - Адамның жануарлардан шыққандығын дәлеледеу

Әр тапсырмадан соң ынталандырады «Жарайсын!»

І топ «Дриопитектер»

ІІ топ «Парапитектер»

ІІІ топ «Рамапитектер»

Оқушылар ойланып, сұрақтарға жуап береді

Оқушылар бірін бірі қолдайды

Оқушылар қар үйіндісін құруда сызбанұсқа, кесте және суреттерді пайдалану арқылы жаңа сабақты бір-біріне түсіндіреді

слайд

Сұрақтары бар карточкалар

Түрлі-түсті карандаш, маркерлер

1-топ

Негізгі ұғымдар (терминдер) - Антропология (гр. «anthropos» - адам, «logos» - ілім), Антропогенез, хордалылар (желілер), ұрықжолдас (плацента), Рудименттік (лат. «rudimentum» - арғы тегінен қалған қалдық белгі), Атавизм (лат. «atavus» - арғы тегін қайталау), Homo sapiens - саналы адам, нәсілдер (расы)

Адамның жануарлар дүниесіндегі жүйелік орны ІІ топ

• Хордалылар типі.

• Омыртқалылар тип тармағы.

• Сүтқоректілер класы.

• Ұрықжолдастылар класс тармағы.

• Маймылдар (приматтар) отряды.

• Адамтектес маймылдар отряд тармағы немесе тартанаулылар тобы.

• Адамдар тұқымдасы.

• Адамдар туысы

• Саналы адам түрі

ІІІ топ Адамның жануарлардан шыққандығын дәлеледеу

Адамның шығу тегі, тарихы. Антропология - адамның шығу тегі мен тарихи даму кезеңдерін, нәсілдік ерекшеліктерін зерттейтін ғылым

Анатомиялық - құлақ қалқанының, сүт бездерінің, тістерінің жіктелуі, рудименттердің, атавизмдердің, т.б. болуы.

Эмбриологиялық - ұрықтанған жұмыртқадан дамуы, алғашқы кезеңінде желбезек саңылауының болуы, миының балыққа ұқсауы, клоакасының болуы.

Палеонтологиялық - қазбадан табылған адамның арғы ата тектері: австролопитектер, питекантроптар, синантроптар, неандертальдықтар, кроманьондықтар.

Физиологиялық - адам тәрізді маймылдар қуанады, ызаланады, ұрпағына қамқорлық жасайды, сезім мүшелері, қан құрамы, ауру түрлері ұқсас.

Рудименттік деп ататегінен қалған, бірақ қызмет атқармайтын қалдық белгілерді айтады. Оған соқырішек, құлақ айналасындағы бұлшық еттер, терідегі түктер, құйымшақ, т.б. мысал бола алады.

Атавизм деп арғы ататектің белгілерінің қайталануын айтады. Ондай белгілерге сирек жағдайда байқалатын денесін қалың түк басқан баланың дүниеге келуі немесе көп емшекті, құйрықты нәрестелердің туылуы мысал болады

АКТ 1 мин

Сергіту сәті

«Носса» әнің қою

Оқушылар билейді

Антропогенездің биологиялық және әлеуметтік факторлары

Жинақтау

Талдау

СТО, АКТ

Оқулықпен жұмыс

ІІ. Мағынаны ажырату

Сызбанұсқаға назар аударамыз

Антропогенездің биологиялық және әлеуметтік факторларын түсіндіріңдер

Оқушылардың жауабы

Топпен талқылап, жауап береді

Мәтінді оқып, талқылайды

Оқулық

Қорытынды

АКТ

дәптермен жұмыс

Тест тапсырмасын береді

Дәптерлеріне тест орындайды

Дәптер

Үйге тапсырма

1 мин

§ 53 оқу, Адамның шығу тегі, дамуы өз ойыңды дәптерге жазу

Бағаларын қойғызады Оқушылар өз пікірлерін жазады

Кері байланыс

1 мин

Не нәрсе оңай болды?

Не нәрсе қиын болды?

Нені білгіңіз келеді?