Биологиядан ХХІ ғасыр көшбасшысы сайысы

ХХІ ғасыр көшбасшысы.

• Cаламатсыздар ма, көрермендер және бүгінгі ХХІ ғасыр көшбасшысына қатысушылар.

• Бүгінгі химия-биология пәндерінің бірігуі негізінде өткезгелі отырған ХХІ ғасыр көшбасшысына қатысушылармен таныс болайық.

Олар Мұнайлы қала - Атыраудың №36 мектеп-гимназиясының сынып оқушылары:

І.Бәйге. IV. Ғажайып тәжірибелер

ІІ.Полиглот V. Жорға

ІІІ.Көкпар VI. Егер де мен...

І.Бәйге. Қай оқушы тез,әрі дұрыс жауап берсе , 10 ұпай алады.

1.Химия пәні бойынша

1.Қай элементтің таңбасы айдаһар белгісіне ұқсайды?

2.Заттардың ең ұсақ бөлшегі. Атом,нейтрон

3.Металдардың бұзылуы. Коррозия-жемірілу

4.Алғашқы көмекке қолданылатын бейметалл . Йод

5.Қай элементтің аты үш түрлі мағына береді?

Бор- кәдімгі тақтаға жазатын бор,ғалымның аты,химиялық элемент

6.Сульфат,сульфит,сульфиттердің айырмашылығы неде? Қышқыл қалдығының құрамына байланысты.

7.Домбыраның ішегін аңыз бойынша үзген металл. Қорғасын

8.Судың қандай қасиеті 1 литр судағы заттың грамм мөлшерін көрсетеді? Тығыздығы

9.Күнделікті тұрмыста пайдаланылатын маргонцовканың салыстырмалы молекулалық массасы нешеге тең?

10.Антибиотик дегеніміз не? Микроағзаларды өлтіретін дәрі

ІІ.Биология пәні бойынша:

1.Қан беруші адам. Донор

2.Жасушаны зерттейтін ғылым. Цитология

3.Топтасып тіршілік ету қандай жануарларға тән? Ара,құмырсқа

4.Түрін өзгерткен сілекей. У

5.Қазақта түйме деп қай жануарды айтады? Жылан

6.Қандай сүтқоректі қыста басын төмен салып ұйықтайды? Жарқанат

7.Каспийдің ең үлкен балығы. Бекіре

8.Балықтардың ең кіші жаулары. Бактерия,вирус

9.Жарқанаттардың адамға пайдасы бар ма? Бунақденелілердің санын азайтады

10.Ұша алмайтын құс? Түйеқұс

ІІ.Полиглот

Сұрақтарға жауап беріп,кездесетін элементтерді қазақ,орыс ағылшын тілдерінде айту.Дұрыс жауапқат 20 ұпай беріледі,жартылай жауапқа 10 ұпай беріледі.

1.Құрғақ жерде сақтайсың,.

Онсыз тамақ татпайсың тұз-соль-solt

2.Сабыр түбі ... алтын-золото-gold

3.Адамдардың табиғатсыз күні жоқ,

Табиғаттың мұны айтуға тілі жоқ. Тіл-язык-tongue

4. ... - адамның арқауы. Ас-ища-food

5.Көзге көрінбейді,қолға ілінбейді. Ауа-воздух-air

ІІІ.Көкпар

Ұяшықтарға жасырылған сұрақитарға жауап беріп ,көрсетілген ұпай сандары беріледі.

20 ұпай. Биология пәні бойынша

Су дүниенің басы деген деген мақал неліктен айтылады? / Бүкіл жануар,өсімдік өмірінде судың ролі ерекше.Бұдан жүздеген жыл бұрын өмір сүрген адамдар суды жаратылыстағы барлық заттардың бастамасы деп таныған/.

20 ұпай . Химия пәні бойынша

Қандай заттарды күшті электролиттер деп атайды.

/ Суда ерігенде иондарға толық ыдырайтын заттар /

30 Ұпай. Биология пәні бойынша

Қан құрамында гемоглобин азайса,адам ауруға ұшырайтыны белгілі.Гемоглобин молекуласының құрамына қандай элемент кіреді.

30 Ұпай. Химия пәні бойынша

Қышқыл жаңбыр дегеніміз не?Оның қандай әсері бар? / газдары жаңбыр жауғанда жерге қышқыл жаңбыр болып түседі.

40 Ұпай. Биология пәні бойынша

Дене қызуын төмендететін кең таралған дәрі қалай аталады? / аспирин-ацетилсалицил қышқылы

40 Ұпай. Жұмыртқаның қабығын сындырмай қалай алуға болады? / Сұйытылған тұз қышқылына салу арқылы аршуға болады,себебі қабық көмірқышқылының қалдығы мен кальцийден тұратындықтан әрекеттесіп,еріп кетеді.

50 ұпай.Биология пәні бойынша

Александр Македонский Үндістанға сапары кезінде оның әскерлері іш ауруымен ауырған,ал офицерлер ауырмаған.Сусыны , тамағы бәрінің де бірдей болған,бірақ ыдыстары әртүрлі. Офицерлердің ыдыстары қандай металдан жасалған еді?

/ Офицерлердің ыдысы күмістен жасалғанболатын,ал күмістің бактеиоцидтік қасиеті бар.

50 Ұпай. Химия пәні бойынша

Графит пен алмаздың бір химиялық элемент атомынан тұратынын қалай білуге болады? / жаққан кезде көмірқышқыл газы бөлінеді /

IV Ғажайып тәжірибелер.

Нағыз жұмыртқаны тұз қышқылы құйылған шыны банкіге саламыз. --- минуттан соң жұмыртқа көпіршіктермен қапталып,ерітінді бетіне кө-теріледі.

Жұмыртқа көпіршіктері бөлініп,жұмыртқа шыны түбіне түседі.Біресе төмен,біресе жоғары көтеріліп , жұмыртқа қабығы ерігенше тұрады.

Неліктен жұмыртқа шыны түбіне түсіп,кейін көтерліеді және жұмыртқа реакция соңында көтерілмеді?

/ Жұмыртқа қабығындағы кальций карбонаты тұз қышқылымен әрекеттесе бастайды. Соның нәтижесінде көмірқышқыл газы көпіршік күйінде шығады /

Алманы екіге бөліп,бір бөлігіне ұнтақ лимон қышқылын себеміз,ал екінші бөлігі сол күйінде қалады.Лимон қышқылы себілген бөлік өзгеріссіз қалады,ал екінші бөлігі қарайып кетеді. Неліктен

/Алманың құрамындағы темір ауадағы оттекпен әрекеттесіп,тотығады,ал лимон қышқылы себілген бөліктің қараймайтын қараймайтын себебі , ол қорғаныштық қызмет тақарады,яғни темірдің оттекпен әрекеттесуіне бөгет болады / .

Азот қышқылына фенолфталейн индикаторын қосамыз.

Оқушылар қандай индикатор қосылғанын және осы тәжірибені түсіндірулері керек.

Әр тәжірибеге дұрыс жауап берген оқушыға ұпайдан беріледі. Ұпай саны аз жиналған оқушылар келесі айналымға өте алмай шығып қалады.Сөйтіп , соңғы екі сайысқа ұпай саны жоғары тек екі оқушы ғана қатысады.

V Жорға

Екі оқушыға жеке-жеке химия және биология пәндерінен сұрақтан қойылады. Секунттың ішінде оқушы жауап береді.

1 Пепсин - фермент

2 Кристаллизатор - химиялық ыдыс

3 Зәр шығару мүшесі - бүйрек

4 Сутегі - газ,бейметалл

5 Есту мүшесі - құлақ

6 Лакмус,фенолфталейн - индикатор

7 Авитаминоз - ағзада витаминнің жетіспеуі

8 Ас тұзы - натрий хлориді

9 Бүйрек дәрігері - уролог

10 Сұйық металл - сынап

--------

1 Глобулин - ақуыз

2 Хлор - бейметалл,галоген

3 Гипервитаминоз - витаминнің ағзада көбеюі

4 Эленктролиз - электр тоғы арқылы заттарды иондарға ыдырату

5 Рецептор - талдағыш

6 СО - көмірқышқыл газы

7 Кардиолог - жүрек дәрігері

8 Көп тараған металл - алюминий

9 Көмекей - тынысалу мүшесі

10 Оң зариадталған ион - катион

VI Егер де мен ... . Екі тақырып бойынша ой толғау

«Егер де мен биолг болсам ...»

«Егер де мен химик болсам ...»

Ұпай саны аз оқушы тақырып таңдайды.Таңдаған тақырыбы бойынша ой толғайды.Өз ойын толық жеткізіп,өзін көрсете алған оқушыға жоғарғы 50 ұпай қойылады.Ұпай саны бойынша ең көп ұпай жинаған оқушы жеңімпаз атанады.