Биологиядан хронологиялық кесте 6-11 сынып

№

Ашқан жаңалықтары,еңбектері және жылдары

1

Өсімдіктер физиологы және микробиолог,орыс ғалымы Дмитрий Иосифович Ивановский (1864-1920) темекі теңбілін зерттеп,1892 жылы Вирусты ашты.

2

Ұсақ ағзаларды алғаш рет голландиялық Антон Левенгук (1632-1723)ашқан

3

1590-1610 ж оптика шеберлері гооландиялық әкелі-балалы Янсендер микраскопты ойлап тапты

4

1665ж алғаш рет ағылшын Роберт Гук өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен карап,ол майда ұяшықтарды көріп,оны ЖАСУША деп атаған

5

Адамның өкпесінде туберкулез ауыруын тудыратын бактерияларды 1882 жылы Р.Кох анықтады

6

Әйгілі тары өсіруші Шығанақ Берсиев

7

Күріш өсіруден рекорд жасаған Ыбырай Жақаев

8

Мәдени өсімдіктердің сан алуандығын және шығу орталығын орыс ғалымы Н.И.Вавилов зерттеді

9

Қазақстанда қант қызылшасы мен кендірді биологиялық сұрыптау жағынан ғылыми тұрғыда сипаттаған алғашқы ғалым-Кәрім Мыңбаев

10

Француз дәрігері Ш.Лаверан безгек паразиті-қантұрғынды және оның адам қанында дамуын 1881 жылы толық сипаттап жазды

11

Орыс ғалымы И.И.Мечников 1886 жылы ең алғаш қантұрғынның споралыларға жататынын дәлелдеді

12

Итальяндық дәрігер Дж.Грасси безгек тасымалдаушысының анофелес туыстас маса екенін 1895 жылы дәлелдеп берді

13

Паразит жәндік лямблияны ең алғаш украин дәрігері Д.Ф.Лямбль бауырдағы өт өзегінен тапты

14

Ағылшын ғалымы Ч.Дарвин 1842 ж Риф түзілу теориясын жариялады

15

Орыс зоологы,саяхатшы А.П.Федченко 1868 ж суыртқының даму айналымын зерттеді.

16

Ішектынытылардың дәрнәсілі-торнарияны 1850ж И.Мюллер ашты

17

Швед ғалымы К.Линней 1785 ж ең алғаш шөп бақаны сипаттап жазды

18

Неміс ғалымы Торнир 1905 ж тірілей туатын құрбақаны тапты

19

Еліміздің қой шаруашылығы саласында ерен еңбегімен құрметке бөленген Жазылбек Қуанышбаев

20

И.М.Сеченов-қанның тыныстық қызметін зерттейді

21

Илья Ильич Мечников-Фагоцитоз құбылысын ашқан

22

«Анималькулдар» деген болжамды айтқан ғалым.

«Зоология философиясы»атты еңбек жазған ғ

алым Ж.Б.Ламарк

23

«Невада -Семей» қозғалысын басқарған. О.Сүлейменов.

24

«Табиғи жүйе» және «ботаника философиясы еңбектерінің авторы К.Линней

25

Қандауыршаның көбеюі мен дамуын зерттеген ғалым: А.О.Ковалевский

26

Эволюциялық ілімнің негізін салған ғалым Ч.Дарвин

27

Генетиканын негізін салушы Г.Мендель

28

Хромосомалық теорияны жарыққа шығарды Т.Морган

29

Генотип және фенотип ұғымдарын қалыптастырды В.Иогансен

30

Жер тарихынын алғашқы кезеңінде тек химиялык эволюция жүріп отырғандығы туралы болжам жасаған А.И. Опарин

31

Биогенетикалық заңнын авторы Ф.Мюллер мен Э.Геккель

32

«Тіршілік» деген ұғымға алғаш рет анықтама берген ғалым Ф. Энгельс

33

Тұяқты жануарлардың тарихын зерттеген ғалым В.О.Ковалевский

34

Қосарлы атаутізімді ғылымға енгізген ғалым К.Линней

35

Биосфера туралы ілімнін негізін салған ғалым В.И. Вернадский

36

Топырақтану ғылымының негізін салған В.В. Докучаев

37

«Вирус» терминін 1899 жылы ғылымға енгізді М.В.Бейерник

38

Жасуша теориясынның негізін ең алғаш М.Шлейден мен Т.Шванн құрасытырды

39

Бірінші антибиотик пенциллинді өткен ғасырдың 40 жылдарында микробиолог Александр Флеминг ашты

40

1917 ж Ф.Д.Эррель Бактериофагты ашты

41

Жоғары сатылы өсімдіктерде хлоропластардың болатындығын неміс ғалымы А.Шимпер 1885 ж дәлелдеген

42

Жасушада лизосомаларды 1956-1959 жылдары француз ғалымы Де Дюв бастаған ғалымдар тобы ашқан

43

Вакуоль және оның мембранасы-тонопласты неміс ғалымдары Х.Де Фриз және В.Пфеффер 1885-1886 ж ашқан

44

Хемосинтез процесін 1887 жылы орыс ғалымы С.Н.Виноградский ашқан

45

Гүлді өсімдіктердегі қосарлан ұрықтануды 1898 жылы орыс ботанигі С.Г.Навашин ашқан

46

1609 ж Ең алғашқы микроскоп жасалды.(Г.Галилей)

47

1651 ж.Барлық тіршілік жұмыртқадан пайда болады-деген қағида қалыптасты.(В.Гарвей)

48

1665ж Өсімдіктың тоз (пробка) ұлпасынана жасушаның (клетканың) құрылымы анықталды (Р.Гук)

49

1668 Шыбын дәрнәсілдерінің (личинка) жұмыртқалардан дамитындығы тәжрибе жүзінде дәлелденді (Ф.Реди)

50

1674ж Бактериялар мен қарапайым организмдер ашылды.(А.Левенгук)

51

1677ж алғаш рет адам сперматозоиді анықталды.(А.Левенгук)

52

1688ж Түрдің жүйелік бірлігі туралы ұғым ғылымғы енгізілді.(Д.Рей)

53

1735ж Тірі организмдерді жүйелеу және бинарлық атау(түріді латынның екі сөзімен атау)қағыдалары қалыптасты.(К.Линней)

54

1778 ж Өсімдіктердің оттек бөлетіндігі анықталды.(Дж.Пристли)

55

1809 ж Органикалық дүниенің эволюциялық теориясы алғаш рет қалыптасты.(Ж.Б.Ламарк)

56

1828 ж Ұрықтардың ұқсастық заңы ашылды (К.М.Бэр)

57

1831ж Жасушадағы ядро ашылды.(Р.Броун)

58

1839 ж Жасуша теориясы қалыптасты.(М.Шлейден,М.Шванн,Р.Вирхов)

59

1845 ж Алғаш рет бейорганикалық заттардан органикалық қосылыстар(сірке қышқылы)синтезделді.

60

1858 ж.Әрбір жасуша тек жасушадан ғана пайда болады-деген қағида қалыптасты.(Р.Вирхов)

61

1862 ж Орталық жүйке жүйесінде тежелу құбылысы болатындығы анықталды.(И.И.Сеченов)

62

1864 ж Биогенетикалық заң қалыптасты (Э.Геккель,Ф.Мюллер)

63

1868 ж Нуклеин қышқылдары ашылды.(Ф.Мишер)

64

1871 ж Нәруыздардың аминқышқылдарынан тұратыны анықталды (Н.Н.Любавин)

65

1898ж Алғаш рет жыныс жасушаларының мейоз жолымен бөлінетіндігі анықталды.(В.И.Беляев)

66

1898 ж Гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтану процесі ашылды.(С.Г.Навашин)

67

1900 ж Екінші рет тұқым қуалау заңы ашылды.(К.Корренс,Э.Чермак,Г.де Фриз)

68

1903 ж Жасыл өсімдіктердің ғарыштағы заттар мен энергия алмасудағы рөлі анықталды.(К.А.Тимирязев)

69

1908 ж Популяциялардағы тұқым қуалау заңы ашылды.(Г.Харди,В.Вайнерг)

70

1910 ж Ашу мен тыныс алудың бір процесс екендігі дәлелденді.(С.Костычев)

71

1914 ж Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясы ашылды.(Т.Морган)