8 - сынып Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі

Биология 8 б сыныбы

Сабақтың тақырыбы: Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі.

Сабақтың мақсаты: Жүйке жүйесінің құрылыс ерекшеліктерін түсіндіре отырып, қоршаған ортамен байланыс, мүшелерді реттеп, организм біртұтастығын қамтамасыз етудегі жүйке жүйесінің маңызын түсіндіру.

Сабақтың дамытушылығы: Жүйке жүйесі туралы нақты мәліметтермен түсіндіре отырып, тақырыпқа сай көрнекіліктер, дидактикалық материалдар пайдалана отырып, есте сақтау қабілетін дамыту.

Сабақтың тәрбиелігі: Оқушыларды жүйке жұмысы қызметінің күрделі екендігін сезіне білуге, білімге, адамгершілікке, белсенділік пен имандылыққа, шығармашылық ізденіске, қайырымдылық пен мейірімділікке тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, тест, жүйке жүйесіне арналған суреттер, интерактивті тақта, орындық, деңгейлік тапсырмалар, сызбанұсқалар, тақта және т.б.

Сабақтың әдісі: ауызша баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың типі: жаңа білімді меңгеру.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Гормон дегеніміз не?

2. Гуморальдық реттелу қалай жүзеге асады?

3. Сөл бөлетін өзегі бар, сөлде гомон бөледі?

4. Қай аурумен ауырғанда инсулин енгізеді?

5. Сыртқы және ішкі секреция бездерінің қызметін атқаратын қандай бездер?

6. Асқорытуға қатысатын безді ата

7. Көмірсуларды сіңіретін гормон

8. Аталық жыныс гормоны

9. Аналық жыныс гормоны

10. Қанда глюкоза мөлшерін көбейтеді

11. Қант диабеті жеткіліксіздігіне қай гормонның әсері бар?

12. Инсулиннің артық әсерінен туындайтын ауру?

13. Организмнің дамуы мен жыныстық жетілуін тоқтататын бездер

14. Суда ерімейтін, қан құрамында болмайтын

15. Денесі үш бөліктен тұратын безді ата

16. Ер адам мінезінің қалыптасуымен әсер етеді

17. Инсулинді бөліп шығаратын қандай без

18. Эстроген қандай бездің гормоны

ІІІ Жаңа сабақты түсіндіру

Мүшелер мен мүшелер жүйесін, организм жұмысын, қоршаған ортамен байланысын

Әлеуметтік мінез-құлықтың күрделі формалары

орталық

Шеткі

жұлын

ми

Жүйкелер

Жүйке тиіндері

Рефлекстік, өткізгіштік

Қорытындылау, рефлекстік

Жүйке жүйесі реттелу мүшеге байланысты

Сомалы

Вегетативті(автономдық)

Қаңқа бұлшық еттерін (адамның еркіне бағынышты)

Ішкі мүшелерді реттейді (адамға еркіне бағынышты емес)

Симпатикалық

Поросимпатикалық

Қанайналым, тыныс алу жүйелерін қоздырады

Ас қорыту, зәр шығару жүйелерін қоздырады.

Ағзаның белсенділігін арттырады

Ағзаның белсенділігін тежейді

Нейрон ақпаратты қабылдау, беру, аяқтау

Нейроглия қорғаныш, қоректік, тіректік

Жүйке жасушалар

Дене

Өсінді

Жүйке ұштары

Дендрит

Аксон (ұзын)

Сұр зат

Ақ зат

Нейронның ұзын өсінділерінің тармақталуы, жүйке ұштарын-рецепторларды құрайды.

Нейрондар

Сезімтал (орталыққа тепкіш)

Қимыл-қозғалыс (орталыққа тепкіш)

Аралық

Жүйке ұлпаларының қасиеті: 1 қозу

2.қозуды өткізу

Қозу жүйкелерде-жүйелік импульс

Нейрон: 1. Импульс қысқа (дендрит)

2.сигнал ұзын (аксон)

Сезімтал талшықтар орт.жүйке ж

Қозғалғыш нейрон орт. ж. жүйесінен бұлшық ет синапсы

Жүйке жасушасының қысқа өсінділері жүйке синапсы

Синапс медиатор

0,5-120 м/с биоэлектрлік тоқ

Синапс: 1.1-і қоздырғыш

2.басқалары тежеуші

Рефлекс-(латынша reflexus)-жауап қайтару

Рецепторлар (Жүйке ұштары)

Сезімтал жүйке талшықтары

Жүйке орталығы

Қозғалғыш жүйке талшықтары

Тітіркендіргішке жауап қайтаратын мүше

Рефлекс орталықтары

Т3Е рефлексі

Зәр шығару

Көз қарашығы ұлғаюы

Көкеттің реттеліп Орналасуы

Жұлынның бел бөлімінде

Сегіз көз бөлімінде

Арқа бөлімінде

ІІІ-ІV мойын отыртқа

Рефлекс доғасы

Қарапайым

Күрделі

Сезімтал, қимыл-қозғалыс

Сезімтал, аралық, қимыл-қозғалысы

Рефлекс импульсінің жолы:

Рецептор сезімтал жүйкелер жұлын қимыл-қозғалысы

Жүйкелері мүше

6.Өз бетімен жұмыс

І-тапсырма

Сәйкес тестіні орындарыңыздар

1. Жүйке жасушасы

2. Ұзын өсінді

3. Қосалқы жасушалар

4. Қысқа өсіндісі

5. Жауап-қайтару

6. Химиялық заттар

7. Іс-әрекетті басқару

8. Сезімтал, қимыл-қозғ.,аралық

Дендрит

Нейроглия

Аксон

Нейрон

Медиатор

Рефлекс

Тізе рефлексі

Күрделі рефлекс

ІІ- тапсырма

Жүйке жасушаларын атаңыздар:

А) аксон б)нейрон Г) нейроглия

Ә) рефлекс в) дендрит д) рецептор

Жауабы:................................

ІІІ-тапсырма Терминдермен жұмыс

Р/с

Берілген сұрақтар

Жауабы

1

Жүйке жасушалары

А) Нейрондар

2

Нейронның ұзын өсінділерінің жүйке ұлпалары

Ә) рецептор

3

Орг/нің тітіркендіргішке жауап реакциясы

Б) рефлекс

4

Жүйке жасу-ның өсінділерінің қосылуы

В) жүйке синапсы

5

Нейронның ұзын өсіндісі

Г) аксон

6

Нейронның қысқа өсіндісі

Ғ)дендрит

7

Жүйке импульсі өтетін жол

Д) рефлекс доғасы

8

Синапс арқылы сигналдың берілуі

Е) Медиатор

ІІІ-тапсырма. Психологиялық танымдық ойындар

1. Бұл анаграмма нені білдіреді?

Рфслеке (Рефлекс)

2. Жақшадағы сөзді жазып, мағынасын ажыратыңыздар

Нейрон (-) рефлекс (-)

Аксон синап

3. Артық сөзді тап

Сізге 5 сөз берілген 4-еуі өзара ортақ белгілері бойынша біріккен.5-інші сөздің оларға қатысы жоқ. Мыс,нейрон,аксон,дендрит,рецептор,гормон.

Жауабы:...................

7. Бекіту сұрақтары:

1. Нейрон дегеніміз не?

2.Жүйке жүйесінің құұрылысын ата?
3. Рефлекс, Рефлекс доғасы дегеніміз не?

8. Тест беріледі

9. Қорытындылау, бағалау.

10. Үйге тапсырма §.14.№231-ж.5-8 сұрақтар

Х.Досмұхамедұлы атындағы орта мектеп

Бір жасушалы балдырлар

Биология пәнінің мұғалімі:

Сыдықова А.Ө

Миялы селосы