Сабақ жоспары Кенелер. Кенелік энцефалит 7 сынып

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

Ұзақ мерзімді сабақ жоспар бөлімі: Буынаяқтылар типі. Өрмекшітәрізділер класы.

Мектеп: Академик О.А.Жаутыков атындағы ЖББ №1 қазақ орта мектебі КММ

Күні: 22.12.2015 ж.

Мұғалімнің аты - жөні: Жомартова Назгуль Тусуповна

Сынып: 7 «Б»

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы:

Кенелер. Тіршілік ортасы, паразиттік тіршілік ету дағдысы. Сыртқы құрылысының және мінез құлығының ерекшеліктері. Кенелердің ауру қоздырғыштарын тасымалдауы. Кенелік энцефалит.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Кенелердің тіршілік ортасы, көптүрлілігі, ауру қоздырғыштарын тасымалдаушы кенелермен танысу.

Сабақ мақсаттары

• Кенелердің паразиттік тіршілік ету дағдысы және мінез -құлық ерекшеліктерін біледі;

• Ағзаларға ауру қоздырғыштарын тасымалдайтын кенелердің түрлерін таниды;

Жетістік критерийлері

• Кененің құрылысы мен тіршілік әрекеттері туралы білімді негіздейді;

• Адамдарға, жануарларға және өсімдіктерге ауру қоздырғыштарын тасымалдайтын кенелерді ажырата алады;

• Кенелерден қорғану шараларын біледі.

Тілдік мақсаттар

Пәнге байланысты лексика және терминология:

• Нимфа, дернәсіл

• Кенелік энцефалит

• Паразит, ағза

• Табиғи қорда, аумақ

• Пироплазмоз, қансигек

• Бір иелі, екі иелі, үш иелі

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

• Буынаяқтылар типі, өрмекшітәріздестер класы, тіршілік ортасы, кенелердің түрлері, құрылысы, зияны, сақтану жолдары

Құндылықтарды дамыту

• Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік:

• Мақсатқа жетуге ұмтылу;

• Әрбір іс - әрекетте жауапкершілік дамыту.

• Құрмет:

• Топтық және жұптық жұмыс кезінде барлық пікірмен санаса білу;

• Өзгелердің пікірін тыңдай білу;

• Ынтымақтастық:

• Бірігіп іздену;

• Бірге талқылау талдау;

• Жұмыс жасау барысында ынтымақтастық таныту.

• Ашықтық:

• Өз ойын ашық әрі тиянақты, түсінікті түрде жеткізе білу;

• Ұсынған жауаптарына нақты дәлелдемелер келтіру;.

• Еңбек және шығармашылық:

• Тақырып көлемінде шектеліп қалмау;

• Өз білімін тереңдетуге күш салу.

• Өмір бойы білім алу:

• ақпаратты өмірлік жағдайында қолдана алу

• денсаулығын сақтауда биологиялық білімін пайдалана білу.

Пәнаралық байланыстар

Қазақ тілі, медицина

АКТ қолдану дағдылары

Тапсырмаларды орындау барысында интерактивті тақтамен жұмыс жасайды

Бастапқы білім

Өрмекшітәріздестердің құрылысын біледі, осы білім жаңа білімді меңгеруге көмек береді.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақта жоспарланған іс - әрекеттер

Ресурстар

Сабақтың басы

2 минут

6 минут

Топқа бөлу.

І топ. Жұмбақ (Өрмекші)

ІІ топ. Сөзжұмбақ (Кене)

ІІІ топ. Ойлан, тап! (Адасқан әріптер) Буынаяқтылар

1. Өрмектің құрылысы және оның рөлі

2. Өрмекшілердің биогеоценоздағы маңызы

3. Венн диаграммасы

   Өрмек торы

Ортақ белгі

Мақта жіп

Күнделікті өмірде қолданысы

Слайд 1

Қосымша

Слайд 2

Сабақтың ортасы

20 минут

2 минут

2 минут

2 минут

1 минут

Жаңа сабақ.

І топ. «Топтастыру» стратегиясы. Мәтінді пайдаланып кенелер туралы жалпы мәлімет береді.

Бейнекөрініс: «Кенелер»

ІІ топ. «Кір қыстырғыш» стратегиясы. Әртүрлі тараулардан тапсырмалар беріледі, соның ішінен өз тақырыбына сәйкес келетін мәтінді таңдап алады.

Бейнекөрініс: «Кенелік энцефалит»

ІІІ топ. «Шығармашылық иірімдер» стратегиясы. Тақырыптан тірек - сызба дайындаңдар. Негізгі ойды жарнамалап қорғайды.

«Екі жақты күнделік» игерген білімге жеке пікір

Мәтіндегі негізгі сөздер

Түсініктері

Нимфа

Бір иелі

Екі иелі

Үш иелі

Пироплазмоз

Эцефалит

Табиғи қорда

Қуыршақсыз дернәсіл

Дернәсіл бір жануарды иемденеді

Дернәсіл мен нимфа бір жануарда, ересек кене басқа жануарда паразиттік тіршілік етеді

Дернәсіл бір жануарда, нимфа екінші жануарда, ересегі үшінші жануарда тіршілік етеді

«Қансигек» ауруының ғылыми атауы

Ең қауіпті ауру

Жұқпа қоздырғышы сақталатын аумақ

«Сергіту сәті». «Жасыл шырша»

Слайд 3

Бейнекөрініс

Бейнекөрініс

Слайд 4

Бейнекөрініс

Сабақтың соңы

7 минут

1 минут

Бағалау.

2 минут

«Ой түйіндеу»

• Бүгінгі алған кене туралы білімдерің өмірде қажет деп ойлайсыңдар ма?

Рефлексия. «Бас бармақ» бойынша сабақты бағалау

Үйге тапсырма: І топқа Жергілікті жерде кездесетін кене түрлеріне сипаттама жазу. ІІ топқа Кенелердің табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі.ІІІ топқа «Кенелік энцефалит» презентация жасау

Өзін - өзі бағалау.

Аты - жөні __________________ Өткізілген күні_____________

№

Критерийлер

Әр критерийге сәйкес болсаңыз 1 немесе 2 баллдан қойыңыз. Жоқ болса, 0 балл.

1

Үй тапсырмасы

2

Топтық талқылауға белсенді қатысуы

3

Топ алдын жұмыс нәтижесін қорғау

4

Екі жақты күнделік

5

Ой түйіндеу

6

Барлығы

7

Оқушы бағасы

8

Мұғалім бағасы

9 -10 балл - «5»

6 - 8 балл - «4»

4 -5 балл - «3»

Слайд 7

Слайд 8

Қосымша

Саралау - оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткіздіме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақытты кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойлнаыңыз)?

1.

2.

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады(оқыту туралы да, оқу туралы да ойлнаыңыз)?

1.

2.

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралыне білдім, келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Өзін - өзі бағалау

Аты - жөні _________________________ Өткізілген күні_____________

№

Критерийлер

Әр критерийге сәйкес болсаңыз 1 немесе 2 баллдан қойыңыз. Жоқ болса, 0 балл.

1

Үй тапсырмасы

2

Топтық талқылауға белсенді қатысуы

3

Топ алдында жұмыс нәтижесін қорғау

4

Қызықты идеялар ұсыну

5

Екі жақты күнделік

6

Ой түйіндеу

7

Барлығы

8

Оқушы бағасы

9

Мұғалім бағасы

9 -10 балл - «5»

6 - 8 балл - «4»

4 -5 балл - «3»

Өзін - өзі бағалау

Аты - жөні _________________________ Өткізілген күні_____________

№

Критерийлер

Әр критерийге сәйкес болсаңыз 1 немесе 2 баллдан қойыңыз. Жоқ болса, 0 балл.

1

Үй тапсырмасы

2

Топтық талқылауға белсенді қатысуы

3

Топ алдында жұмыс нәтижесін қорғау

4

Қызықты идеялар ұсыну

5

Екі жақты күнделік

6

Ой түйіндеу

7

Барлығы

8

Оқушы бағасы

9

Мұғалім бағасы

9 -10 балл - «5»

6 - 8 балл - «4»

4 -5 балл - «3»

Жайылым кенелері адам терісінде, жабайы жануарлар мен ауыл шаруашылық малдарында паразиттік тіршілік етеді. Кене және оның дернәсілі даму барысында әр түрлі жануарларды иеленеді. Сол себепті олар бір иелі, екі иелі және үш иелі кенелер деп атайды. Егер дернәсіл бір жануарды иемденсе - бір иелі, ал дернәсіл мен нимфа бір жануарда , ересек кене басқа жануарда паразиттік тіршілік етсе - екі иелі топқа жатады. Ал дернәсіл кезінде бір жануарда, нимфа кезінде екінші жануарда, ересек кене үшінші жануарда паразиттік етсе - үш иеліге жатады. Мысалы: үш иелі жәндік - ит кенесі.

Тайгалық кене - адамға ең қауіпті ауру - энцефалит (ми ауруы) ауруын жұқтырады. Табиғатта тайга кенесі әртүрлі жануарлардың денесінде орнығады. Сорған қаны арқылы бір жануардан екінші жануарға энцефалит қоздырғышын таратады. Осылай табиғатта ауру қордасы пайда болады.

Кене энцефалитінің вирусы - тасымалдаушы жәндік арқылы таралатын қоздырғыш. Кененің дернәсілі, нимфасы және ересек түрі белгілі бір аумақта жануарлар арасында ұзақ уақыт айналымда болады. Осындай жұқпа қоздырғышы сақталадын аумақ аурудың табиғи қордасы деп аталады. Бұл теорияны академик Павловский және оның шәкірттері жасады.Қазақстанда академик Галузо үлес қосқан.

Ұлғайтқыш әйнек арқылы ғана көруге болатын өте қауіпті жәндік - қышыма кене. Оның мөлшері 0,2 - 0,5 мм аспайды. Ол адамға жылқы малынан жұғады. Кене адам терісіне еніп қышытады. Денеде қотыр пайда болады. Қотырды денеге дәрі-дәрмек жағу арқылы емдейді. Ал малдарды газ камерасына ұстап, паразитті өлтіретін улы затпен ыстайды.

Паразиттік жолмен тіршілік ететін жалпақ құрттардығ дене жабынының құрылысы ерекше, эпителий ұлпасында жасуша болмайды, оны тығыз түзіліс қаптайды. Ол түзіліс сірқабық деп аталады. Сірқабық қорғаныш және тірек қызметін атқарады.

Олар суда тіршілік ететіндіктен , желбезек арқылы тыныс алады. Ол баскөкірек және құрсақ бөліктерінен құралады. Орташа және ірі денелі шаянтәрізділер құрттарды, ұлуларды, балықтарды, өсімдіктерді қорек етеді.

Паразит талшықтылардың дене тұрқы 15 мк, екі ядросы, төрт жұп талшықтары болады. Ол адам ішегінің жоғары бөлігінде, өтте жиі кездесіп, қауіпті ауру туғызады. Қауіпті аурудың бірі - ұйқы ауруының қоздырғышы - трипаносома. Оның тұрқы 15 - 30 мк.Трипаносома қан плазмасында паразиттік жолмен өмір сүреді.

Адам үшін қауіпті аурудың бірі - безгек ауруы. Қантұрғын қан плазмасындағы даму айналымында адам қанының қызыл түйіршігінде , енді бір кезеңінде безгек масасының денесінде өмір сүреді.Ауырған адамның дене қызуы көтеріліп, адам есінен танады.

Қарапайымдар - дербес әрекет ететін дара жасуша - тірі ағза. Олардың құрылысы қарапайым, алайда зат алмастырады, қоректенеді, тыныс алады, қажетсіз заттарды бөледі. Олар көбееді, өседі, қозғалады және тіршілігін жояды. Олардың дене пішіні тұрақты, пелликула қаптайды. Пелликула - көптеген қарапайымдардың денесін сыртынан қаптайтын, өте жұқа майысқақ немесе қатқыл плазмалы қорғаныш қабат.