Биология Вирустардың тіршілікке зияны 10-сынып

Сәйкесін табу тапсырмаларын орындап, өзін -өзі тексереді

Тұсау-кесер

2 мин

Сұрақ: Пайда болғанына 3 млрд жыл болған цианобактериялар әлі де сулы ортада тіршілік етеді. Неліктен деп ойлайсыздар?

(оқушылар жауабын тыңдаймын)

Жауап: Сулы ортаның басқа орталар мен салыстырғанда тұрақты болуы себебінен

Сұраққа ойланып, жауап береді

Негізгі бөлім

15

мин

6 мин

Оқушылар төмендегідей қосымша деректер әкелуі керек, олар әкелмеген жағдайда өзім беремін.

Морфологиясы-бактериялардың пішіндерінің әр-түрлі болуы жіктеу белгілерінің бірі:

1. Кокккалар-шар пішінді

А) стафилококтар-жүзім алғымы -өкпе қабынуын

Б) стрептококкалар-тізбек тәрізді, тыныс алу жолдарында, ангина, скарлатина ауыруларын қоздырушы, йогуртқа керемет дәм береді;

В) диплококкалар- пневмония

2.Бацилдер-таяқша тәрізді.-сүзек, столбняк, ботулизм, сибирь язвасы;

3.Спирилдер-орама тірізді

4.Вибрион-үтір тәрізді, холера қоздырғышы;

Бактериялардың тіршілік әрекеті:

1.Тыныс алуы:

Оттегін пайдалануға байланысты микроағзалар мынадай 4 топқа бөлінеді:

1.Облигатты аэробтар- тек оттекті ортада мекен ететіндер: Mycobacterium tuberculosis.

2.Факультативті аэробтар- аралық, яғни оттегі болған жағдайда оны пайдаланып, жоқ болса E.coli

3. Облигатты анаэробтар- оттексіз ортада тіршілік ететіндер: Clostridium tetani-топырақта мекен етіп, столбняк қоздырушысы,Clostridium botulinum- нәруызға бай ет өнімдерінде.

4. Микроаэрофилдар- ауадағы оттегінің концентрациясынан төмен ортада мекен етеді-Lactobacillus.

2.Бактериялардың қоректену тәсілдері олардың тіршілік жағдайы сияқты әр- алуан.

Автотрофты- (фототрофты және хемотрофты)

Гетеротрофты-(сапрофитті және паразитті).

Бактериялардың өсуі тек оттегінің концентрациясымен ғана емес, сутектік көрсеткішке де тәуелді:

Рн- қышқылдық ортада өсетін микроағзалар- ацидофилдер;

Негіздік ортада өсетін микроағзалар- алкалофилдер, д.а

3.Бактериялардың көбеюі: видео

Көлденең және тігінен.

Көлденің әдіспен көбейгенде қолайлы жағдайда әр 20 минут сайын бактерия жасушасы екі еселенеді.

Есеп. Егер бактерия жасушасы кедергісіз әр 20 мин сайын көбейсе, 2сағатта ,5 сағатта, оның саны қаншаға жетеді.

Жынысты көбею түрлері-видео көрсетемін

Тақырыпты бекіту үшін «Микроорганизмдердің табиғаттағы маңызы» тақырыбында тірек сызба құрастыру

Бекіту сауалнамасы:

1. Вирусология ғылымының негізін салушы:

А) Ф.Туорт; в)Д.И.Ивановский; с)У.Стенли.

2. Тіршіліктің жасушасыз формасы:

А) бактерия; в)вирус; с)микроб.

3. Вирус қайда тіршілік етеді?

А) топырақта; в)адамда; с)тірі денелерде.

4. Бактериофагтар:

А) вирустар; в) бактериялар; с) жәндіктер.

5. Вирус құрылысы:

А)денесі, басы, құйрығы; в)ДНҚ мен қабықша; с)ДНҚ не РНҚ және қабықша.

6. Вирус арқылы таралатын аурулар:

А) шешек, туберкулез; в) тұмау, қызылша; с) құтыру, сарып.

7. Полиемелит ауруының белгілері:

А) Дене мүшелерінің жансыздануы; в) жүйкелердің жансыздануы; с)мешел.

8. Бактериофагтың бөлетін ферменті:

А)лизин; в) лизоцим; с) пепсин.

9. Вирусология :

А)микробиологияның саласы; в)медицина саласы; с) экология саласы.

10. "Вирус" сөзі латыншадан аударғанда:

А) су; в) у с) дауа мағынасын береді.

Оқушылар әкелген деректерін ортаға салады немесе мұғалім берген деректерді талдайды.

Топпен тірек-сызба құрады

Қоры-тынды

2

мин

1 мин

Сабақ бойы жұмыстанулары бойынша оқушыларды бағалаймын, бағаға түсініктеме беремін.

Үйге тапсырма беремін: «Көзге көрінбейтін үлкен әлем» тақырыбына эссе жазу

Рефлексия

Бағаларымен танысады.

Сабақтың өзіндік талдауы:

Бұл сабағымда үй тапсырмасын тексеруде «Сәйкесін тап» тапсырмасы, жаңа сабақты меңгертуде қосымша деректермен жұмыс, бекітуде тірек - сызба құру, жаңа сабақта АКТ-ны арнайы видео материалдары мен қорытындылап жібердім.Жалпы сыныпты екі топқа бөлдім.Әрбір топ мүшелері бір-біріне екі жұлдыз бір тілек айтып әділ, нақты кемшіліктері мен жіберілген қателіктерін мысал келтіру арқылы көрсете білді.Барлық оқушыларда да қызығушылық өте жоғары болды.Себебі «Қарапайым құрылысты алғашқы организмдер. Прокариоттар. Вирустар-тіршіліктің жасушасыз түрі» күнделікті өмірмен ұштасқандықтан оқушылардың қызығушылығы мен белсенділігі арта түсті.

«Бактериялардың тіршілік әрекеті » жаңа сабақты талдау үстінде

Бекітуде тірек-сызба құру сәтінен