Өсімдіктің вегетативтік мүшесі ретінде тамырдың сыртқы және ішкі құрылысы

Пән сынып Күні

сабақ №:

Тақырып: Өсімдіктің вегетативтік мүшесі ретінде тамырдың сыртқы және ішкі құрылысы. №6 зертханалық жұмыс.

Өскіндерден тамырдың сыртқы құрылысын зерттеп білу (ас бұршақтың, асқабақтың, үрме бұршақтың және бидайдың).

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Оқушыларға тамырдың өсімдіктің вегетативті мүшесі екендігі, тамырдың дамуы, тамыр жүйелерінің типтері,олардың құрылысының ерекшеліктері,тамыр қызметі туралы түсінік беру;

Тәрбиелілігі:Тамырдың өсімдік тіршілігіндегі, табиғаттағы маңызын тамыр күтімін зерттеп, талдау арқылы оқушыларды ізденімпаздыққа, еңбексүйгіштікке, өзара ынтымақтастыққа тәрбиелеу

Дамытушылығы: Өсімдік шаруашылығы үшін тамыр жүйелерін дамыту туралы білімнің маңызын ашу; зертханалық жұмысты сауатты орындау дағдыларын қалыптастыруды жалғастыру.

Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың типі: аралас

Оқыту әдістері: индуктивті, дедуктивті, иллюстративтік

Пәнаралық байланыс: сурет,органикалық химия

Сабақтың көрнекілігі: бағалау парағы, бейне слайдтар, кеппешөптер,

тәжірбиелік ыдыстар

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Бөлінген уақыт

Мұғалімнің іс - әрекеттері

Оқушылардың

іс - әрекеттері

І. Амандасу, қызығушылықтарын ояту

Оқушылармен сәлемдесу, сабаққа қатысуларын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындықтарын тексеру, ынта назарларын ұйымдастыру. Сабақтың мақсаты мен тақырыбын және жоспарын хабарлау.

Оқушыларың сәлемдесу. Топ басшысының топтың сабаққа қатысуы туралы ақпарат беруі.

ІІ. Үй жұмысын тексеру.

Карточкамен жұмыс

Суретті талдау.

І. Тест жұмысы.

1. Ботаника нені зерттейтін ғылым?

А) Жануарларды

Ә) Вирустарды

Б) Өсімдіктерді

В) Балдырларды

2. Өсімдіктерге арналған Қазақстанның қызыл кітабы қашан шықты?

А) 1981 жылы

Ә) 1978 жылы

Б) 1996 жылы

В) 1999 жылы

3. Барсакелмес қорығы қайда орналасқан?

А) Қостанай

Ә) Маңғыстау

Б) Арал

В) Алматы

4. Жасуша ядросын ашқан ғалым?

А)Роберт Гук

Ә) А. Левенгук

Б) Роберт Браун

В) Янсендер

5. Тұқымдар нешеге бөлінеді?

А) 2

Ә) 3

Б) 4

В) 5

6. Жасушаны кім ашты?

А)Роберт Гук

Ә) А. Левенгук

Б) Роберт Браун

В) Янсендер

7. Жасуша қай жылы ашылды?

А) 1681 жылы

Ә) 1665 жылы

Б) 1609 жылы

В) 1610 жылы

8. Қазақстанда қызыл кітап тұңғыш рет қай жылы шықты?

А) 1981 жылы

Ә) 1999 жылы

Б) 1996 жылы

В) 1978 жылы

ІІ. Суретпен жұмыс

Микроскоптың құрылысын жазыңдар

Микроскоп

құрылысы

1- окуляр

2- көру түтігі

3- объективтер

4- заттық үстелше

5- айна (лампа)

6- табан

7- тұтқа

8- бұрандалар

III. Жаңа тақырыпты түсіндіру

Гүлді өсімдіктердің мүшелері

Вегетативтік

Тамыр

Сабақ

Жапырақ

Гүл

Тұқым

Генеративтік

Жаңа тақырыпты оқып - білу: Өсімдіктің вегетативтік мүшесі ретінде тамырдың сыртқы және ішкі құрылысы

Дара

ҚосСұхбаттасу кезеңі:

жарнақтылар

қауыз

Қабық

қалқанша

эндосперм

Жарнақ

Ұрық

Ұрық

қ

Тамырша

Сабақша

Ұрық

Құрылысы

Бүршікше

Сұхбаттасу кезеңі: Жаңа тақырыпты оқып - білу

Бүгін біз тамыр туралы айтамыз

1.Тамыр қандай мүше болып табылады?

2.Тамырдың негізгі қызметі қандай?

3.Тұқымда қандай мүше ең бірінші пайда болатынын еске түсіріңдер

4.Бақбақты тамырымен бірге жұлып көрдіңдер ме? Қиын ба? Неліктен?

Қосқалы

Жанама

Тамыр

жүйесі

Негізгі

Тамыр типтері

Қос және дара жарнақты өсімдіктердің тамырларын салыстырыңыз

Шашақ

Кіндік

Кеппешөппен жұмыс жасау. Өсімдіктердің тамырын қол әйнегімен қарап қай тамыр жүйесіне жататынын анықтау.

Бекіту кезеңі.

V. Сергіту сәті.

Қол саусақтарына арналған жаттығулар

• Алақанды уқалау.

• Қолды қысу

• Білезіктен айналдыру

Көзге арналған жаттығулар.

• Көзді бірнеше рет жыпылықтату.

• Көзіңмен ақырын оң жаққа, жоғары, солға, төмен қарай 3-4 рет айналым жаса

Жаттығуды

орындарында отырып орындау.

VI. Бекіту.

Кесте толтыру

І. Кітаппен жұмыс. Берілген өсімдіктердің тұсындағы санын дәл келетін тамыр жүйесінің бағанына жазыңдар.

1.Пияз 2. Сәбіз 3. Асқабақ 4. Асбұршақ 5. Қауын

6. Жүгері 7. Күріш 8. Қамыс 9. Сұлы

Кіндік тамыр жүйесі

Шашақ тамыр жүйесі

ІІ. Суреттермен жұмыс. Бұл тапсырмада өсімдіктердің суреттеріне қарап мына сұрақтарға жауап беру

1. Мына өсімдік қандай өсімдік деп ойлайсыз?
2. Қандай тамыр жүйесіне жатады?

ІІІ. Құпияхат тапсырмалары

Үш сөзден құрылған тамыр қызметі туралы сөйлем шығады.

3

6

9

5

1

10

15

1

13

8

3

13

4

2

9

14

11

7

12

1-Р, 2-У, 3-Т, 4-Н, 5-Ы, 6-А, 7-С, 8-К, 9-М,

10-Қ, 11-Ш, 12-І, 13-Е, 14-Ү, 15-О

5 ұпай.

Үш сөзден құрылған тамыр қызметі туралы сөйлем шығады.

3

12

9

11

5

1

4

2

9

6

2

7

3

2

5

8

10

2

1-Ө, 2-І, 3-Т, 4-С, 5-Р, 6-Д, 7-К, 8-Е, 9-М,

10-Г, 11-А, 12-А . 5 ұпай.

Тамыр- өсімдіктің вегетативті мүшесі

Тамыр өсімдікті топыраққа бекітеді.

Өсімдік тамыр арқылы су мен минералды заттарды алады,

Тамыр өсімдікті топыраққа бекітеді.

Өсімдік тамыр арқылы су мен минералды заттарды алады,

• Тамырға қандай жүктеме түсетінін елестету үшін, күшті жел кезінде

қолшатырды ашып, ұстап тұру керек.

Бүкіл тіршілік бойы өсімдіктерде жаңа тамырлары түзіліп, ескілері өсіп

отырады. Өсімдіктің барлық тамырларының жиынтығын тамыр жүйесі

деп атайды.

VIІ. Рефлексия

VIII.Оқушыларды бағалау.

Оқушыларды сабақта орындаған жұмыстарына қарай бағалаймын.

Күнделіктеріне баға қойдырады.

ІХ.Үй жұмысы.

Үй жұмысын күнделіктеріне жазып алады.

№ 6 Зертханалық жұмыс

Тақырыбы:Өскіндерден тамырдың сыртқы құрылысын зерттеп білу (асбұршақтың, асқабақтың, үрмебұршақтың және бидайдың).

Мақсаты: тамыр типтерімен танысу,тамыр жүйесін ажырату және оларды анықтай білу дағдыларын қалыптастыру.

Құрал-жабдықтар мен материалдар: кеппе өсімдіктер, үрмебұршақтың, бидайдың, пияздың сәбіздің өскіндері. Сабақ өсерден 10-15 кун бұрын пиязды батып туратындай етіп суы бар ыдысқа салып, ал сәбізді топыракка көміп тастау.

Жұмыс барысы және нәтижесі:

1 .Үрмебұршак және бидай тұкымдарын өсіру жұмыстарының нәтижесіне талдау.

Үрмебұршак және бидай өскіндерінің алғашкы даму барысында қанша тамыр пайда болады? _{---------------------------------------}

_{---------------------------------------------------}

Үрмебұршақтың тамыр жүйесінің дамуы мен бидайдың тамыр жүйесінің дамуында қандай айырмашылық бар?……………………………………………………………………………………………………………….

_{--------------------------------------------------}

Үрмебұршақ пен бидайдың өсімдіктеріне тамыр жүйесінің қандай типі тән?

_{--------------------------------------------------------}

1. Жаңа дамып келе жатқан пияздың басын алып кара. Тамыр жүйесінің типін анықта. Сызбаға оның кандай тамырлардан тұратындығын жаз.

3.Кеппеөсімдпстердің жинактамасынан шашакты тамыр жүйесімен өсімдіктерді жина. Олардың аттарын жаз

4.Сәбіздің тамыр жүйесін қара. Типін анықта.

5.Тамыр жүйесінің ерекше белгілері туралы қорытынды жаса.

Кіндік- _{---------------------------------------------- --------------------------------------------------------}

Шашақ - _{-------------------------------------------}