Тістің құрылысы және гигиенасы

Биология 8 сынып.

Сабақтың тақырыбы: Тістің құрылысы және гигиенасы.

Сабақтың мақсаты: Білімділік- тістің тірі ағза екенін көрсету. Тіс және тістің

құрылысымен таныстыру. Тәрбиелік - ауыз қуысының

гигиеналық талабы тіс күтіміне көңіл бөлу керектігіне

тәрбиелеу. Дамытушылық- құрамы С дәруменіне бай

өсімдіктерді пайдалана білуге тіс дәрігерімен кеңесуді

міндетті деп санауға ақыл- ойын дамыту.

Сабақтың көрнекілігі: Тістің құрылысы, суреті, тіс пастасы, мәуесек, кестелер, тестер,

тірек- сызбалар мақал- мәтелдер, үлестірме қағаздары.

Сабақтың типі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ- жауап, әңгімелесу.

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру.

Оқушыларды түгендеп сабаққа зейін аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

Ас қорыту жүйесі.

Ас қорыту жолы. Ас қорыту бездері.

Ауыз қуысы

(тіс, тіл)

Тіл ішек. Жұтқыншақ (11-13-см)

Тоқ ішек Ас қорыту мүшелері Өңеш.

(1,5-2м) (8-10 м)

Аш ішек Асқазан (қарын)

(5,5- 6 м) (сиымдылығы1,5- 2 л)

Тест жұмысы.

1. Ас қорыту мүшесінің бұл бөлімінде нәжіс қалыптасады?

а) аш ішекте ә) тоқ ішекте. б) асқазанда в) өңеште.

2. Ас қорыту мүшелерін ретімен орналастыр.

а) ауыз қуысы,жұтқыншақ, өңеш, асқазан, аш ішек, тоқ ішек.

ә) жұтқыншақ, өңеш, ауыз қуысы, асқазан, аш ішек, тоқ ішек.

б) ауыз қуысы, асқазан, аш ішек, тоқ ішек, жұтқыншақ, өңеш.

в) ауыз қуысы, асқазан, аш ішек, тоқ ішек, өңеш, жұтқыншақ.

3. Ол мойын омыртқаның алдыңғы жағында орналасқан ас қорыту мүшесі.

а) өңеш. ә) жұтқыншақ б) асқазан в) аш ішек.

4. Ас қорыту мүшелерін белгілеңдер.

А) ауыз қуысы, өкпе, асқазан, ә) жұтқыншақ, өңеш, жүрек,

Б) жұтқыншақ, өңеш, асқазан в) кеңірдек, қарын, ауыз қуысы.

5. Асқазан мен тоқ ішекті жалғастыратын түтік пішінді бұлшық етті мүше

А) қарын ә) аш ішек б) өңеш в) жұтқыншақ

6. Ас қорыту жолының кеңейген мүшесі.

а) өңеш ә) тоқ ішек б) жұтқыншақ в) асқазан.

7. Сілекей бездерінің өзегі қайда ашылады?

А) өңеште ә) жұтқыншақта б) ауыз қуысында в) асқазанда.

8. Өт қай жерде түзіледі?

а) ұйқы безде ә) бауырда б) қарында в) ұлтабарда

9. Тоқ ішектің аш ішектен басталған жері қалай аталады?

А) ұлтабар ә) қарын б) соқыр ішек в) тік ішек.

10. Ас қорыту мүшесінің бұл бөлімінде бауырдан келетін өт қабының өзегі және ұйқы безінің де өзегі ашылады?

А) өңеште ә) аш ішекте б) ұлтабарда в) жұтқыншақта.

III. Оқушы білімін тексеру.

Тағамның құрамы-

Нәруыз-

Майлар-

Көмір су-

витаминдер-

Минералды тұздар-

Су-

Кестемен жұмыс

Нәруыздар көмірсулар майлар.

Қоректік заттар

Қандай тағамдарда болады?

Күнделікті қажетті мөлшері

Қызметі.

Адам организімінде қандай мөлшерде болуы керек?

IV. Сабақтың мақсатын қою.

IV. Жаңа сабақтың жоспары.

1. Сау тіс- денсаулық кепілі. Тістің маңызы, қызметі.

2. Тістің құрылысы.

3. Тіс эволюциясы.

4. Тіс аурулары, оның алдын алу.

5. Тіс гигиенасы.

V.Жаңа сабақты түсіндіру. Ой қозғау.

1. Тіс дегенде қандай ой келеді ?

2. Тіс туралы негізгі ойларыңды дәптерге түсіріңдер.

6-9 айда күрек тіс

сөйлеу құрамы сүт тіс

шайнауға қатысады түсі ақ

дыбыс шығарады 32 тіс

2 жаста 20 тіс

Тіс эволюциясы

Тістер

күрек тіс (8) үлкен, кіші азу тістер ит тістер-4

12 8

6-9 айда алғашқы сүт тістер.

6-7 жаста сүт тістерінің орнына тұрақты тістер

12-14 жаста толық тұрақты тістер

18-20 жаста ақыл тістер

Тіс аурулары

кариес (тіс жегі) периодонтит гингевит пародонтит

Пародонтит ауруларының белгілері.

-Тісті тазалағанда иектен қан кете бастайды.

- Қызыл иек қызарып, ісініп тұрады.

Қызыл иек тістен ажырай бастайды.

Қызыл иекті басқанда тіс пен қызыл иек арасында ірің шыға бастайды.

Тістегенде тістер қозғалады.

Ауыздан жағымсыз иіс шығады.

VI. Жаңа сабақтың түсінгенін тексеру.

2 топқа бірдей сұрақ қойылады.

1. Адамда 18-20 жаста шығатын тіс.

2. Тіс бізге не үшін керек?

3. Неге тісті тірі ағза деп атайды?

4. Тістің құрылысы неден тұрады?

5. Тіс ауруын зерттейтін ғылым?

Нұсқаға қарап отырып, тіс құрылысы мен бөлімін белгілеңдер.

I. Тіс сауыты.

II. Тіс мойыны.

III.Тістің түбірі.

VII.- Білімді бекіту. Сызықтық диктант.

«Иә» «Жоқ»

1. Сәби дүниеге келгенде 4 тісі болады.

2. Алғашқы күрек тістер сәбидің 6-9 айлығында шыға бастайды.

3. Екі жастағы балада 20 тіс болады.

4. Баланың сүт тістері 4-5 жасында түсе бастайды.

5. Сүт тістерінің орнына тұрақты тістер балаға 12-14 жасында шығып бітеді.

6. Соңғы азу тістер балаға 18-20 жасында шығады.

Қарама- қарсы элементтер стратегиясы.

Ауру тіс Сау тіс.

1. жаңғақты шағу. 1. тісті жай тазалау.

2. ыстық тамақ. 2. көкөністерді жуып жеу.

3. суық тамақ. 3. тәттіні аз жеу.

4. тісті түйреуішпен, инемен шұқу. 4. Тіс дәрігеріне тексеріліп отыру.

5.Микробтың жиналатын орны. 5. Тіс щеткасын ауыстырып отыру

6. Жүрекке, буынға, бүйрекке әсер етеді.

7. Тәттіні көп жеу.

VIII. Үйге тапсырма.

Тістің құрылысы мен гигиенасы.