Жасушаның құрамындағы бейорганикалық заттар

Биология 9-сынып

Cабақтың тақырыбы: :Жасушаның құрамындағы бейорганикалық заттар..

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларды жасушаның құрамындағы бейорганикалық заттармен таныстыру. 2. клетка құрамындағы бейорганикалық заттарды есте сақтау,олардың жасуша үшін атқаратын қызметін білу.

3.Ұйымшылдыққа тазалыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызба,

Сабақтың пәнаралық байланысы: Химия.

Сабақтың әдісі: Сұрақ жауап,баяндау, кесте толтыру. .

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІІІ. Бекіту

ІV. Үйге тапсырма беру.

V. Үй тапсырмасын тексеру

ІІ.1. Макроэлементтер деп нег атаймыз,оларға қай элементтер жатады.? (О,Н,С,N - мөлшері 98%)

2. Қай элементтерді био элементтер дейміз неліктен ?( р,s)

3. Жасуда қандай иондар кездеседі,олардың мөлшері қандай,қандай қызметтер атқарады.(К, Nа,Са, Мg,Ғе,СІ сиқты- 1%

4. Мироэлементтерге қайсы жатады олардың клеткадағы атқаратын қызметіқандай?

5. Жасушадағы судың мөлшері?

6. Судың қасиеттері.

ІІІ. Бекіту. №5-орандау.

ІV. Үйге§ 3. кесте толтыру

Мөлшері аз болғанмен олар ағзада маңызды кызмет аткарады. Мырыш инсулин гормоны молекуласының кұрамына енеді. Кобальт - В₁₂ витамині мол. орталык атом. Бром жүйке жасушаларынын қызмет аткаруы үшін кажет. Мыс кейбір фермент-тер мен тасымалдағыш жасушалар молекулаларының кұрамыйа енеді, сондай-ақ шаянтектестердің және ұлулардың тынысалу пиг-менттерінде болады.

. Мысалы, кобальттың топыракта (сондай-ак жай-ылым өсімдіктерінде) және жергілікті мал азығында тапшылығынан койлар мен мүйізді ірі мал қаназдықауруына ұшырайды.

Н - Судың және барлык биологиялык косылыстардың күра-мына енеді

С- барлык биологиялық косылыстардын күрамына енеді

N азот- Нәруыздар мен нуклеин кыш-ң құрылымдык құрамдас бөлігі

О - Судың және барлык биологиялық қосылыс-дын құрамына енеді

Na - Хлормен бірге 0,9°/. концентрацияда қан плазмасының күра-мына Тірі жасушалар жарғақшаларының үйектігін камтамасыз ететін оң ион

Cl- Na ірге 0,9% концентрацияда кан плазмасыныц күрамына Негізгі теріс ион. НС1 карын солінің күрамында болады

К- Тірі жасушалар жарғакшаларының үйектігін (полярлығы) камтамасыз ететін негізгі оң ион

Са-тұз құр. тіс пен сүйек қатты затгарында, ұлудың және

баска омырткасыздардын бакалшактарында болады. Кан ұйыған кезде таптырмайтын ион түріндегі зат

Ғе- Гемоглобин қүрамында болады

Mg -Хлорофилл қүрамына енеді

S- Екі аминқышкыл құрамында болғандықтан, нәруыз құрамына кіреді

Р- Түз түрінде - сүйекте, аниондар түрінде АТФ жене нуклеин қышкылдарында - НРО_а, Н_дРО^ кышкылдарының күра-мында болады (ДНК түкымкуалауға жауапты)

Br- жүйке жасушаларынын кызмет атқаруы үшін қажет

Zn - Аталық жыныс гормондарының құрамында болады

I- Тироксин гормондарының таптырмайтын күрамдас бәлігі.

Си-шаянтектестер жөне үлулар тынысалу пигменттері кұра-мында және біркатар ферменттер мен тасымалдаушы моле-кулалар күрамында болады

F- тic кіреукесінің күрамына еніп, оны берік етеді

В-Кейбір өсімдіктердін өсуі үшін аз молшерде (микродозада) кажет

Егер кандай болса да бір жасушаға немесе ағзаға мөлшері 0,000001 г шамасында болса да элемент кажет болса, оның болмауынан калай бол-ганда да оныц опатка үшырайтынын есте үстаған жөн.

Жасушалар мен ағзаларда суды коспай, тұтас алғанда бейорганикалық заттардың мелшері шамамен 1 % бола-ды. Құрамында 20-22% түз болатын сүйек үлпасының жасушалары ғана ерекшелік