Дарвин және оның түрлердің пайда болу теориясы. Ч. Дарвиннің эволюциялық теориясының негізгі ұстанымдары. Эволюцияның синтетикалық теориясының шығуы

Нұржанова Айдана Айшуаққызы

Атырау облысы, Индер ауданы, Елтай ауылы

М.Сиранов орта мектебі

Күні: 19.01.2016 ж

Пәні: Биология №36

Сыныбы: 9 «ә»

Сабақтың тақырыбы: §36 Ч.Дарвин және оның түрлердің пайда болу теориясы. Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының негізгі ұстанымдары. Эволюцияның синтетикалық теориясының шығуы.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың түрі: Деңгейлеп оқыту сабағы.

Сабақтың әдісі: топтық, жеке жұмыс, сұрақ-жауап, тірек-сызба т.б

Сабақтың міндеті:

Білімділік міндеті: Эволюциялық ілімнің дамуындағы Ч.Дарвин

еңбегінің негізгі ерекшелігін білу.

Дамытушылық міндеті: Эволюциялық ілімнің дамуында әсер

етуші қозғаушы күштерді ажырата білу.

Тәрбиелілік міндеті: Жер бетіндегі тіршіліктің дамуына

эволюциялық ілімнің ықпалын түсіне білу,

талдай алу.

Көрнекілігі: Ч.Дарвин портреті, «көбею шексіздігі» схема,

«сұрыптау» схемасы

Пайдаланған әдебиеттер: 1.М.Жанпейісова «Модульдік оқыту технологиясы»

2.С.Кисилева А.Н Мягкова «Генетика»

«Издательства» Просвещение.1983 г

3.Ж.Шілдебаева, Р.Әлімқұлова Биология

жұмыс дәптері, Алматы «Мектеп» -2005 ж

Сабақтың құрылымы мен мазмұны:

I Ұйымдастыру -1 мин

1.Түгелдеу

2. Интерактивті тақтадан жұмысты орындау ережесін таныстыру.

I кезең - 7 мин. Жаңа тақырыпты меңгертуге дайындық кезеңі.

II кезең Үй тапсырмасын тексеру.

«Сатылай талдау кешені» - ойыны

Үйге берілген тапсырма сызбанұсқа арқылы тексеріледі.

1-тапсырма

Тірі ағзалардың қарапайым формадан күрделі формаға өтуі

Тірі зерзаттың ұзақ мерзімде жоғарғы сатыға көтерілуі

Биологиялық жүйелердің бірден азды көпті бағытта жоғары сатыға көтерілуі

Тірі ағзалардың тарихи дамуының қайталанбайтын үдерісі

Биологиялық эволюцияның анықтамалары

2-тапсырма

Эволюциялық табыс негізінде қандай екі ұғымды ажыратуға болады

Биологиялық кері кету (регресс)

Биологиялық алға басу (прогресс)

Дарақтар саны мен жүйеленген топтар санының кемуі,, аймақтың тарылуы

Дарақтар санының жүйеленген топтар, санының артуы, аймақтың кеңеюі

3-тапсырма

1.Дарвинге дейінгі кезеңде биологияның дамуы

«Табиғат жүйесі»

«Ботаника философиясы»

К.Линнейдің ғылыми еңбектері

4-тапсырма

«Трансформизм»

Ж.Б.Ламарктің эволюциялық теориясы

«Зоология философиясы» биологияның дамуы

Жануарларды

Омыртқалылар

Омыртқасыздар

Градация

10 класқа

II кезең (20 мин) Жаңа тақырыпты өздігінен меңгеру.

Ч.Дарвин ілімінің алғышарттары :

Қоғамдық экономикалық:

• Англияда XIX ғ өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы қарқынды дамыды.

• Жергілікті мамандар жануарлардың қолтұқымдары мен өсімдіктердің іріктемелерін шығара бастады

Ч.Дарвиннің еңбектері:

• «Табиғи сұрыпталу жолымен түрлердің шығу тегі» (1859 ж)

• Үй хайуанаттары мен мәдени өсімдіктердің өзгеруі (1868 ж)

• «Адамның шығу тегі мен жыныстық сұрыпталуы» 1871 ж

«Саяхат» бағдарлау өзара оқыту ойыны. Ол үшін сынып 4 топқа бөлінеді. Әр топтың кеңесшілері «Туристік агенттікпен» бағыттарын таңдайды.

№1 конверт: «Түрлердің табиғи сұрыпталу жолымен шығу тегі»

Мұғалім: Дарвинге дейінгі кезеңде де биология дамыды. Оның өзіндік жетістігі және кемшілігі болғандығын ажыратып біледі деп ойлаймыз. Ч.Дарвин эволюциялық теорияның негізін ғылыми бағытта дәлелдеген,себебін анықтаған ғалым ретінде танимыз. Эволюцияның қозғаушы күштері:

• Тіршілік үшін күрес

• Табиғи сұрыпталу

• Тұқымқуалау өзгергіштігі

1.Сұрақ: Синтезге негізделген эволюциялық теория дегенді қалай түсінеміз?

2.Сұрақ: Көбею шексіздігінің мәні неде?

№2 конверт: «Тіршілік үшін күрес»

Мұғалім: Сандардың мөлшерден тыс көп болу құбылысы дарақтар арасында бәсекелестікті тудырады. Тіршілік үшін күресте күштілері міндетті түрде жеңіп шығады.

1.Сұрақ: Қандай ұрпақтар тіршілігін сақтап қала алады?

2.Сұрақ: Табиғи сұрыпталудың тіршіліктегі маңызы?

№3 конверт: «Тұқымқуалаушылық»

Мұғалім: Ұрпақтар ешқашан ата-анасының дәлме дәл көшірмесі бола алмайды, алайда ата тектерінің кейбір белгілері беріледі.

1.Сұрақ: Барлық тірі ағзаларға тән ортақ қасиеттер?

2.Сұрақ: Тұқымқуалаушылық қалай жүзеге асады?

№4 конверт: «Өзгергіштік»

Мұғалім: Барлық тірі ағзалардың өз ата-тектерінен ерекшеленетін ортақ қасиет.

1.Сұрақ: Өзгергіштік дегеніміз не?

2.Сұрақ: Мутация дегеніміз не?

III кезең. Кері байланыс кезеңі - 12 мин.

Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс.

I деңгейлік тапсырма- 5 ұпай

1. Ғаламшарымызда тірі ағзалар неге бәсекелеседі?

2. Бәсекелестік дегеніміз не?

3. Табиғи сұрыпталу деген не?

4. Табиғи сұрыпталудың амалсыздан жүруі неліктен?

5. Өзгергіштік деген не?

II деңгейлік тапсырма- 4 ұпай

«Қайсысы артық»

1.Эволюциялық дамудың негізіг себептері?

1. Тіршілік үшін күрес

2. Табиғи сұрыпталу

3. Тұқымқуалау өзгергіштігі

4. Қолдан сұрыптау

2.Сәйкестендіру тестісі бойынша жұмыс

1

Көбею шексіздігі дегеніміз

А

Табиғи сұрыпталуға жеткізеді

2

Тіршілік үшін күресте күштірегі тірі қалады

В

Тірі ағзалардың нақтылы жағдайда тірі қала алатын ұрпақты көбірек өндірет қасиеті

3

Өзгергіштік

С

Ағзалардың өз ататектеріне ұқсау кейбір белгілерін ұрпақтарына беру қасиеті

4

Тұқымқуалаушылық

Д

Барлық тірі ағзалардың өз ата тектерінен ерекшелене алатын ортақ қасиет

Жауабы: 1-В, 2-А, 3-Д, 4-С

III деңгейдегі тапсырма 3-ұпай

1. Дарвин теориясы неге табиғи сұрыпталу теориясы деп аталады?

(Эссе жазу) Оқшылар дәптерлеріне өз ойларын жазады.

Үйге тапсырма. §36 Ч.Дарвин және оның түрлердің пайда болу теориясы. Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының негізгі ұстанымдары. Эволюцияның синтетикалық теориясының шығуы.А,В,С тапсырмаларын орындап келу.

Бағалау. Бетшеге қорытынды шығарып, сондағы оқушылардың алған бағаларын қою.