Ғылыми Жоба Жер бетіндегі тіршілікке біз жауаттымыз Нұғыманова Ақжан

Ш.Берсиев атындағы орта мектеп

«Жер бетіндегі тіршілікке біз жауаптымыз»

(тақырыбындағы мұғалімдер мен оқушылардың аудандық ғылыми-тәжірибелік конференциясының жұмысы)

Орындаған: Нұғыманова А.Ә

Жетекшісі:биология пәнінің мұғалімі Мақсұт Қ.

2015-2016 оқу жылы

Жер бетіндегі тіршілікке біз жауаптымыз

Экологиялық білім берудің мақсаты:

Барлық рухани өмір мен істе көрініс табатын, адамзат мәдениетінің маңызды бөлігі және табиғат құндылығын түсінетін, экологиялық білім жүйесімен, экологиялық іс-әрекетпен, қоршаған ортаға ізгілік қарым-қатынаспен сипатталатын тұлғаның ерекше қасиетін қалыптастыру.

Міндеттері:

• Оқушылардың бойында сұлу табиғатына қызығушылық сезімін оятып,туған өлкесін оның табиғи байлықтарын сүйуге, аялауға тәрбиелеу.

• Экологиялық білім негіздерін қалыптастыра отырып, қоршаған ортаны ластанудан сақтау жолдарын міндеттеу.

Табиғат - қоғам дамуының алғашқы шарты, қоғам - табиғаттың ерекшеленген бөлігі, ал-адам эволюциялық дамудың шыңы. Адам аз дегенде 2 млрд жыл бойы заңдылықты дамып келе жатқан үлкен табиғи үдерістің көрінісі. Адам табиғаттың бөлшегі бола отырып, еңбек пен өзара қатысудың арқасында бірте-бірте әлеуметтік тұлға ретінде қалыптасты.

Экологиялық білім адамды қоршаған орта туралы пәнаралық білімдерге негізделе отырып, қоршаған ортаны қорғау саласындағы стратегиялық міндеттерді жан-жақты жүзеге асыруға бағытталуы тиіс.Үздіксіз білім беру жүйесіндегі экологиялық оқыту адамның өзін

қоршаған ортасын табиғат пен өркениет үйлесімділігін құрайтын мәдениет пен табиғаттың бірлігі деп түсінуінен, оған құндылық қатынас жасауға әсер етуінен тікелей талап етіледі.Қазір заманда адам экологиялық білімдермен және экологиялық тұрғыдан ойлау амалдарымен қаруланған болуы тиіс,өзінің биосферадағы адам және қоғам жөніндегі тұтас көзқарасы болуы тиіс,табиғи, Өмірлік және еңбек орталарының өзара тығыз байланыстылығын жете түсіну қажет.Осы айтылып өткендердің болашақ мамандардың қоршаған ортада кездесіп жататын экологиялық тұрғыдағы өз әрекеттерін бағалай білуге және өздігінше шешім қабылдай алуына даярлау қажеттілігінен талап етіледі. Бұл жоғары оқу орындарындағы экологияландыру міндеттерінің маңыздылығын арттыра түседі.Әсіресе, экологиялық білімнің жас ұрпақтың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға үлкен септігін тигізе алатын болашақ мұғалімдер үшін маңызы орасан зор. Өйткені болашақ мұғалімдер экологиялық білімдермен толық қаруланбай оларды өскелең ұрпаққа тиімді жеткізуі мүмкін емес.Қоғамды экологияландыру - бұл адамның табиғатпен үйлесімділігіне қол жеткізуге бағытталған қоғам көзқарасының жаңа жүйесін қалыптастыру процесі. Тарихи тұрғыдан бағдарласақ, адамның өмір тіршілігінің, қызмет-әрекетінің негізі - табиғат заттары мен табиғи процестер. Олар адамзаттан әлдеқайда бұрын пайда болған, адам санасынан тыс және тәуелсіз өмір сүреді. Қоршаған ортаны танып білу, игеру барысында адам табиғат дүниесіне қуатты және ауқымды ықпал ете алатын құдіретті өзгертуші күшке айналады. Мұны ғылымда «екінші табиғат» деп атайды.Қалай болғанда да жоғары экологиялық сауаттылық әрбір адам баласынан талап етілмек. Экологиялық тазалыққа қамқорлық жасау үлкеннің де, кішінің де азаматтық борышы екендігін ескеруіміз қажет.

Ес біліп дүниеге келген күннен бастап, адам тірі табиғатқа еліктейді. Оны үйренуге талпынып, қажетін содан алуға тырысады. Табиғат құпиясын зерттеп отырып, ғылымды дамытады. Алғашқы адамдар табиғат ресурстарын тұрпайы күйінде пайдаланып келді. Бертін келе саналы түрде шаруашылықпен айналасып, өсімдіктерді баптап өсіріп, жануарлардың кейбір түрлерін қолға үйретті. Адам баласының санасы артқан сайын табиғат байлықтарын пайдалану еселей түсті.

Мысалы, Ақтөбе облысының әкімі Е.Сағындықовтың бастамасымен «Ауылдың гүлденуі-Қазақстанның гүлденуі» жастар марафон-эстафетасы кең қолдау тауып, біздің мектебімізде де өткізілді. Оқушылар табиғат аясына шығып, өзен көлдердің жағалауын, лас қалдықтарын тазартып, қажетті жерлерге ағаштар отырығзып, ескерткіштер жанындағы гүлзарларды баптап күтті.

«Ауылдың гүлденуі-Қазақстанның гүлденуі» жастар марафон-эстафетасы

Жер бетіндені тіршілікке жауаптылығымыз жайында сөз ете отырып, Ойылдай мекеніміздің сұлуда бай табиғаты, аңғары терең, сай-жырамен тілімденген, жер асты жауын-шащын суымен қоректенген, балығы шоршыған өзенін, тарихи бай елді мекендерін мақтанышпен үлгі етеміз.

(Туған жер табиғатына топ серуенге шығу кезіндегі түсірілген көріністер)

Шөлейтті өлкеде өзінің қарапайым еңбек сүйгіштігімен, қатал тағдыр соғыс кезінде қабырғасын қайыстырса да мойымай, рухының мықтылығын танытып, жерлес дихан атамыз Шығанақ Берсеев ақ тарыдан дүниежүзілік рекорд жасаған кейінгі ұрпақ үшін сөнбес өнеге болады.

Қорыта айтқанда, жергілікті тіршілікке біз жауаптымыз.Табиғатты барлық тіршілік атаулыны қорғауды жүзеге асыру үшін оның негізгі бағыттарын,заңдарын,ұстанымдарын білу,әрбір азаматтың борышы болып саналады. Біздің елімізде табиғатты қорғау мемлекеттік заңдармен қорғалады. Адам баласы табиғат қорларын пайдаланбай өмір сүруі мүмкін емес. Табиғатта игеру еш толастамайды, керісінше үдей түсуі заңды құбылыс. Ал оны тиімді және сауатты пайдалану,біздің міндетіміз.Біз қазір өмір сүріп отырған табиғат ертеңгі біздің ұрпағымыздың үшін де қажет екені үнемі есте ұстауымыз қажет.Өйткені бүкіл адамзаттың тіршілік ортасы үйі біреу ғана -ол жер!Бар керегі - адамзат қоғамының ақыл-ой және өндірістік қарекеті Жер шарының барлық адамдарының пайдасына қызмет етуі тиіс, табиғатты көріктендіріп отыруы,өзінен кейін құлазыған өңірді ғана қалдырып кетпей, табиғаттың өз қарымын неғұрлымтүгел ашуына көмектесуі тиіс.
«Табиғи ресустар»деген терминмен қатар«табиғи жағдайлар»деген неғұрлым кең ұғым жиі қолданылатын болды.Бір ұғымды екіншісінен саралайтын шек кейде өте шартты болып шығады.Мысалы,желді табиғаттың компоненты деп қарауға болады,бірақ осымен бірге ол маңызды ресурста,ең алдымен энергия алынатын ресурс.
Табиғи жағдайлар планетамыздағы табиғи ортаның бүкіл сан алуан бейнесін көрсетеді және адамзаттың тарихымен,оның қоныстануымен тығыз байланысты.Олар адамдардың өміріне әрқашан ықпалды болды,ал адамдар табиғи ортаға әсер етті.Осылайша,адам табиғат байлықтарын пайдаланбайынша тіршілік ете алмайды және осы мағынада табиғатқа тәуелді.Бірақ осымен қатар адам табиғатқа белсенді ықпал ете алады.Адам мен табиғаттың қарым-қатынасының мәнісі осы.