Сабақ жоспары Зейін: еріксіз және ерікті. Зейіннің ауытқуы. Ұмытшақтық және жинақылық

ШҚО. Семей қаласы «Шәкәрім атындағы ОДБ ҮТО ММ» КММ

Биология пәні мұғалімі: Садвакасова Айдана Бахтыьекқызы

Сынып: 8

Пән: Биология

Сабақтың тақырыбы: Зейін: еріксіз және ерікті. Зейіннің ауытқуы. Ұмытшақтық және жинақылық. Зейіннің алмасуы. Жұмысқа қабілеттілік: жұмысты игеріп алу, жұмысқа қабілеттіліктің оңтайлы кезеңі, әлсіреу кезеңі. Күн тәртібі.

Сабақтың мақсаты: Мінез - құлықтың рефлекстік теориясы туралы білімді тұжырымдау, адамның жоғары жүйке әрекетінің ерекшеліктерін анықтау .

Сабақтың міндеті :

Білімділік: Зейін және оның түрлері,ақыл - ой әрекеті мен ойлаудың,сананың дамуындағы рөлі туралы білім беру.

Дамытушылық: Зейін туралы жалпы биологиялық түсініктерін дамыту,кітаппен, кестелермен жұмыс істеуді үйрету.Оқушылардың шығармашылық тұрғыда ойлауы мен ақыл- ой қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушылардың өзінің және қоршаған адамдардың денсаулығына жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақ типі: аралас

Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдісі:түсіндіру, баяндау,әңгімелесу сұхбат, әңгіме-сұхбат,

өзіндік жұмыс, кестелерді және суреттерді қолдану,

көрсетілімдерді пайдалану.

Көрнекіліктер: слайдтар,үлестірме қағаздар , кесте,сурет

Пән арлық байланыс:

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2. Үй жұмысын сұрау.

3. Жаңа сабақ түсіндіру

4. Жаңа сабақты бекіту

5. Оқушылардың білімін бағалау

6.Үй тапсырмасы

1.Ұйымдастыру кезеңі

2.Үй тапсырмасын сұрау:

Тест

1.Рефлекс ұғымын ғылымға алғаш рет енгізген француз ғалымы?

А) И.П.Павлов Б) Р.Декарт В) И.М.Сеченов

2.Адам мен жануарладың мінез құлығын зерттейтін ғылымды қалай атаймыз ?

А) Этология Б)Эмбриология В) хронобиология

3. Адамның түрлі қиындықтарды саналы түрде жеңе білу қабілеті ?

А)Қабілет Б)Жігер В) Сөйлеу

4.Адамның танымдық әрекеттеріне қайсысы жатады ?

А)Сөз Б) Сана В)Ойлау

5.Ағзаның орталық жүйке жүйесінің қатысында тітіркенуге қайтарған жауабын қалай атайды ?

А) Инстинкт Б)Рефлекс В) Тежелу

6.Тұқым қуалау арқылы беріледі және туа біткен рефлекс ?

А) Шартты Б) Барлық жауабы дұрыс В) Шартсыз

7.Нейрондар қозуының шектелуі, әлсіреуіне деп атаймыз ?

А) Қозу Б)Жігерлік В) Тежелу

8.Ойлаудың формасы бойынша бөлінген түрін көрсет?

А) Көрнекі- әрекеттілік Б)Практикалық В) Теориялық

9.Қабілеттіліктің түрлерін көрсет ?

А) жалпы, шартты Б)шартсыз, арнайы В) арнайы , жалпы

10.Айналадағы заттардың, құбылыстардың сезім мүшелері арқылы мида бейнеленуі ?

А)Қабылдау Б)Ойлау В) Сөйлеу

Жауабы: 1-б , 2-а , 3-б, 4-в,5- б,6-в,7-в,8-а,9-в, 10-а

Әр оқушы өз-өзін бағалайды.

3. Жаңа сабақ түсіндіру

Миға шабуыл

Оқушылар берілген суретке назар аударамыз.Енді әр оқушының осыдан зейінін байқауға болады.

Әрбір адамның өзіне тән мінез- құлық ерекшеліктері жоғары жүйке қызметінің негізінде қалыптасады. И.П. павлов өз еңбектерінде алдыңғы мидың үлкен ми сыңарларының қызметін жоғары жүйке қызметі деп аталады. Сана - тек адамға ғана тән айналадағы бар нәрсені психикалық бейнелеудің көрінісі.Сана түйсіну, ұғу, зейін, ес және ойлау қасиеттерін қамти отырып, өзінің ұғымдық ауқымын кеңейте түседі.Зерзатқа - нысанға немесе оқиғаларға қандай да болса алаңсыз саналы түрде ой жұмылдыру зейін деп аталады. Бір нәрсеге барынша зейін аударған кезде адамның сыртқы кейпінен ерекше өзгерістер байқалады. Тіпті тынысы тарылып, сирек дем алатын болады.Зейін - біздің барлық психикалық іс- әрекетіміздің біз үшін маңызды заттар мен құбылыстарға бағытталуы, шоғырлануы. Орыс ғалымы А.А. Ухтомский доминант принципі деп аталған мінез - құлықты басқару принципін ашты. Зейін еріксіз зейін жөне ерікті зейін болып екіге бөлінеді. Еріксіз зейін адамның еркінен тыс пайда болады. Адам алдына мақсат қоймайды. Тек қана көңіл аударған окиғалар мен нақтылы деректер көңіл күйіне ерекше өсер етіп, ұзақ сақталады. Ерікті зейін кезінде адам ойға алған пиғылын орындау үшін алдына мақсат қойып, оны арнайы тәсілдермен орындауга жігерін жумылдырады. Ынтасыз адамды жаңгалақ дейді. Жаңғалақтық дегеніміз - ерікті зейіннің нашарлауы. Жаңғалақтың көңілін кез келген коздырғы бөле береді де істеген ісін жалғастырмай аяқсыз қалдырады. Зейіннің негізгі қасиеттері - зер салып көңіл аудару және орнықтылық, құмар, әуесқой адамдарды сипаттайды .Зейін тұрақтылығын дамыту - адамның жігерлі қасиетін тәрбиелеуге,ішкі тәртібіне байланысты.

Жад - адамның өз тәжірибесін есте сақтауы және кейінірек қайта еске түсіруі:

а) қысқа мерзімді жад;

ә) ұзақ уақыттық жад;

б) механикалық есте сақтау;

в) саналы түрде есте сақтау;

г) қайталау - оқудың анасы.

Жад түрлері:

• Қандай да бір қабілет мүмкіншілігінің басым болуына байланысты: көру арқылы есте сақтау, есту арқылы есте сақтау, қимыл-қозғалыс арқылы есте сақтау.

• Қалыптасып, құралу деңгейі бойынша: көрнекі-бейнелі, сөздік-логикалық, эмоциялық, феномендік.

• Сақталу ұзақтығына қарай: қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді, жедел.

Жад түрлері

Сипаттамасы

Ерікті түрде есте сақтау

Еріксіз түрде есте сақтау

Ақыл-ой еңбегінің гигиенасы

Қажу- организмнің кез келген іс- әрекетке қалыпты реакциясы.Қажу мен шаршау адамның қайрат -жігерін жаттықтырып, оның төзімділігін арттырады.Оқушының оқу еңбегінің басты ережесі- реттілік және жүйелік.

Сергіту сәті ( ұқсас сөздер оқимын )

Кітап,қалам, қарандаш, алма, үй, дәптер,пәтер, орындық, сан, бет,сағат, таға, мұрт, алмұрт,гүл, жапырақ, сабақ, тамыр, шеге, орамал,от, су,ауа, жер, топырақ,жүзік, жүзім,қағаз,шаш, көз, құлақ, ауыз, тағам, жүйке, орталық, жұту,ас, тус,шие,май, сүт, ат, жоғары, төмен, алыс, өт, тас, ағаш,белгі, бас, салат,дене, қызмет, зат, энергия,жаңа,шабдалы.

Дәптермен жұмыс

Мәтін

Сәйкес емес сөздің астын сызу

Зейін, тәжірибе, қасиет, сана, ойлау,ас,жад, зер, мінез, көңіл,тұлға, байқағыш, су, қабілет, сөз,ес,тұрақтылық,ой, еңбек, әдет,қайталау, ағза,қажу, шаршау,жүйке, ақыл, сабақ, дағды,доминант, дүние, білім, ағаш,тәжірибе, эат, құбылыс, орнықтылық, күн тәртібі,даму

4.Бекіту

1.Зейін дегеніміз не?

2.Оқыту барысында ерікті зейіннің рөлі қандай?

3.Доминант принципінің мәні неде? Зейіннің қандай қасиеттері бар?

4.Жад дегеніміз не?

5.Қысқа мерзімді есте сақтауды жаттықтырудың қандай жолдарын білесіңдер?

6.Ақыл-ой еңбегі гигиенасының ережелері қандай ?

« Жақсылық ағашын отырғызу »

-Балалар біз қазір « жақсылық» ағашын отырғызамыз .Ол үшін мына жапырақтарға әр оқушы өзінің бүгінгі сабақтан не ұққанын қысқаша жазып, ағашқа ілу керек.

- Міне балалар сендердің бүгінгі тақырыпты ұққандарын көрініп тұр үлкен ағаштың өсуіне себеп болды

V. Оқушылардың білімін бағалау

VI. Үй тапсырмасы беру