КТП по биологии 6-11 класс

Раздел Биология
Класс 6 класс
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат doc
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Күнтізбелік жоспар. Биология 6 сынып (аптасына 2 рет, жылына 68 сағат)

р/с

Сабақтың тақырыптары

Сағ

саны

мерзімі

Зертханалық жұмыстар мен сарамандық жұмыстар

Көрсетілімдер,

Көрнекіліктер,

Құрал-жабдықтар

Үйге тапсырма

Кіріспе (1 сағат)

1

1

Ботаника - өсімдіктер туралы ғылым. Жер бетінде өсімдіктердің көптүрлілігі туралы жалпы мәліметтер. Ботаникалық білімнің негізгі қолданылуы. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Қазақстанда кең таралған өсімдіктер.

1

Кесте: «Жер бетіндегі

өсімдіктердің көптүрлілігі»

§1.

«Менің

табиғатқа

көзқарасым» шығарма жазу

I тарау.Өсімдіктермен танысу (3 сағат)

2

1

Мәдени және жабайы, біржылдық және көп жылдық, дәрілік және әсемдік өсімдіктер. Өсімдіктердің тіршілік формалары: ағаштар, бұталар, бұташықтар, шөптесін өсімдіктер

1

Кесте: «Өсімдіктердің тіршілік формаларлары»

§2. 6-11-бет.

3

2

Өсімдіктердің белгілері. Гүлді өсімдіктер. Гүлді өсімдіктердің мүшелері. Өсімдіктер тірі организм және биожүйе ретінде. Тұқымды және споралы өсімдіктер

1

№ 1 зертханалық жұмыс.

Споралы және тұқымды (ашықтұқымды және жабықтұқымды) өсімдіктер: көкек зығыры, қырықжапырақ, кәдімгі қарағай, жұмыршақ, қызанақ.

Суреттер, слайдтар, кеппешөптер

§ 3. 14-беттегі

сұрақтарға

жауап беру

4

3

Өсімдіктердің тіршілік жағдайлары, оларға әсер ететін негізгі экологиялық факторлар. Өсімдіктердің тіршілік орталары. Өсімдіктердің көптүрлілігі. Өсімдіктердің табиғи жағдайлардағы өзгерістері, олардың өсімдік тіршілігіндегі маңызы. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

Топсеруен:

1.«Айналамыздағы өсімдіктер әлемі».

2.«Өсімдіктер тіршілігіндегі күзгі құбылыстар».

Практикалық жұмыс.

Бөлме жағдайындағы, баудағы, саябақтағы, бақшадағы және мектеп учаскесіндегі өсімдіктерді күтіп баптау.

Кесте: «Айналамыздағы өсімдіктер әлемі»

§4.

17-бет,

білім тексеру.

II бөлім.Өсімдік жасушасының құрылысы (5 сағат)

5

1

Ұлғайтқыш құралдар: микроскоп, ұлғайтқыш әйнек. Ұлғайтқыш құралдарды қолдану тәсілдері. Препараттар даярлау. Материалдар және құрал жабдықтар. Қауіпсіздік техникасы

1

№ 2 зертханалық жұмыс.

Ұлғайтқыш құралдармен және зертханалық құрал-саймандармен танысу.

Кесте: «Өсімдік жəне жануар

жасушалары», микроскоптар,

лупалар

§5. 20-

беттегі

тапсырма-

лар

6

2

Жасуша - өсімдік организмінің негізгі құрылым бірлігі. Өсімдік жасушасының құрылысы: қабықша, цитоплазма, ядро, пластидтер, жасуша шырынына толы вакуоль, қосындылары. Пішіні мен мөлшері бойынша жасушалардың алуантүрлілігі

1

№ 3 зертханалық жұмыс.

Пияз өңінің, жапырақ эпидермисінің микропрепараттарын даярлау.

Пияз қабықшасының өнің

микроскоппен қарау

§6. 23-беттегі

тапсырмаларды орындау

7

3

Жасушалардың тіршілік әрекеттері. Жасушаның өсуі және бөлінуі. Жасушаның тыныс алуы және қоректенуі. Цитоплазманың қозғалысы. Жасушалардың тіршілік әрекеттерінің қоршаған орта жағдайларына тәуелділігі.

1

№ 4 зертханалық жұмыс.

Элодея жапырағын, жапырақ өңін мысалға алып өсімдік жасушасының құрылысын зерттеп білу

Қайнатылған картоп,

элодея жапырағы, 3%

сутегі асқынтотығы,

тамызтқыш,Петри

табақшасы,микроскоп

§7. 26-беттегі

тапсырмаларды

орындау

8

4

Жасуша құрамындағы органикалық заттар: көмірсулар, нәруыздар, майлар және бейорганикалық заттар: су, тұз ерітінділері. Қоректік заттардың қорға жинақталуы.

1

Кесте «Жасуша құрамы»

§8. 29-беттегі

тапсырмаларды

орындау,

сұрақтарға

жауап беру

9

5

Ұлпалар туралы түсінік. Өсімдік ұлпаларының түрлері: түзуші, жабын, негізгі (ассимиляциялық және қорға жинақтаушы), өткізгіш, механикалық ұлпалар. Өсімдік мүшелерінің жасушалық құрылысы. Өсімдік - көпжасушалы организм

1

Сəбіз,қызылша тамырсабағы,жүгері сабағ-ң бір бөлігі, кеппешөптер, бөлме

өсімдіктері. Кесте: «Өсімдікұлпалары»

§9. 30-32

беттегі тапсыр-

маларды орын-

дау, сұрақтар-

ға жауап беру

III бөлім. Гүлді өсімдіктердің мүшелері, жемістері және тұқымдары (14 сағат)

I тарау.Тұқым (2 сағат)

10

1

Тұқымның сыртқы және ішкі кұрылысы. Тұқымның типтері. Даражарнақты және қосжарнақты гүлді өсімдіктердің тұқымдарының құрылысы.

1

№5 зертханалық жұмыс.

Даражарнақты және қосжарнақты өсімдік тұқымдарының құрылысы. Көкөніс дақылдарының алуантүрлі тұқымдарымен танысу.

Кесте: «Тұқым құрылысы». Оқулық 55,56-суреттер.

§10. ау, сұрақтар-

ға жауап беру

11

2

Тұқымның органикалық және бейорганикалық заттары. Тұқымдағы өсімдік ұрығы. Тұқымдардың алуантүрлілігі. Тұқымдардың өнуі, топыраққа сіңіру тереңдігі. Тұқымдардың таралуы, шаруашылық маңызы.

1

Барлық кестелер,

сызбалар, оқулық,

суреттер

§11. тапсырмаларды

Орындау.


II тарау Тамыр (3сағат)


12

1

Өсімдіктің вегетативтік мүшесі ретінде тамырдың сыртқы және ішкі құрылысы.

1

№6 зертханалық жұмыс.

Өскіндерден тамырдың сыртқы құрылысын зерттеп білу (ас бұршақтың, асқабақтың, үрме бұршақтың және бидайдың).

Əр түрлі өсімдіктер-

дің тамыр жүйесі. Кесте:«Тамыр құрылысы»

§12

тапсырмаларды

орындау,

сұрақтарға

жауап беру

13

2

Тамыр аймақтары: бөліну, созылу, сору, өткізу. Тамырдың ұшы - тамыр оймақшасы. Тамырдың өсуі. Тамыр түктері, олардың тамыр және бүкіл өсімдіктің тіршілік әрекеттеріндегі рөлі.

1

№7 зертханалық жұмыс.

Тамырдың өсу (созылу) аймағын тауып анықтау.

Асбұршақтың, бидайдың тамыры-

ның дамуы, Кесте:

«Тамыр аймақтар

§13. Кесте толтыру

14

3

Тамырдың түрлері (негізгі, жанама, қосалқы). Тамыр жүйесінің типтері: кіндік және шашақ тамырлар. Атқаратын қызметіне байланысты тамырдың маңызы: өсімдіктің қоректенуі, топыраққа бекінуі, көбеюі, қоректік заттарды қорға жинақтауы. Атқаратын қызметіне байланысты тамырдың түрөзгерістері

1

№8 зертханалық жұмыс.

Тамырдың түрөзгерістері.

Тамырдың əр түрлі түрөзгерістері.Кесте «Тамыр түрөзгерістері»

§14.сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру


III тарау. Өркен (5 сағат)

15

1

Өсімдік өркендерінің құрылысы мен маңызы. Бүршік - өсімдіктің ұрықтық (бастапқы) өркені. Вегетативтік және генеративтік бүршіктер. Бүршіктен өркеннің дамуы. Жылдық өркен. Өсімдіктің бұтақтануы. Бұтақтануды көбейтудің тәсілдері.

1

№ 9 зертханалық жүмыс.

Вегетативтік және гүл бүршіктерінің құрылысы.

Кесте: «Вегетативті және генеративті бүршіктер»

§15.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру,

16

2

Жапырақ өркеннің бүйірлік жанама мүшесі. Жапырақтың сыртқы және ішкі құрылысы. Жапырақтың жұмсақ бөлігі және жабындық ұлпа. Лептесіктер. Жапырақтың алуантүрлілігі, олардың өсімдік тіршілігіндегі рөлі. Жапырақ - өсімдіктің фотосинтез жүретін арнайы мүшесі, су булану және газ алмасу. Жапырақтың түр өзгерістері.

1

№10 зертханалық жұмыс.

Жапырақтың сыртқы құрылысы. Жапырақтағы лептесіктерді табу.

№11 зертханалық жұмыс.

Жапырақтың ішкі құрылысы. Жапырақтың түрөзгерістері.

Жапырақ кеппешөптері.

Кесте:«Жапырақтың сыртқы құрылысы» Оқулықтағы23,24,25

26,27-суреттер

§16.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру,

17

3

Сабақ - өркеннің негізгі бөлігі және қоректік заттарды өткізу мүшесі. Сабақтың буындары мен буынаралықтары. Сабақтың ішкі құрылысы. Сабақтың бойлап және жуандап өсуі. Камбийдің рөлі. Жылдық сақиналар.

1

№ 12 зертханалық жұмыс.

Ағаштың көлденең кесіндісіндегі жылдық сақиналарды қарау.

Дің сабақ түрлері. Кесте:«ағаш діңінің кесінділері»

§17.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

18

4

Өркеннің көптүрлілігі: вегетативтік және генеративтік, жерүстілік және жерастылық, қысқарған және ұзарған өркендер. Өркеннің түрөзгерістері.

1

№13 зертханалық жұмыс.

Тамырсабақтың, түйнектің және пиязшықтың құрылысын қарау.

Кесте: «Сабақтың түр

өзгерістері»

§18сұрақтар-

ға жауап беру

19

5

Қыс кезіндегі өсімдік өркендері. Қыс кезіндегі жапырағын тастаған ағаштар және бұталармен, ағаштардағы және шөптесін өсімдіктердегі қайта жаңаратын бүршіктермен танысу.

1

Топсеруен.

1. Өсімдіктің қысқы тіршілігі.

Жапырағын тастаған ағаштар мен бұталар.

Кесте «Қыс мезгіліндегі ағаштар мен бұталардың бүршіктерінің суреті»,

§19.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

IV тарау.Гүл,жеміс (4 сағат)

20

1

Гүл, оның құрылысы мен маңызы. Гүлсерігі. Тостағанша. Күлте. Гүлдің негізгі бөліктері: аналығы және аталығы. Даражарнақты және қосжарнақты өсімдік гүлдерінің ерекшеліктері. Гүлшоғырлары, олардың биологиялық маңызы

1

№14 зертханалық жұмыс.

Гүлдің құрылысын қарау.

Кесте: «Гүлдің

құрылысы», гүлдің

муляжі

§20.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

21

2

Өсімдіктердің гүлдеуі және тозаңдануы. Тозаңданудың түрлері (өздігінен тозаңдану, жел, бунақденелілер, су, құстар арқылы айқас тозаңдану және қолдан тозаңдандыру).

1

№15 зертханалық жұмыс.

Бунақденелілермен және желмен тозаңданатын өсімдіктердің гүлдерін салыстыру.

Кесте: «тозаңдану».

Оқулықтағы 45,46,

47,48-суреттер.

§21.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

22

3

Жемістердің түзілуі; өсімдіктердің тұқым арқылы көбеюі және таралуы. Жемістің түрлері: құрғақ және шырынды, қақырайтын және қақырамайтын, біртұқымды және көптұқымды жемістер.

1

Кесте: «Шырынды,

құрғақ жемістер»

§22.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

23

4

Тірі организм ретінде өсімдік мүшелерінің өзара байланысы. Өсімдіктер және қоршаған орта.

1

Топсеруен.

1.Терезе алдындағы өсімдіктер әлемі.

«Бөлме өсімдідіктері»суреттер,кестелер.

§23.сұрақтар-

ға жауап беру

IV бөлім.Өсімдіктердің негізгі тіршілік әрекеттері (6 сағат)

24

1

Топырақтан суды және минералды заттарды сіңіру. Органикалық және минералдық тыңайтқыштар. Фотосинтез, күннің жарығы мен хлорофиллдің осы процестегі рөлі. Күн энергиясын органикалық заттардың химиялық байланыстарында қорға жинақтайтын автотрофтылар ретінде жасыл өсімдіктердің рөлі.

1

Оқулықтың 65-бетіндегі

29-сурет. Кесте:

«Фотосинтез»

§24.тапсырма орындау

25

2

Өсімдіктердің тыныс алуы. Олардың оттекті сіңіріп, көмірқышқыл газы мен суды бөліп шығаруы. Өсімдіктің тыныс алу процесінің қоршаған орта жағдайларына тәуелділігі

1

Тақырыптар бойынша

барлық кестелер мен

моделдер, суреттер

мен сызбалар

§25.тапсырма орындау

26

3

Жасыл өсімдіктердің ғарыштық рөлі: органикалық заттарды түзу, энергияны жинақтау, көмірқышқыл газы мөлшерінің тұрақтылығын сақтау және атмосферада оттекті молайту, жерде топырақ түзілу әрекетіне қатысу.

1

Тақырыптар бойынша

барлық кестелер мен

моделдер, суреттер

мен сызбалар

§26.сызбанұсқа сызу

27

4

Өсімдік тіршілігіндегі судың рөлі. Суға қатынасы бойынша өсімдіктердің экологиялық топтары

1



Тақырыптар бойынша

барлық кестелер мен

моделдер, суреттер

мен сызбалар

§27.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

28

5

Өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбейуі, оның биологиялық маңызы. Өсімдіктердің ұрықтануы мен зиготаның түзілуі туралы түсінік. Вегетативтік көбею, оның түрлері және табиғаттағы биологиялық рөлі, өсімдік шаруашылығында пайдалану.

1

№16 зертханалық жұмыс.

Бөлме өсімдіктерін қалемшелеу

Кестелер «Көбею

формалары»,

электронды көрінісі

§28.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

29

6

Өсімдікттердің өсуі және дамуы. Өсімдіктердің өсуі мен дамуының қоршаған орта жағдайларына тәуелділігі. Өркен мен тамырдың өсуге бағытталуы. Өсімдік дамуының кезеңдері (ұрықтық, жастық, жетілу және қартаю). Өсімдік тіршілігінің ұзақтығы.

1

«Өсімдік дамуының кезеңдері» диафильмі,

электронды көрінісі

§29.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

V бөлім.Өсімдіктер дүниесінің негізгі бөлімдері (21 сағат)

30

1

Өсімдіктер систематикасы туралы түсінік. Өсімдіктер дүниесі. Оның дүние тармақтарына бөлінуі: Дүние тармағы, Бөлімдер, Класстар, Тұқымдастар, Туыстар, Түрлер. Түр - өсімдіктер систематикасының негізгі бірлігі.

1

Суреттер, слайдтар, диафильмдер.

§30.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

V тарау. Балдырлар бөлімі (2 сағат).

31

1

Балдырлардың бөлімдері. Біржасушалы және көпжасушалы балдырлардың жалпы сипаттамасы.

1

№17 зертханалық жұмыс.

Бір жасушалы және көпжасушалы балдырлардың микроскоптық және сыртқы құрылысы.

Суреттер, слайдтар

§31.сұрақтарға

жауап беру

Суреттер салу.

32

2

Тұщы су және теңіз балдырларының көптүрлілігі. Балдырлардың табиғаттағы және халық шаруашылығындағы маңызы.

1

Суреттер, слайдтар.

§32.сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

VI тарау. Мүктәрізділер бөлімі (2 сағат).

33

1

Мүктердің әртүрлілігі. Жоғары сатыдағы споралы өсімдіктер ретінде жасыл мүктердің жалпы сипаттамасы. Мүктердің көбейуі және дамуы.

1

№18 зертханалық жұмыс.

Мүктердің сыртқы құрылысы.

Зертханалық жұмыстың нәтижесін қорытындылау.

Суреттер,

слайдтар

§33.сұрақтарға

жауап беру

34

2

Шымтезек мүгі. Мүктердің табиғаттағы және халық шаруашылығындағы маңызы. Мүктәрізді өсімдіктерді қорғау

1

Суреттер, слайдтар, кеппе шөптер

§34.сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

VII тарау. Қырықжапырақтәрізді өсімдіктер бөлімі (3 сағат).

35

1

Қырықжапырақтардың, қырықбуындардың және плаундардың жоғары сатыдағы споралы өсімдіктер ретінде жалпы сипаттамасы, көбейуі және дамуы. Қырықжапырақтәрізділердің өткен замандарда өркендеп өсіп кең таралуы. Қазіргі қырықжапырақтәрізділердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

№19 зертханалық жұмыс.

Қырықжапырақтәрізділердің сыртқы құрылысы.

Суреттер, слайдтар

Видео көрсетілімдер

§35.сұрақтар-

ға жауап беру

36

2

Қырықбуындардың құрылысы, көбейуі және дамуы. Қырықбуындардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы

1

Суреттер, слайдтар, кеппе шөптер

§36.тапсырманы орындау

37

3

Плаундардың құрылысы, көбейуі және дамуы. Плаундардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

Суреттер, слайдтар, кеппе шөптер

§37.сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

VII тарау. Ашық тұқымды өсімдіктер бөлімі ( 4 сағат)

38

1

Тұқымды өсімдіктер ретінде олардың жалпы сипаттамасы және көптүрлілігі. Мектеп маңындағы қылқан жапырақты өсімдіктер.

1

№20 зертханалық жұмыс.

Ашықтұқымдылардың сыртқы құрылысы.

Суреттер, слайдтар, кеппешөптер,

Бүрлер коллекциясы, қоләйнектер.

§38.сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

39

2

Кәдімгі қарағайдың мысалында қылқан жапырақты өсімдіктердің тұқым арқылы көбейуі.

1

№21 зертханалық жұмыс.

Қылқанжапырақты өсімдіктердің бүрлері мен тұқымдарының құрылысын зерттеп білу.

Суреттер, слайдтар, кеппешөптер,

Анықтауыш.

§39.сұрақтарға

жауап беру

40

3

Қылқан жапырақты өсімдіктер мен қылқан жапырақты ормандардың табиғаттағы және адам шаруашылығындағы маңызы.

1

Оқулықтағы

125-128,129-суреттер

§40

сұрақтар-ға

жауап беру

Кесте толтыру

41

4

Жалпақ жапырақты, қылқан жапырақты ормандарды қорғау


1

Кесте «Қылқан жапырақты өсімдіктерді» мысалдар ретінде

кеппешөптер көрсету

§41

сұрақтар-ға

жауап беру

Кесте толтыру

IХ тарау. Жабық тұқымды (Гүлді) өсімдіктер бөлімі (9 сағат).

42

1

Олардың жалпы сипаттамасы. Жабық тұқымды өсімдіктердің көптүрлілігі. Қосжарнақты өсімдіктердің тұқымдастары. Жабық тұқымды өсімдіктердің табиғаттағы және адам шаруашылығындағы маңызы. Гүлді өсімдіктердің қосжарнақтылар және даражарнақтылар кластарына бөлінуі.

1

Кеппешөптер,суреттер

§42.сұрақтарға

жауап беру

43

2

Крестгүлділер тұқымдасы. Гүлі мен жемісінің құрылысындағы ерекшеліктер, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылығының өсімдіктері.

1

№22 зертханалық жұмыс.

Крестгүлділер тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Суреттер, слайдтар, кеппешөптер,

Орамжапырақ.

§43. АВС

Деңгейлік сұрақтар

44

3

Раушангүлділер тұқымдасы. Гүлі мен жемісінің құрылысындағы ерекшеліктер, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылығының өсімдіктері.

1

№23 зертханалық жұмыс.

Раушангүлділер тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Суреттер, слайдтар, кеппе шөптер,

Итмұрын.

§44. АВС

Деңгейлік сұрақтар

45

4

Алқа тұқымдастар. Гүлі мен жемісінің құрылысындағы ерекшеліктер, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылығының өсімдіктері.

1

№24 зертханалық жұмыс.

Алқа тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Суреттер, слайдтар, кеппе шөптер.

§45. АВС

Деңгейлік сұрақтар

46

5

Бұршақ тұқымдастар. Гүлі мен жемісінің құрылысындағы ерекшеліктер, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылығының өсімдіктері.

1

№ 25 зертханалық жұмыс.

Бұршақ тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Суреттер, слайдтар, кеппе шөптер

§46. АВС

Деңгейлік сұрақтар

47

6

Күрделігүлділер тұқымдасы. Гүлі мен жемісінің құрылысындағы ерекшеліктер, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылығының өсімдіктері.

1

№26 зертханалық жұмыс.

Күрделігүлділер тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Сызбалар, кестелер,

суреттер

§47. АВС

Деңгейлік сұрақтар

48

7

Лалагүл тұқымдастар. Гүлі мен жемісінің құрылысындағы ерекшеліктер, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылығының өсімдіктері.

1

№ 27 зертханалық жұмыс.

Лалагүл тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Сызбалар, кестелер,

суреттер

§48. АВС

Деңгейлік сұрақтар

49

8

Жуа тұқымдастар. Гүлі мен жемісінің құрылыс ерекшеліктері, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылықтық өсімдіктер

1

№ 28 зертханалық жұмыс.

Жуа тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Суреттер, слайдтар, кеппе шөптер

§49. АВС

Деңгейлік сұрақтар

50

9

Астық тұқымдастар. Гүлі мен жемісінің құрылысындағы ерекшеліктер, тіршілік формалары. Жабайы өсетін, мәдени, дәрілік, маңызды халық шаруашылығының өсімдіктері.

1

№ 29 зертханалық жұмыс.

Астық тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысы.

Топсеруен:

1. Қалалық саябақтағы және мектеп маңындағы өсімдіктер дүниесінің өкілдерімен танысу.

2. Өсімдіктер дүниесі өкілдері.

Суреттер, слайдтар, кеппешөптер,

Дәндер коллекциясы

§50. АВС

Деңгейлік сұрақтар

VI бөлім. Жердегі өсімдіктер әлемі көптүрлілігінің тарихи дамуы (3 сағат)

51

1

Өсімдіктер әлемінің дамуы. Өсімдіктердің күрделену процесі ретінде эволюция туралы түсінік. Өсімдік топтарының көптүрлілігі эволюцияның нәтижесі екендігі.

1

Сызбалар, кестелер,

суреттер

§51.

сұрақтарға

жауап беру,

кестелер

толтыру

52

2

Мәдени өсімдіктердің шығу тегі және көптүрлілігі.

1

№1 практикалық жұмыс.

Бөлме өсімдіктерін күтіп баптаудың көктемгі жұмыстары

Бөлме өсімдіктері, қалемшелер.

§52.

сұрақтарға

жауап беру

53

3

Негізгі халық шаруашылық дақылдары - бидай мен картоптың пайда болу тарихы.

1

№2 практикалық жұмыс.

Мектептің тәжірибе учаскесі үшін тұқымдар таңдап алу және көшеттер өсіру.

Карта, сызба, кесте «

Мəдени өсімдіктердің

шығу» орталықтары

§53.сұрақтар-

ға жауап беру

VІI бөлім. Вирустар дүниесі (2 сағат).

54

1

Тіршіліктің қарапайым құрылымдық формасы ретінде вирустардың құрылысындағы ерекшеліктер.

1

Сызбалар, кестелер,

фотосуреттері

§54.сұрақтар-

ға жауап беру

Кесте толтыру

55

2

Вирустық жұқпалармен зақымдану және таралуы. Вирустық жұқпалардың алдын-алу және күресу шаралары.

1

Сызбалар, кестелер,

суреттер

§55.

сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

VІІI бөлім. Бактериялар дүниесі (3 сағат).

56

1

Бактериялар тірі организмдердің ежелгі тобы екендігі. Бактериялардың жалпы сипаттамасы. Бактериялық жасушаның өсімдік жасушасынан айырмашылығы. Прокариоттар және эукариоттар туралы түсінік.

1

№30 зертханалық жұмыс.

Пішен таяқшасы бактериясының сыртқы көрінісін қарау.

Микропрепараттар, суреттер, слайдтар.

§56.

сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

57

2

Пішіндері, қоректенуі, тыныс алуы бойынша бактериялардың әртүрлілігі.

1

№31 зертханалық жұмыс.

Бұршақ өсімдіктерінің тамырындағы түйнек бактерияларын қарау.

Микропрепараттар, суреттер, слайдтар.

§57.

сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

58

3

Бактериялардың таралуы. Бактериялардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

Оқу фильмдері

§58.

сұрақтарға

жауап беру

Кесте толтыру

ІХ бөлім. Саңырауқұлақтар дүниесі. Қыналар - ерекше, симбиоздық организмдер (4 сағат).

59

1

Саңырауқұлақтардың жалпы сипаттамасы. Қоректенуі, тыныс алуы, спора арқылы көбейуі. Көп жасушалы саңырауқұлақтар. Қалпақшалы саңырауқұлақтар. Жеуге жарамды және улы саңырауқұлақтар. Микориза туралы түсінік. Саңырауқұлақтардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

№32 зертханалық жұмыс.

Түтікшелі және қатпарлы қалпақшалы саңырауқұлақтардың жемісті

Біржасушалы саңырауқұлақтардың микро препараттары.

§59.

Суреттер салу

60

2

Зең саңырауқұлақтар: мукор, пеницилл. Біржасушалы саңырауқұлақтар - ашытқы саңырауқұлағы.

1

№33 зертханалық жұмыс.

Микроскоптық мукор саңырауқұлағының сыртқы құрылысын зерттеп білу.

Зең саңырауқұлақтардың микро препараттары

§60.

Суреттер салу

61

3

Саңырауқұлақтардың көптүрлілігі: сапрофиттер, паразиттер, симбионттар. Өсімдіктерді паразиттік саңырауқұлақтардан қорғау тәсілдері.

1

Жергілікті жер саңырауқұлақ түрлерін және улы немесе жеуге жарамды екенін ажырата, түсіндіре білу. Табиғаттағы, адам өміріндегі маңызын білу

№34 зертханалық жұмыс.

Ағаш қабығының саңырауқұлағы жемісті денесінің сыртқы құрылысын зерттеп білу.

Суреттер, слайдтар, кестелер

§62

62

4

Қыналар, олардың құрылысы, қоректенуі және көбейу ерекшеліктері. Қыналардың көптүрлілігі. Қыналардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Қыналардың индикаторлық рөлі.

1

Қыналардың құрылысын, селбесуші организдерді, экожүйедегі ролін,биотехнологияда, өндірісте , медицинада қолданылуын білуі керек.

№35 зертханалық жұмыс.

Қыналардың екі-үш өкілдерінің талломының құрылысын зерттеу.

Суреттер, слайдтар, кестелер

§62

Х Бөлім. Табиғи бірлестіктер (6 сағат).

63

1

Биологиялық жүйе ретінде өсімдіктердің табиғи бірлестіктері (биоценоз - фитоценоз) туралы түсінік. Өсімдіктердің табиғаттағы тіршілігі

1

Табиғат әрекетiнiң механизмi.Мен түрлерiн саралап талдау

№1 практикалық жұмыс.

Мектептің оқу-тәжірибе учаскесіндегі және мектеп айналасындағы өсімдіктер бірлестігін жабдықтау бойынша көктемгі жұмыстар.

Оқулықтағы суреттер, слайдтар, кестелер

§63

64

2

Биожүйе ретінде өсімдіктердің табиғи бірлестіктерінің сипаттамасы: тіршілік ортасы, түрлік құрамы, бірлестіктегі түрлердің саны, қабаттылығы, өсімдіктер арасындағы өзара байланыстар.

1

өсімдіктердің өзгерістерін анықтай алады

№2 практикалық жұмыс.

Бөлме өсімдіктерін күтіп-баптаудың көктемгі жұмыстары.

Оқулықтағы суреттер, слайдтар, кестелер

§64

65

3

Өсімдіктердің табиғи бірлестіктерде бірге тіршілік етуге бейімділіктері. Түрлі қабаттағы өсімдіктердің негізгі қасиеттері.

1

Өсімдіктердің бейімделуін талдау.

№3 практикалық жұмыс.

Мектептің тәжірибе учаскесіндегі жұмыс.

«Өсімдіктердің табиғи » суреттері

§65.

66

4

Өсімдіктердің, жануарлардың, саңырауқұлақтардың, бактериялардың және олардың тіршілік орталарының жиынтығы ретінде биогеоценоз туралы түсінік.


1

Организмдерді жүйелеу принциптерін, тірі табиғаттың көптүрлі болу, күрделену себептерін.

Көптүрліліктің -бірлестік тұрақтылығының кепілі екенін түсіну.

№4 практикалық жұмыс.

Мектеп айналасындағы өсімдік бірлестіктерін көркейту бойынша көктемгі жұмыстар.

Оқулықтағы суреттер, слайдтар, кестелер

§66.

67

5

Экожүйелер туралы түсінік. Өсімдіктер бірлестігінің орны және рөлі.

1

Қоршаған орта түрлерiн мысалдармен сипаттап айту

Топсеруен.

1. Бірлестіктегі өсімдіктер тіршілігі.

2. Орман (саябақ) табиғи бірлестік екендігі.

Оқулықтағы суреттер, слайдтар, кестелер

§67.

68

6

Адамның табиғаттағы рөлі. Табиғат байлықтарын үнемді пайдалану, өсімдіктерді қорғау, өсімдік ресурстары, табиғатты қорғау, экология туралы түсініктер. Қызыл кітап.

1

Жалпы білімін тұжырымдау;өмірде пайдалану.

Топсеруен:

3.Табиғи бірлестіктер тіршілігіндегі көктем.

4. Жылдың көктем мезгіліндегі өсімдіктердің тіршілігі.

Тірі табиғат аясы.

§68.





Күнтізбелік жоспар. Биология 7-сынып (Барлығы 68 сағат,аптасына 2 сағат)

р/с

Сабақтың тақырыптары

Сағат саны

Мерзімі

Зертханалық және сарамандық жұмыстар

Көрсетілімдер,

Көрнекіліктер,

Құрал-жабдықтар

Үйге тапсырма

Кіріспе (1 сағат).


1

1

Зоология - жануарлар дүниесі туралы ғылым. Жануарлардың көптүрлілігі, олардың таралуы. Жабайы және үй жануарлары. Жануарлардың табиғи бірлестіктердегі орны мен рөлі. Жануарлар дүниесін қорғау.

1

Суреттер, слайдтар, диафильмдер.

§ 1.

АВС деңгейлік тапсырма

I бөлім. Жануарларды жіктеу (2 сағат).


2

1

Жануарлардың негізгі жүйелік топтары: Дүние, Дүние тармағы, Тип, Класс, Отряд, Тұқымдас, Туыс, түр, популяция. Жануарларды жіктеудің маңызы.

1

Суреттер, слайдтар, диафильмдер.

§ 2.

АВС деңгейлік тапсырма

3

2

Зоология ғылымының қысқаша даму тарихы. Зоологияның Қазақстан Республикасында ғылым ретінде дамуы.

1

Суреттер, слайдтар, диафильмдер.

§ 3.

АВС деңгейлік тапсырма

ІІ бөлім. Қарапайымдар немесе Біржасушалы жәндіктер (жануарлар) дүние тармағы (4 сағат).



Iтарау. Тамыраяқтылар (Саркодалылар) (1 сағат).


4

1

Кәдімгі амеба организм екендігі. Сыртқы және ішкі құрылысы (цитоплазма, ядро, вакуольдер). Біржасушалы организмдердің тіршілік әрекеттері: қозғалуы, қоректенуі, тыныс алуы, зәр шығаруы, осмореттелуі, көбейуі, циста түзуі.

1

Суреттер, слайдтар, диафильмдер

§ 4.

АВС деңгейлік тапсырма

II тарау. Талшықтылар (1 сағат).


5

1

Жасыл эвглена - жануарлар мен өсімдіктерге тән белгілердің қатарынан екеуін де біріктірген қарапайым жәндік. Колониялы талшықтылар.

1

Суреттер, слайдтар, диафильмдер

§ 5.

АВС деңгейлік тапсырма

III тарау. Инфузориялар (2 сағат).


6

1

Кірпікшелі кебісше - күрделі құрылысты қарапайым жәндік. Жыныстық процесс. Жорғалап қозғалатын және отырықшы инфузориялар. Ірі қара малдармен селбесіп тіршілік ететін ифузориялар.

1

№ 1 зертханалық жұмыс.

Ашық су қоймасынан немесе аквариумнан алынған су тамшысындағы қарапайым организмдерді қарау.

Видео көрсетілім, микро препарат, микроскоп

§ 6.

АВС деңгейлік тапсырма

7

2

Ауру қоздырғыш қарапайымдар: дизентериялық амеба, безгек паразиті. Дизентериялық амебаны жұқтырудың алдын алу. Безгек ауруы таралған аймақтар. Безгекпен күресу. Қарапайымдардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

микро препарат, микроскоп

§ 7

АВС деңгейлік тапсырма

ІІІ бөлім. Көпжасушалы жануарлар дүние тармағы

(4 сағат).


IV тарау. Ішекқуыстылар типі (3 сағат).


8

1

Ішекқуыстылар типінің жалпы сипаттамасы. Тұщы су гидрасы. Сыртқы көрінісі және мінез-құлқы. Гидраның қоректенуі. Тыныс алуы. Тітіркенгіштігі.

1

Суреттер, слайдтар.

§ 8.

АВС деңгейлік тапсырма

9

2

Гидраның ішкі құрылысы. Денесінің қосқабаттылығы. Эктодерма және энтодерма. Жасушаларының әртүрлілігі.

1

Суреттер, слайдтар.

§ 9.

АВС деңгейлік тапсырма

10

3

Гидраның көбеюі, регенерациясы. Табиғаттағы маңызы.

1

Суреттер, слайдтар.

§ 10.

АВС деңгейлік тапсырма

V тарау. Теңіз ішекқуыстылары (1 сағат).


11

1

Олардың көптүрлілігі және маңызы. Маржан полиптері және медузалар. Ішекқуыстылардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 11.

АВС деңгейлік тапсырма

ІV бөлім. Жалпақ , Жұмыр және Буылтық құрттар типтері (9 сағат).



VI тарау. Жалпақ құрттар (3 сағат).


12

1

Ақ сұлама - емін-еркін тіршілік ететін жалпақ құрттардың өкілі. Сыртқы құрылысы. Екі жақты симметриялығы. Дене жамылғысы. Бұлшық еттері. Жүйке жүйесі мен сезім мүшелері. Қозғалуы. Қоректенуі. Тыныс алуы. Көбейуі.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 12.

АВС деңгейлік тапсырма

13

2

Сиыр цепені - жалпақ таспа құрттардың өкілі. Оның құрылыс ерекшелігі және паразиттік тіршілікке бейімділігі. Даму циклы мен иелерін алмастыруы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 13.

АВС деңгейлік тапсырма

14

3

Сорғыш құрттар. Даму циклы және иелерін алмастыруы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 14.

АВС деңгейлік тапсырма

VII тарау. Жұмыр құрттар (3 сағат).


15

1

Жұмыр құрттардың жалпы сипаттамасы. Ішексорғы, үшкір құрт, олардың құрылысы, тіршілік әрекеттері және адам мен жануарлар үшін маңызы. «Паразитизм» түсінігі және оның биологиялық мәні. Паразит пен иесінің өзара қарым-қатынасы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 15.

АВС деңгейлік тапсырма

16

2

Адамның және ауыл шаруашылығы жануарларының паразиттік құрттарын жұқтырудан сақтану.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 16.

АВС деңгейлік тапсырма

17

1

Паразиттік құрттардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 17.

АВС деңгейлік тапсырма

VIII тарау. Буылтық құрттар (3 сағат).


18

1

Буылтық құрттардың көптүрлілігі. Шұбалшаң. Тіршілік ортасы. Сыртқы және ішкі құрылысы. Ұлпалар және мүшелер туралы түсінік. Қозғалуы.

1

№ 2 зертханалық жұмыс.

Шұбалшаңның мінез - құлығын: оның қозғалуын, тітіркендіргіштерге жауап қайтару реакциясын бақылау. Шұбалшаңның сыртқы құрылысын зерттеу. Даяр ылғал препараттағы құрттың ішкі құрылысын қарап зерттеу.

Кестелер,суреттер

және слайд.

§ 18.

АВС деңгейлік тапсырма

19

2

Шұбалшаңның асқорытуы, қан айналымы, зәр шығаруы, тыныс алуы, оның көбейуі және дамуы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 19.

АВС деңгейлік тапсырма

20

3

Шұбалшаңның биогеоценоздағы, табиғаттағы және жануарлар дүниесінің даму тарихындағы орны мен маңызы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 20.

АВС деңгейлік тапсырма

V бөлім. Ұлулар типі(3 сағат).


IХ тарау. Бауыраяқты ұлулар класы (1 сағат).


21

1

Типтің жалпы сипаттамасы. Олардың алуантүрлілігі.

Бауыраяқтылар класы. Үлкен тоспаұлуы және жалаңаш шырыш, олардың тіршілік орталары. Құрылысы. Қоректенуі. Тыныс алуы. Көбейуі және дамуы. Биогеоценоздағы рөлі және практикалық маңызы.

1

№ 3 зертханалық жұмыс.

Ұлулардың сыртқы құрылысын зерттеу және салыстыру. Тоспаұлудың (немесе жүзім ұлуының) мінез-құлығын: оның қозғалуын, сыртқы тітіркендіргіштерге жауап қайтару реакциясын бақылау. Бақалшағының пішінін, бақалшағының сыртқы және ішкі қабаттарының құрылысын зерттеу. Әртүрлі тұщы су және теңіз ұлуларының бақалшақтарын зерттеу.

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 21.

АВС деңгейлік тапсырма

Х тарау. Қосжақтаулылар класы (1 сағат).


22

1

Айқұлақ (немесе інжуір) және мидиялар. Олардың тіршілік орталары. Құрылысының ерекшеліктері. Қозғалуы. Қоректенуі. Тыныс алуы. Көбейуі. Биоценоздағы рөлі және практикалық маңызы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 22.

АВС деңгейлік тапсырма

ХI тарау. Басаяқты ұлулар класы (1 сағат).


23

1

Сегізаяқтар, кальмар, каракатица. Олардың құрылысындағы ерекшеліктер. Қозғалуы. Қоректенуі. Мінез-құлығы. Биогеоценоздағы рөлі және практикалық маңызы.

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 23.

АВС деңгейлік тапсырма

VІ бөлім. Буынаяқтылар типі (14 сағат).


ХII тарау. Шаянтәрізділер класы (4 сағат).


24

1

Типтің жалпы сипаттамасы. Буынтаяқтылардың буылтық құрттармен ұқсастығы және айырмашылығы. Класстың жалпы сипаттамасы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 24

АВС деңгейлік тапсырма

25

2

Өзен шаяны. Тіршілік ортасы және тіршілік ету дағдысы.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 25.

АВС деңгейлік тапсырма

26

3

Құрылысының ерекшеліктері. Қоректенуі. Тыныс алуы. Көбейуі.

1

Кестелер,суреттер және слайд.

§ 26.

АВС деңгейлік тапсырма

27

4

Басқа шаянтәрізділер. Шаянтәрізділердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 27.

АВС деңгейлік тапсырма

ХIII тарау. Өрмекшітәрізділер класы (4 сағат).


28

1

Өрмекшітәрізділердің жалпы сипаттамасы және көптүрлілігі. Крест өрмекшісі (немесе кезкелген басқа өрмекші). Сыртқы құрылысы. Тіршілік ортасы, тіршілік ету дағдысы және мінез -құлығы.

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 28.

АВС деңгейлік тапсырма

29

2

Өрмектің құрылысы және оның рөлі. Өрмекшілердің биогеоценоздағы маңызы.

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 29.

АВС деңгейлік тапсырма

30

3

Кенелер. Тіршілік ортасы, паразиттік тіршілік ету дағдысы. Сыртқы құрылысының және мінез-құлығының ерекшеліктері. Кенелердің ауру қоздырғыштарын тасымалдауы. Кенелік энцефалит

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 30.

АВС деңгейлік тапсырма

31

4

Кенелерден қорғану шаралары. Кенелердің табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі.

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 31.

АВС деңгейлік тапсырма

ХIV тарау. Бунақденелілер класы (6 сағат).


32

1

Кластың жалпы сипаттамасы. Бунақденелілердің көптүрлілігі. Бунақденелінің құрылысындағы ерекшеліктері. Қозғалуы. Қоректенуі. Тыныс алуы. Бунақденелілерді қолға үйрету, мысалы тұт және емен жібек көбелектері.

1

№ 4 зертханалық жұмыс.

Бөлме шыбынының сыртқы құрылысы. Жеміс шыбыны дрозофиланың дернәсілін және ересек дарағын қарау.

Кестелер,суреттер және слайд.

Микропрепараттар.

§ 32.

АВС деңгейлік тапсырма

33

2

Бунақденелілердің көбейуі және дамуы. Даму типтері.

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 33.

АВС деңгейлік тапсырма

34

4

Шала түрленіп дамитын бунақденелілердің аса маңызды отрядтары: Турақанаттылар, Теңқанаттылар және Қандалалар. Толық түрленіп дамитын бунақденелілердің аса маңызды отрядтары: Қабыршаққанаттылар, Инеліктер, Қатқылқанаттылар (Қоңыздар), Қосқанаттылар, Жарғаққанаттылар.

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 34.

АВС деңгейлік тапсырма

35

5

Осы отрядтардың өкілдері ішіндегі орман және ауылшаруашылығы өсімдіктерінің зиянкестері. Бунақденелілер-адам ауруларын тасымалдаушылар. Ауру тасымалдаушылармен күресу.

№ 5 зертханалық жұмыс.

Бау және бақша зиянкестерінің жинақтамасын зерттеп қарау. Зиянды бунақденелілерді зерттеп білу.

Кестелер,суреттер және слайд

§ 35.

АВС деңгейлік тапсырма

36

6

Аралар мен құмырсқалар - қоғамдық бунақденелілер. Олардың тіршілігі мен отбасын (семья) құру ерекшеліктері. Мінез-құлықтары. Түйсігі (инстинкт). Аралардың және басқа жарғаққанаттылардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

Кестелер,суреттер және слайд

§ 36.

АВС деңгейлік тапсырма

37

7

Бунақденелілердің шөпқоректі, жыртқыш, паразиттік және аса паразиттік өкілдері. Олардың биоценоздық және практикалық маңызы. Зиянкес бунақденелілермен күресудің биологиялық әдісі. Бунақденелілерді қорғау.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 37.

АВС деңгейлік тапсырма

VII бөлім. Желілілер типі (28 сағат).


Бассүйексіздер тип тармағы (1 сағат).


38

1

Желілілер типіне қысқаша сипаттама. Қандауырша - бассүйексіздердің өкілі. Қандауыршаның тіршілік ортасы және құрылысының ерекшеліктері. Табиғаттағы рөлі және практикалық маңызы.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 38.

АВС деңгейлік тапсырма

ХV тарау. Балықтар класүсті (надкласс) (5 сағат).


39

1

Балықтарға жалпы сипаттама. Шеміршекті балықтар класы. Сүйекті балықтар класы. Сүйекті балықтардың сыртқы құрылысындағы ерекшеліктер. Сезім мүшелері. Сүйекті балықтың ішкі құрылысы. Торсылдағы және оның маңызы.


1

№ 6 зертханалық жұмыс.

Тірі балықтарды бақылау. Олардың сыртқы құрылысын зерттеу. Қабыршақтары бойынша балықтың жасын анықтау. Балықтың қаңқасын зерттеу. Балықтардың ішкі құрылысын зерттеу.

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 39.

АВС деңгейлік тапсырма

40

2

Балықтардың көбейуі және дамуы. Мінез-құлығының ерекшеліктері. Балықтардың өрістеуі (миграция). Өсімталдығы және ұрпақтарына қамқорлық жасауы. Түйсік, және оның балықтарда байқалуы, популяция туралы түсінік.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 40.

АВС деңгейлік тапсырма псырма

41

3

Шеміршекті балықтар: акулалар және скаттар. Бекіре балықтар, маңызы және оларды қалпына келтіру шаралары. Қостынысты балықтар. Саусаққанатты балықтар, олардың құрылықтық омыртқалы жанауарлардың шығу тегіндегі маңызы.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 41.

АВС деңгейлік тапсырма

42

4

Балықтардың кәсіптік маңызы. Кәсіптік балықтардың негізгі топтары: майшабақтар, сетінектер (трескалар), көзауықтар (камбалалар), тұқы балықтар (карптар) т.б. Балықтар байлығын үнемді пайдалану, оларды қорғау және көбейту.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 42.

АВС деңгейлік тапсырма

43

5

Балық өсіру зауыттары, олардың маңызы. Тоған шаруашылығы. Сазан және оның қолға үйретілген формасы - тұқы балық (карп) және басқа түрлері. Балықтарды жерсіндіру, оның биологиялық және шаруашылықтық негіздемесі. Аквариумдық балықшаруашылығы.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 43.

АВС деңгейлік тапсырма

ХVI тарау. Қосмекенділер класы (3 сағат).


44

1

Кластың жалпы сипаттамасы. Бақаның сыртқы және ішкі құрылысы. Оның қосмекенді тіршілігі. Жылдық тіршілік циклы. Қоректенуі. Көбейуі және дамуы. Қосмекенділердің түрөзгерістері, дернәсілдерінің балықтарға ұқсастығы.

1

№ 7 зертханалық жұмыс.

Тірі бақаларды бақылау. Бақаның сыртқы құрылысын зерттеу. Бақаның қаңқасын зерттеу. Даяр ылғал препараттан бақаның ішкі құрылысын зерттеу.

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 44.

АВС деңгейлік тапсырма

45

2

Қосмекенділердің көптүрлілігі. Құйрықты (тритон, саламандра) және құйрықсыз (құрбақа, көл бақасы, шұбар бақа, тоған бақасы) қосмекенділер. Қосмекенділердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Қосмекенділерді қорғау.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 45.

АВС деңгейлік тапсырма

46

3

Өліп біткен қосмекенділер және олардың ертедегі саусаққанатты балықтар.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 46.

АВС деңгейлік тапсырма

ХVII тарау. Жорғалаушылар класы(4 сағат).


47

1

Кластың жалпы сипаттамасы. Жорғалаушылардың сыртқы және ішкі құрылысының ерекшеліктері. Құрлық-ауа тіршілік ортасына бейімділігі, жылдық тіршілік циклы. Қоректенуі және мінез-құлығы. Көбеюі және дамуы.

1

№ 8 зертханалық жұмыс.

Тірі кесірткені (улы емес жыланды және тасбақаны) бақылау. Олардың сыртқы құрылысын зерттеу. Кесіртке мен бақаның қаңқаларын салыстыру.

Топсеруен:

1. Өлкетану мұражайына немесе хайуанаттар бағына бару: «Туған өлке жануарларының әртүрлілігі».

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 47.

АВС деңгейлік тапсырма

48

2

Жыландар, сарыбас жылан, сұр жылан. Жыландар мен кесірткелердің ұқсастығы және айырмашылығы. Жыланның улы аппараты, уының әсері. Жыланның шағуынан қорғану және улы жылан шаққан жағдайда көрсетілетін алғашқы көмек. Жыландардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 48.

АВС деңгейлік тапсырма

49

3

Жорғалаушылардың басқа отрядтары: тасбақалар, қолтырауындар. Жорғалаушылардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Жорғалаушыларды қорғау.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 49.

АВС деңгейлік тапсырма

50

4

Ертедегі жорғалаушылардың алуантүрлілігі. Олардың жойылу себептері. Жорғалаушылардың ертедегі қосмекенділерден пайда болуы.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 50.

АВС деңгейлік тапсырма

ХVIII тарау. Құстар класы (6 сағат).


51

1

Класстың жалпы сипаттамасы. Құстардың тіршілік ортасы. Сыртқы және ішкі құрылысының ерекшеліктері. Ұшуға бейімділігі. Зат алмасу қарқындылығы. Жылықандылығы.

1

№ 9 зертханалық жұмыс.

Құстардың сыртқы құрылысы. Қауырсынды жамылғысы және қауырсындарының әртүрлі типтері. Құстардың қаңқасының құрылысы, құстардың ішкі құрылысы (даяр ылғалды препараттан).

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 51.

АВС деңгейлік тапсырма

52

2

Көбейуі мен дамуы. Ұрпақтарына қамқорлық жасауы. Жылдық тіршілік циклы мен маусымдық құбылыстары. Құстардың қайтуы

1

№ 10 зертханалық жұмыс.

Тауық жұмыртқасының құрылысын зерттеу.

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 52.

АВС деңгейлік тапсырма

53

3

Құстардың ертедегі жорғалаушылардан пайда болуы. Археоптерикс.

1


Слайдтар, электрондыоқулық

§ 53.

АВС деңгейлік тапсырма

54

4

Құстардың көптүрлілігі. Түйеқұстар(қыртөссіз құстар).Пингвиндер. Қыртөсті(ұшатын)құстар. Таралуы.Құрылыс ерекшеліктері мен тіршілік орта жағдайларына бейімделуі.Құстардың экологиялық топтары.

1

Топсеруен:

«Орман құстарымен танысу (саябақтың, шағынбақтың, мектеп бағының). Тірі құстарға бақылау жүргізу.

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 54.

АВС деңгейлік тапсырма

55

5

Бунақденелілермен, жануартектес азықтармен қоректенетін құстардың және жыртқыш құстардың пайдасы. Құстарды қорғау және қолға үйрету. Құстардың биогеоценоздағы және адам өміріндегі маңызы. Кәсіптік құстар оларды тиімді пайдалану және қорғау.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 55.

АВС деңгейлік тапсырма

56

6

Үй құстары. Құстардың шығу тегі және аса маңызды қолтұқымдары, оларды адамның пайдалануы.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 56.

АВС деңгейлік тапсырма

ХIХ тарау. Сүтқоректілер класы, немесе Аңдар(9 сағат).


57

1

Кластың жалпы сипаттамасы. Сүтқоректілердің тіршілік ортасы. Сыртқы және ішкі құрылысының ерекшеліктері. Жорғалаушылармен салыстырғанда дене жамылғысының, асқорыту, тыныс алу, қан айналым, зәр шығару, жүйке жүйелерінің, сезім мүшелерінің, мінез-құлығының күрделенуі

1

№ 11 зертханалық жұмыс.

Тірі аңдарды бақылау. Сыртқы құрылысы. Сұтқоректілердің қаңқасының құрылысын зерттеу білу. Даяр ылғал препараттардан ішкі құрылысын зерттеп білу.

Ескерту: зертханалық жұмыстарды орындауға қажетті құрал-жабдықтар болмаған жағдайда оларды көрсетілімдермен немесе электрондық нұсқалармен алмастыруға болады.

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 57.

АВС деңгейлік тапсырма

58

2

Көбейуі және дамуы. Ұрпақтарына қамқорлық жасауы. Жылдық тіршілік циклы және маусымдық құбылыстары.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 58.

АВС деңгейлік тапсырма

59

3

Сүтқоректілердің ертедегі жорғалаушылардан пайда болуы. Сүтқоректілердің көптүрлілігі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 59.

АВС деңгейлік тапсырма

60

4

Жұмыртқа салушы ілкіаңдар. Қалталы және ұрықжолдасты сүтқоректілер. Биологиялық ерекшеліктері. Таралу аймақтары және алуантүрлілігі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 60.

АВС деңгейлік тапсырма

61

5

Ұрықжолдастылардың аса маңызды отрядтары. Олардың биологиялық ерекшеліктері. Бунақденеқоректілер, Қолқанаттылар, Кемірушілер, Қоянтәрізділер.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 61.

АВС деңгейлік тапсырма

62

6

Жыртқыштар (ит, мысық, аю, сусар тұқымдастары). Ескекаяқтылар. Китәрізділер. Жұптұяқтылар. Тақтұяқтылар. Тұмсықтылар. Приматтар.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 62.

АВС деңгейлік тапсырма

63

7

Сүтқоректілердің негізгі экологиялық топтары: ормандардың, ашық кеңістіктердің (даланың), су қоймалары мен олардың жағалауларының сүтқоректілері. Топырақ астында мекендейтін сүтқоректілер.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 63.

АВС деңгейлік тапсырма

64

8

Қолға үйретілген аңдар. Қолтұқымдарының әртүрлілігі және оларды адамның пайдалануы. Жабайы ата-тектерден шығуы.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 64.

АВС деңгейлік тапсырма

65

9

Сүтқоректілердің маңызы. Олардың табиғаттағы және антропогендік ландшафттардағы сан мөлшерінің реттелуі. Кәсіпшілік және кәсіптік аңдар. Аңдарды жерсіндіру және қайта көшіру. Сүтқоректілерді тиімді пайдалану және қорғау.

VIII бөлім. Жерде жануарлар дүниесiнiң дамуы (1 сағат).

1

Топсеруен:

3. Өлкетану мұражайына немесе хайуанаттар бағына: «Үй және жабайы жануарлар».

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 65.

АВС деңгейлік тапсырма

66

1

Жануарлар дүниесінің тарихи дамуы. Жерде жануарлар дүниесі тарихи дамуының дәлелдемелері. Эволюция туралы түсінік. Жануарлар дүниесінің алуантүрлілігі тірі табиғат эволюциясының нәтижесі екендігі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§ 66.

АВС деңгейлік тапсырма

IX бөлім. Табиғи бiрлестiктер (1 сағат).


67

1

Табиғи және мәдени организмдер. Жануарлардың табиғи бірлестіктердегі орны және рөлі. Биогеоценоздар және экожүйелер туралы түсінік. Табиғи бірлестіктердегі трофикалық байланыстар. Қоректік тізбектер

1

Топсеруен:

4. «Табиғи бірлестіктердегі көктемгі тіршілік».

5. «Сулы ортаның табиғи бірлестіктеріндегі көктемгі құбылыстар».

Тірі табиғат аясы.

§ 67.

АВС деңгейлік тапсырма

68

2

Жануарлар дүниесі организмдердің, популяциялар мен түрлердің және бірлестіктердің көптүрлілігінің көрінісі. Тірі табиғаттың құрылым деңгейлері. Жануарларды қорғау және олардың көптүрлілігін сақтауда.

1

§ 68

АВС деңгейлік тапсырма









Биология 9-сынып (Барлығы 68 сағат,аптасына 2 сағат)

р/с

Сабақтың тақырыптары

Сағат саны

Мерзімі

Зертханалық және сарамандық жұмыстар

Көрсетілімдер

Көрнекіліктер

Құрал-жабдықтар

Үйге тапсырма

Биологияға кіріспе(1 сағат).

1

1

«Жалпы биология негіздері» пәнінің жаратылыстану-ғылыми пәндер жүйесіндегі орны, мақсаты мен міндеттері. Жалпы биология - биологиялық заңдылықтарды, тіршілік әлемінің көптүрлілігін, тірі материяның құрылым деңгейлерін зерттейтін пән.

1

Топсеруен.

Тіршілік әлемінің көптүрлілігімен танысу үшін табиғатқа топсеруен жасау.

I бөлім. Жасуша- тіршіліктің бірлігі (14 сағат ).

I тарау. Жасушаның химиялық құрамы (5 сағат).

2

1

Цитология пәні және міндеттері.Зерттеу әдістері және олардың басқа биологиялық ғылым салалары мен медицина және ауыл шаруашылығы өндірісі үшін маңызы.

1

Əртүрлі пішінді

жасуша суреттері.

Өсімдік жəне жануар

жасушасының

сызбанұсқалары

§1.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

3

2

Жасушаның ашылу тарихы.

1

Оқулық,суреттер.

§2. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

4

3

Жасушалық теория - ХІХ ғасырдың ең үлкен жаңалығы. Жасушалық теорияның негізгі қағидалары. Жасуша тірі организм құрылысының, дамуының және қызметінің негізгі бірлігі

1

Оқулық,суреттер.

§3. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

5

4

Тірі материяның химиялық құрамының бірлігі. Өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар мен бактерия жасушаларының химиялық құрамы. Химиялық элементтер, су және басқа бейорганикалық қосылыстар, олардың жасуша тіршілік әрекеттеріндегі рөлі.

1

Кестелер,суреттер және сызбанұсқа.

§4. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

6

5

Органикалық заттар: көмірсулар, нәруыздар, нуклеин қышқылдары, АТФ, липидтер, олардың элементарлық құрылысы, жасушадағы рөлі. Ферменттер, олардың тіршілік процестерін реттеудегі рөлі.

1

№1 зертханалық жұмыс.

Тірі ұлпаларда ферменттердің катализдік белсенділігі.

Электронды оқулық,кестелер.

§5.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

ІI тарау. Жасушаның құрылымы мен қызметі (3 сағат).

7

1

Жасушалық құрылымдар: плазмалық мембрана, цитоплазма, эндоплазмалық тор, Гольджи жиынтығы және лизосомалар, митохондриялар, пластидтер, қозғалыс органоидтері, олардың құрылысы мен атқаратын қызметтері; жасушалық қосындылар.

1

№2 зертханалық жұмыс.

Пияз қабықшасының жасушасындағы плазмолиз және деплазмолиз.

Электронды оқулық,кестелер.

§6. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

8

2

Ядро, оның құрылысы және қызметі. Ядроның жетекші рөлі.

1

Электронды оқулық,кестелер

§7. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

9

3

Прокариоттық және эукариоттық жасушалар, олардың құрылысындағы ерекшеліктер.

1

№3 зертханалық жұмыс.

Өсімдік, жануар және бактерия жасушаларының құрылысы. Олардың құрылысындағы айырмашылықтарды табу

Электронды оқулық,кестелер

§8.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

ІІI тарау. Жасушаның энергиямен қамтамасыз етілуі(2 сағат).

10

1

Биологиялық жүйелердегі зат алмасу және өздігінен реттелуі. Фотосинтез - күн энергиясының органикалық заттың энергиясына өзгеруі. Биологиялық «аккумуляторларда» жарық энергиясының қорлануы. Фотосинтездің жарық және қараңғы сатылары, судың фотолизі.

1

Электронды оқулық,кестелер

§9. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

11

2

Органикалық заттардың тотығуы есебінен жасушаның энергиясымен қамтамасыз етілуі. Биологиялық тотығу және жану. Анаэробтық және аэробтық гликолиз. Митохондриялар - жасушаның энергиялық стансасы.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§10. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

ІV тарау. Тұқым қуалау ақпараты және оның жасушада жүзеге асырылуы (4 сағат).

12

1

Генетикалық ақпарат. Н.К. Кольцов. ДНҚ - нәруыз синтезделу үшін матрица (қалып) болып табылады. ДНҚ-ның екі еселенуі (редупликациясы). ДНҚ матрицасына сәйкес ақпараттың РНҚ-ның түзілуі.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§11.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

13

2

Генетикалық код. Генетикалық кодтың қасиеттері. Нәруыздың биосинтезі. Транскрипцияның реттелуі.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§12. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

14

3

Гендік және жасушалық инженерия.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§13.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

15

4

Транскрипция мен трансляцияның бактерияларда реттелуі. Бұл процестердің жоғары сатыдағы организмдерде реттелуі.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§14-15. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

II бөлім. Организмдердің көбейуі және жеке дамуы (6 сағат).

V тарау. Өзін-өзі ұдайы өндіру - тіріге тән жалпылама қасиет (4 сағат).

16

1

Митоз жыныссыз көбеюдің негізі екендігі, оның фазалары. Митоздың биологиялық мәні.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§16-17.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

17

2

Организмдердің көбею формалары. Жыныссыз көбеюдің түрлері. Жынысты көбею.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§18.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

18

3

Мейоз және оның биологиялық мәні. Мейоздың фазалары. Сперматогенез. Овогенез.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§19. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

19

4

Жануарлар мен гүлді өсімдіктердегі ұрықтану. Ұрықтанудың биологиялық маңызы.

1

Сызбанұсқалар,

тірексызбаларсуреттер, слайдтар, кестелер

§20. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

VІ тарау. Организмдердің жеке дамуы (2 сағат).

20

1

Организмдердің жеке дамуының элементарлық түсінігі. Жасушалардың бөлінуі, өсуі, жіктелуі, органогенез, даму, қартаю, даралардың өлуі. Ұрықтардың ұқсастығы.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§21. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

21

2

Организмнің біртұтас екендігі. Өзгергіш жағдайларға организмнің бейімделу деңгейлері. Өзіндік реттелу. Организмнің бастапқы даму кезеңдеріне сыртқы орта жағдайларының әсері. Биологиялық сағат. Анабиоз.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

IІI бөлім. Генетика және селекция негіздері (13 cағат ).

VІІ тарау. Тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтары(5 сағат).

22

1

Генетиканың қысқаша даму тарихы. Белгілердің Г.М.Мендель ашқан тұқым қуалау заңдылықтары. Тұқымқуалаушылықты зерттеудің гибриодологиялық әдісі. Моногибридтік шағылыстыру. Бірінші ұрпақтың біркелкілігі

1

№4 практикалық жұмыс.

Қарапайым генетикалық есептер шығару.

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§22-23.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

23

2

Доминанттылық заңы. Екінші ұрпақта белгілердің ажырауы. Ажырау заңы. Гомозиготалы және гетерозиготалы даралар.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§24. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

24

3

Генотип және фенотип. Аллельді гендер. Талдаушы шағылыстыру. Толық және толық емес доминаттылық. Тәуелсіз тұқым қуалау. Гендердің тіркесіп тұқым қуалауы.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§25. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

25

4

Сандық және сапалық белгілердің тұқым қуалауына орта жағдайларының әсері. Реакция нормасы.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§26. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

26

5

Жыныстың генетикалық анықталуы. Жыныспен тіркес тұқым қуалау. Гендердің өзара әрекеттесуі. Цитоплазмалық тұқым қуалаушылық. Адамның генетикалық әртүрлілігі. Адамның генетикалық денсаулығына ортаның әсері. Адамның генетикалық аурулары.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§27. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

VІІІ тарау. Өзгергіштіктің заңдылықтары (4 сағат).

27

1

Модификациялық және тұқым қуалайтын өзгергіштік. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің типтері. Гендік, хромосомалық, геномдық мутациялар. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің гомологтік қатарлар заңы.

1

№5зертханалық жұмыс.

Модификациялық өзгергіштіктің вариациялық қатарын және вариациялық қисық сызығын құрастыру.

№6 зертханалық жұмыс.

Организмдердің өзгергіштігі.

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§28.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

28

2

Мутацияларды экспериментальдық жолмен алу. Адамның тұқым қуалайтын өзгергіштігі.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§29. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

29

3

Генетика және медицина. Адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері. Адамның кейбір тұқым қуалайтын ауруларының алдын алу және емдеу. Резус-фактор.

1

№ 7практикалық жұмыс.

Өзіңе шежіре құрастыр.

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§30.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

30

4

Туыстық некенің жағымсыздығы. Медициналық-генетикалық кеңес беру.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

IX тарау. Генетика және селекция (4 сағат).

31

1

Жануарларды қолға үйрету селекцияның бастапқы кезеңі екендігі. Мәдени өсімдіктердің шығу орталықтары. Жануарларды қолға үйрету аймақтары. Үй жануарларының шығу тегі.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§31.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

32

2

Заманауи селекцияның әдістері. Сұрыптау үшін өзгергіштіктің маңызы. Сұрыптау және оның шығармашылық рөлі. Тұқымқуалайтын сапаны бағалау.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§32. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

33

3

Туыстық шағылыстыру және оның селекциядағы маңызы. Гетерозис, оны ауыл шаруашылығында қолдану

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§33.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

34

4

Полиплоидия. Әріден будандастыру. Жасанды мутагенез. Олардың селекциядағы маңызы. Селекция жетістіктері.

1

№8 зертханалық жұмыс.

Жергілікті өсімдік іріктемелерінің фенотиптері.

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§34. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

IV бөлім. Эволюция (23 сағат).

Х тарау. Эволюциялық идеялардың дамуы. Эволюцияның дәлелдемелері(4 сағат).

35

1

Эволюциялық түсініктердің шығуы және дамуы. Эволюционизмнің алғы шарттары. Ламарктың эволюциялық теориясы.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§35.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

36

2

Ч.Дарвин және оның түрлердің пайда болу теориясы. Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының негізгі ұстанымдары. Эволюцияның синтетикалық теориясының шығуы.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§36.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

37

3

Эволюцияның дәлелдемелері. Эмбриологиялық дәлелдемелер. Морфологиялық дәлелдемелер. Палеонтологиялық дәлелдемелер. Эволюцияның биогеографиялық дәлелдемелері.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§37.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

38

4

Түр.Түрдің критерийлері. Популация.

1

№9 зертханалық жұмыс.

Әр түрге жататын өсімдіктердің морфологиялық ерекшеліктері.

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§38.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

ХI тарау. Эволюциялық процестің механизмдері(7 сағат).

39

1

Өзгергіштіктің эволюциялық процестегі рөлі. Мутациялық өзгергіштік. Үйлесімдік өзгергіштік.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§39.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

40

2

Табиғи сұрыпталу-эволюцияның бағыттаушы факторы.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§40.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

41

3

Тіршілік үшін күрес. Түрішілік күрес. Түраралық күрес. Сұрыптаудың тиімділігі.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§41. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

42

4

Популяциялар ішіндегі табиғи сұрыпталудың формалары. Қозғаушы сұрыптау.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§42.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

43

5

Тұрақтандырушы сұрыптау. Гендер дрейфі. Популяциялық толқындар. Оқшаулану.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§43 А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

44

6

Бейімділік. Қорғаушы рең. Жасырушы рең. Мимикрия (еліктеуші рең). Сақтандырушы рең. Бейімділіктің жетілдірілуі және оның салыстырмалы сипаты.

1

№10 зертханалық жұмыс.

Организмдердің бейімделгіштігі.

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§44. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

45

7

Түртүзілу. Эволюциялық процестің негізгі бағыттары. Эволюция бағыттарының арақатынасы.

1

№11 зертханалық жұмыс.

Өсімдіктердегі ароморфоздар және бунақденелілердегі идиоадаптациялар.

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§45. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

ХII тарау. Жерде тіршіліктің пайда болуы (2 сағат).

46

1

Тіршіліктің пайда болуы туралы көзқарастардың дамуы. Жерде тіршіліктің пайда болуы туралы теориялар. Л.Пастердің тәжірибесі.

1

Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§46.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

47

2

Органикалық молекулалардың абиогендік синтезі. Тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар. Қазіргі кезде Жерде тіршіліктің пайда болуы мүмкін бе?

1

Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§47. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

ХIII тарау. Жерде тіршіліктің дамуы (6 сағат).

48

1

Криптозойда тіршіліктің дамуы. Архей. Протерозой. Жануарлардың алуантүрлілігінің күрт жоғарылауы. Палеозой заманында тіршіліктің дамуы. Кембрий, Ордовик, Силур, Девон, Тас көмір, Пермь.

1

Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§48. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

49

2

Мезозой заманында тіршіліктің дамуы. Триас. Юра. Бор. Кайнозой заманында тіршіліктің дамуы. Палеоген. Неоген. Антропоген.

1

Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§49. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

50

3

Органикалық дүниенің алуантүрлілігі.

1

Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§50. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

51

4

Жүйелеудің ұстанымдары. Жүйелеудің шығуы. Жасанды және табиғи жүйелер. Организмдерді жіктеу.


Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§51.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

52

5

Тіршіліктің жасушалық емес формалары - вирустар, фагтар.

1

Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§52.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

53

6

Тіршіліктің жасушалық формалары, олардың ядросыздарға және ядролыларға бөлінуі. Прокариоттар. Эукариоттар.

1

Оқулықтағы суреттер,

сызбанұсқалар,

кестелер.

§53.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

ХIV тарау. Адамның шығу тегі (4 сағат).

54

1

Адам шығу тегінің дәлелдемелері. Адам мен адам тәрізді маймылдардың ұқсастығы және айырмашылықтары.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§54 .А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

55

2

Еңбек және адамның пайда болуы. Антропогенездің алғышарттары.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§55.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

56

3

Алғашқы адамдар. Ежелгі адамдар. Ертедегі адамдар. Қазбадан табылған осы заманғы типтес адамдар.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

57

4

Адам нәсілдері. Нәсілшілдіктің дәрменсіздігі. Нәсілшілдіктің кертартпалық мәні.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

V бөлім. Экология негіздері (11 сағат).

XV тарау. Экожүйелер (7 сағат ).

58

1

Экология пәні. Ортаның экологиялық факторлары.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§56. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

59

2

Биотикалық оптимум. Организмдердің тіршілік ортасына бейімделуі.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§57.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

60

3

Әртүрлі түр популяцияларының, экожүйелердің өзара әрекеттесулері.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§58.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

61

4

Бірлестіктер. Экожүйелер. Бірлестіктердегі организмдердің қызмет атқаратын топтары. Экожүйелердің мысалдары.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§59.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

62

5

Энергия ағымы және қоректік тізбектер. Экологиялық пирамида. Экожүйелердің өнімдері. Экожүйелердің қасиеттері. Өздігінен реттелу.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§60. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

63

6

Экожүйелердің ауысуы. Адамның әрекетіне байланысты экожүйелердің ауысуы. Агроценоздар.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§61. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

64

7

Экологиялық білімді адамның практикалық әрекетіне пайдалану.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§62. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

XVI тарау. Биосфера. Адам әрекетінің биосфераға әсері. Биосфераны қорғау (4 сағат).

65

1

Биосфера туралы В.И.Вернадскийдің ілімі. Биосфераның құрамы: тірі зат, түрлік құрамы. Табиғатта көміртек пен азот айналымы. Тірі организмдердің шөгінді жыныстарды және топырақты түзудегі рөлі.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§63. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

66

2

Адамның биосферадағы рөлі. Ауқымды экологиялық проблемалар.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§64. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

67

3

Қоғам және қоршаған орта. Халық санының артуы. Индустриялық тұтынушылар қоғамы. Халықаралық ынтымақтастық және кедейлікпен күрес. Экологиялық қауіпсіздіктің концепциялары.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§65. А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.

68

4

Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары. Тұрақты даму.

1

Сызбанұсқалар,

тірек сызбалар суреттер, слайдтар, кестелер

§66.А.В.С

Деңгейлік тапсырмалар.













Биология 10-сынып (Барлығы 68 сағат,аптасына 2 сағат) Жаратылыстану-математика бағыты.

р/с

Сабақтың тақырыптары

Сағат саны

Мерзімі

Зертханалық және сарамандық жұмыстар

Көрсетілімдер

Көрнекіліктер

Құрал-жабдықтар

Үйге тапсырма

Кіріспе(1 сағат).


1

1

Биология ғылымы. Ғылымдар жүйесіндегі биологияның орны

және маңызы. Биологияның басқа ғылымдармен байланысы. Жа-

ратылыстану - ғылыми пәндер жүйесіндегі «Жалпы биология»

курсының алатын орны, мақсаты мен міндеттері.

1

Көрсетілім:Биолог-ғалымдардың суреттері, «Биологияның басқа ғылымдармен байланысы» - сызбанұсқа.

3 бет

І бөлім. Цитология. Цитологияның міндеттері (1 сағат).


2

1

Заманауи цитология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері.

Цитологиялық зерттеулердің басқа биологиялық ғылымдар, меди-

цина және ауыл шаруашылығы үшін маңызы.

1

Суреттер,кестелер.

§1

кесте толтыру

ІІ бөлім. Жасушалық теория (19 сағат).


I тарау. Жасушаның химиялық құрамы (9 сағат).


3

1

Жасушаның ашылуы және зерттеу тарихы. Жасушалық теорияның

негізгі қағидалары. Биологияның дамуы үшін жасушалық

теорияның маңызы.

1

Суреттер,кестелер.

§2

кесте толтыру

4

2

Жасуша дамудың бірлігі екендігі, тірі организмнің құрылымы мен қызметінің бірлігі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§3

кесте толтыру

5

3

Жасушаның химиялық құрамы. Су және басқа бейорганикалық

заттар, олардың жасушаның тіршілік әрекетіндегі рөлі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§4

кесте толтыру

6

4

Органикалық заттар: көмірсулар, олардың құрылысы, қасиеттері

және атқаратын қызметі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§5

кесте толтыру

7

5

Органикалық заттар: нәруыздар, олардың құрылысы, қасиеттері

және атқаратын қызметі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§6

кесте толтыру

8

6

Органикалық заттар: липидтер, олардың құрылысы, қасиеттері

және атқаратын қызметі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§7

кесте толтыру

9

7

Нуклеин қышқылдары: ДНҚ, оның құрылысы және жасушадағы

рөлі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§8

кесте толтыру

10

8

Нуклеин қышқылдары: а- РНҚ, т-РНҚ, р-РНҚ және АТФ, олардың құрылысы және жасушадағы рөлі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§9

кесте толтыру

11

9

Ферменттер, олардың тіршілік әрекеттерін реттеудегі рөлі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§10

кесте толтыру

II тарау. Прокариоттық жасушаның құрылысы мен қызметі (2 сағат).


12

1

Прокариоттық жасушаның құрылысы. Бактериялық жасуша, оның

құрылысы мен қызметінің ерекшеліктері.

1

№1 зертханалық жұмыс. Эукариоттық (өсімдік, жануар,

саңырауқұлақ) және прокариоттық жасушалардың (бактериялар)

құрылысы.

Слайдтар, электрондыоқулық

§11

кесте толтыру

13

2

Бактериялар тіршілік әрекеттерінің алуантүрлілігі.

1

Слайдтар, электрондыоқулық

§12

кесте толтыру

III тарау. Эукариоттық жасушаның құрылымдық-функциялық құрылыс

ерешеліктері (8 сағат).

1


14

1

Жасушаның негізгі құрам бөліктері. Түрлі жасушалық құрылымдар

мембранасының құрылысы мен функциялық ерекшеліктері.

1

№2 зертханалық жұмыс.Пияз эпидермисінің жасушаларындағы

плазмолиз және деплазмолиз құбылыстарын бақылау.

Көрсетілім: Өсімдік және жануар жасушаларының микропрепа-

раттары.

§13

кесте толтыру

15

2

Цитоплазма органоидтері: эндоплазмалық тор, Гольджи жиынтығы

және лизосомалар.

1

№3 зертханалық жұмыс. Өсімдік жасушаларындағы цитоплазманың қозғалысын бақылау

Өсімдік және жануар жасушаларының микропрепа-

раттары.

§14

кесте толтыру

16

3

Цитоплазма органоидтері: пластидтер, митохондриялар, олардың

жасушадағы атқаратын қызметі.


1

Өсімдік және жануар жасушаларының микропрепа-

раттары

§15

кесте толтыру

17

4

Цитоплазма органоидтері: жасуша орталығы, рибосомалар,

олардың жасушадағы атқаратын қызметі.

1

Жасушалардың микропрепа-

раттары

§16

кесте толтыру

18

5

Цитоқаңқа. Қозғалыс органоидтері, жасушалық қосындылар,

олардың құрылысы, жасушадағы атқаратын қызметі.

1

Жасушалардың микропрепа-

раттары

§17

кесте толтыру

19

6

Ядроның құрылысы мен қызметі. Хромосомалардың химиялық

құрамы және құрылысы, жасушадағы атқаратын қызметі.

1

Жасушалардың микропрепа-

раттары

§18

кесте толтыру

20

7

Саңырауқұлақтар, жануарлар және өсімдік жасушаларының

құрылысындағы ерекшеліктер.

1

Жасушалардың микропрепа-

раттары

§19

кесте толтыру

21

8

«Эукариоттық жасушаның құрылымдық-функциялық құрылыс

ерешеліктері» тақырыбы бойынша білімдерін қорыт.

1


§20

кесте толтыру

ІІІ бөлім. Тіршіліктің жасушалық емес формалары (2 сағат).


22

1

Вирустар және фагтар. ЖИТС-тің (жүре пайда болған иммундық

тапшылық синдромы) вирусы. Оның құрылысы мен тіршілігінің

ерекшеліктері.

1

Көрсетілім:Түрлі молекулалар мен вирустық бөлшектердің моделдері.

§21

кесте толтыру

23

2

Вирустық аурулардың алдын алу.

1

Слайдтар, суреттер

§22

кесте толтыру

ІV бөлім. Жасушадағы зат және энергия алмасу (метаболизм) (9 сағат).


24

1

Жасушадағызатжәне энергия алмасу. Заталмасуреакцияларыныңкатализдіксипаты.

1

§23

кесте толтыру

25

2

Пластикалық алмасу.

1

§24

кесте толтыру

26

3

Энергиялық алмасудың негізгі кезеңдері.


1

Көрсетілім:

Жасушадағы метаболизм жолдарының сызбанұсқалары.

§25

кесте толтыру

27

4

Жасушалық тыныс алу процесінің айрықша ерекшеліктері.

1

§26

кесте толтыру

28

5

Органикалық заттарды түзу әдістері: автотрофтар және гетеро-

трофтар.

1

§27

кесте толтыру

29

6

Фотосинтез, оның сатылары, биосферадағы ғарыштық рөлі. Хемо-

синтез, оның биосферадағы маңызы.

1

Фотосинтез процесін бейнелетін тәжірибелер.

§28

кесте толтыру

30

7

Нәруыздың биосинтезі. Генетикалық ақпараттың негізі - ген ту-

ралы түсінік. Генетикалық код. Нәруыз биосинтезінің матрицалық

принципі.

1

«Нәруыз синтезінің» модель-аппликациясы.

§29

кесте толтыру

31

8

ДНҚ матрицасына сәйкес а-РНҚ-ның түзілуі. Биосинтездің

реттелуі.

1

ДНҚ және РНҚ модельдері.

§31

кесте толтыру

32

9

Гомеостаз туралы түсінік, жасушадағы зат және энергия алмасу

процестерінің реттелуі.

1

§32

кесте толтыру

V бөлім. Организмдердің көбеюі және жеке дамуы (онтогенез) (10 сағат).



IV тарау. Өсімдіктер мен жануарлардың жыныссыз көбеюі (2 сағат).


33

1

Өзін-өзі ұдайы өндіру - тіріге тән жалпылама қасиет. Митоз жы-

ныссыз көбеюдің және көпжасушалы организмдер өсуінің негізі,

оның фазалары және биологиялық маңызы.

1

Көрсетілім: Митоздың сызбанұсқасы.

§33

кесте толтыру

34

2

Организмдердің жыныссыз көбею формалары: жасушалардың

митоздық бөлінуі, споратүзу, бүршіктену, вегетативтік көбею. Жы-

ныссыз көбеюдің эволюциялық маңызы.

1

Көрсетілім:Жыныссыз, көбеюдің түрлерін бейнелейтін кестелер.

§34

кесте толтыру

V тарау. Жынысты көбею (3 сағат).


35

1

Жынысты көбею. Мейоз, оның биологиялық маңызы. Сперматогенез.

1

Көрсетілім: Мейоздың және жынысты көбею кестесі.

§35

кесте толтыру

36

2

Ұрықтану. Гүлді өсімдіктердегі ұрықтанудың ерекшеліктері.

1

§36

кесте толтыру

37

3

Ұрықтанудың биологиялық маңызы.

1

§37

кесте толтыру

VI тарау. Жеке даму (онтогенез) (3 сағат).


38

1

Организмдердің жеке дамуы (онтогенез) түсінігі. Бөліну, өсу,

жасушалардың жіктелуі, органогенез, көбею, картаю, организмнің

өлуі.

1

§38

кесте толтыру

39

2

Э.Мюллер және Э. Геккельдің биогенетикалық заңы. Өсімдіктердің

онтогенезі. Жануарлардың онтогенезі.

1

Көрсетілім: омыртқалы жануарлар ұрықтарының ұқсастығы.

§39

кесте толтыру

40

3

Дамып келе жатқан ұрықтың дене бөліктерінің өзара әсері.

1

§40

кесте толтыру

VII тарау. Организмнің дамуы және қоршаған орта (2 сағат).


41

1

Организмнің эмбриондық және постэмбриондық дамуындағы

қоршаған орта факторларының рөлі. Токсиндік заттардың

эмбриондық және постэмбриондық даму кезеңдерінің барысына

әсері.

1

Көрсетілім: жоғары сатыдағы өсімдіктердің эмбриондық және

постэмбриондық дамуын бейнелейтін кестелер.

§41

кесте толтыру

42

2

Организмнің өсуі және дамуы. Орта жағдайларының өзгерістеріне

организмнің бейімделу деңгейлері. Организмнің қартаюы және

өлуі. Жыныссыз көбеюдегі онтогенездің ерекшелігі.

1

§42

кесте толтыру

VІ бөлім. Генетика негіздері (12 сағат).


VIII тарау. Тұқымқуалаушылықтың негізгі заңдылықтары (7 сағат).


43

1

Генетиканың даму тарихы. Белгілердің Г.И.Мендель ашқан тұқым қуалау заңдылықтары. Гибридологиялық әдісі. Моногибридті шағылыстыру. Доминанттылық және ажырау заңдары. Гаметалар тазалығының заңы, оның цитологиялық негіздемесі.

1

Практикалықжұмыс. Генетикалықесептершығару.

Оқулықтағы кесте мен есептер жинағы.

§43

кесте толтыру

44

2

Көптік аллельдер. Талдаушы шағылыстыру. Дигибридтік және

полигибридтік шағылыстыру. Тәуелсіз үйлесімдік заңы. Фено-

тип және генотип. Тұқым қуалаудың генетикалық заңдарының

цитологиялық негіздері.

1

Практикалықжұмыс. Генетикалықесептершығару.

Оқулықтағы кесте мен есептер жинағы.

§44

кесте толтыру

45

3

Жыныстың генетикалық анықталуы. Жыныс хромосомаларының генетикалық құрылымы. Гомогаметалыжәнегетерогаметалыжы­ныс. Жыныспентіркесбелгілердіңтұқымқуалауы.

1

Оқулықтағы кесте мен есептер жинағы.

§45

кесте толтыру

46

4

Тұқымқуалаушылықтың хромосомалық теориясы. Гендердің тіркесу топтары. Белгілердіңтіркестұқымқуалауы. Морган заңы.

1

Оқулықтағы кесте мен есептер жинағы.

§46

кесте толтыру

47

5

Гендердің толық және толық емес тіркесулері. Хромосомалардыңгенетикалықкартасы.

1

Көрсетілім:тұқымқуалаушылық заңдылықтарын, хромосомалар- дың айқасуын бейнелейтін модель - аппликациялар.

§47

кесте толтыру

48

6

Генотип - біртұтас жүйе. Хромосомалық (ядролық) және

цитоплазмалық тұқымқуалаушылық.

1

Оқулықтағы кесте мен есептер жинағы.

§48

кесте толтыру

49

7

Белгілердің анықталуында аллельді (доминанттылық, толық емес доминанттылық) және аллельді емес гендердің өзара әрекеттесулері (комплементарлық, эпистаз және полимерия).

1

Оқулықтағы кесте мен есептер жинағы.

§49

кесте толтыру

IX тарау. Өзгергіштіктің негізгі заңдылықтары (5 сағат).


50

1

Өзгергіштіктің негізгі формалары. Генотиптік өзгергіштік. Мутаци-

ялар. Гендік, хромосомалық және геномдық мутациялар. Сомалық

және генеративтік мутациялар.

1

№4 зертханалық жұмыс. Өсімдік фенотиптерін зерттеу.

Көрсетілім: қоршаған орта жағдайларының организм өзгергіштігіне

әсерін көрсететін тәжірибе нәтижелері; кеппешөп материалда-

ры, будандық, полиплоидтық өсімдіктердің жинақтамалары,

нақпішіндері.

§50

кесте толтыру

51

2

Жартылай летальды және летальді мутациялар. Мутациялардың

себептері мен жиілігі, мутагендік факторлар. Мутациялардың

эволюциялық рөлі.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§51

кесте толтыру

52

3

Үйлесімдік өзгергіштік, оның түрдің шегінде генетикалық

алуантүрлілікті қалыптастырудағы рөлі және эволюциялық

маңызы. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі гомологтік қатарлар

заңы.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§52

кесте толтыру

53

4

Фенотиптік немесе модификациялық өзгергіштік. Белгілер мен

қасиеттердің дамуы және олардың жарыққа шығуында сыртқы

орта жағдайларының рөлі.

1

№5 зертханалық жұмыс. Өсімдіктер мен жануарлардағы

өзгергіштікті зерттеу, вариациялық қатар және қисық құрастыру.

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§53

кесте толтыру

54

5

Модификациялық өзгергіштіктің статистикалық заңдылықтары.

Доминанттылықты басқару.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§54

кесте толтыру

VІI бөлім. Адам генетикасы (5 сағат).


55

1

Адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері. Адамның

генетикалық әртүрлілігі.

1

№6 зертханалық жұмыс. Шежіре құру.

Көрсетілім:Адамның хромосомалық аномалиялары және олардың

фенотиптік көрініс беруі.

§55

кесте толтыру

56

2

Адамның шығу тегі және адам нәсілдері туралы генетикалық

мәліметтер.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§56

кесте толтыру

57

3

Адамның белгілерінің тұқым қуалау сипаты. Денсаулықтың

генетикалық негіздері.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§57

кесте толтыру

58

4

Адамның генетикалық денсаулығына ортаның әсері. Генетикалық

аурулар. Генотип және адамның денсаулығы. Популяция генофон-

ды.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§58

кесте толтыру

59

5

Биологиялық және әлеуметтік тұқым қуалаудың арақатынасы.

Генетиканың әлеуметтік проблемалары. Гендік инженерияның

этикалық проблемалары. Генетикалық болжам және медициналық-

генетикалық кеңес беру.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§59

кесте толтыру

VІІІ бөлім. Селекция және биотехнология негіздері (9 сағат).


60

1

Селекцияның міндеттері және әдістері.

1

Көрсетілім: тірі өсімдіктерді, кеппешөптерді, нақпішіндерді,

кестелерді, фотосуреттерді, селекциялық жұмыстардың

нәтижелерін бейнелейтін басқа да материалдарды пайдалану.

Белгілі ғалым селекционерлердің портреттері.

§60

кесте толтыру

61

2

Генетика - организмдер селекциясының ғылыми негізі екендігі.

Селекция үшін бастапқы материал.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§61

кесте толтыру

62

3

Н.И.Вавиловтың мәдени өсімдіктердің шығу орталықтары туралы

ілімі.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§62

кесте толтыру

63

4

Өсімдіктер және жануарлар селекциясы.

1

Көрсетілім: өсімдіктердің жаңа іріктемелерін, жануарлардың жаңа

қолтұқымдарын алудың әдістерін бейнелейтін сызбанұсқалар.

§63

кесте толтыру

64

5

Селекциядағы қолдан сұрыптау. Будандастыру - селекциялық

әдіс ретінде.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§64

кесте толтыру

65

6

Шағылыстыру типтері. Өсімдіктер селекциясындағы полиплои-

дия. Заманауи селекцияның жетістіктері.

1

Оқулықтағы кестелер мен суреттер.

§65

кесте толтыру

66

7

Микроорганизмдер, саңырауқұлақтар, прокариоттар-

биотехнологиялық нысандар. Микроорганизмдер селекциясы және

оның микробиологиялық өнеркәсіп үшін маңызы.

1

Көрсетілім: микробиологиялық өндірістің сызбанұсқалары.

§66

кесте толтыру

67

8

Тамақ өнімдерін, дәрумендерді, ферменттер мен дәрілерді

микробиологиялық өндіру. Биотехнологияның проблемалары және

болашағы.

1

Көрсетілім: микробиологиялық синтез өнімдері.

§68

кесте толтыру

68

9

Гендік инженерия, оның жетістіктері және болашағы.

1



Биология 11-сынып (Барлығы 68 сағат,аптасына 2 сағат) Жаратылыстану-математика бағыты

р/с

Сабақтың тақырыптары

Сағат саны

Мерзімі

Зертханалық және сарамандық жұмыстар

Көрсетілімдер

Көрнекіліктер

Құрал-жабдықтар

Үйге тапсырма

1

1

Кіріспе (1сағат).

1


I бөлім. Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы және дамуы (8 сағат).


I тарау. Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы туралы көзқарастардың тарихы

(2 сағат).


2

1

Тіршіліктің пайда болу процесін және мәнін түсіндіретін алғашқы

ғылыми талпыныстар.

1

Тiрi орга-мдердiң көптүрлiлiгiн, тiрi материяның құрылымдық деңгейлерiнің суреті

§1

3

2

Ф.Редидің тәжірибелері, В.Гарвейдің ой-пікірлері, Л.Пастердің

тәжірибелері. Тіршіліктің мәңгілік теориясы. Жер бетінде

тіршіліктің пайда болуы туралы материалистік көзқарастар.

1

Көрсетілім: Л.Пастер тәжірибелерінің сызбанұсқасы.

§2

II тарау. Жер бетінде тіршілік пайда болуының алғышарттары (2 сағат).


4

1

Жер бетінде тіршілік пайда болуының алғышарттары: ғарыштық және ғаламшарлық алғышарттар.

1

Көрсетілім: ғаламшарлық

жүйелердің қалыптасу кезеңдерінің сызбанұсқасы

§3

5

2

Жер дамуының ерте кезеңдеріндегі алғашқы атмосфера және

химиялық элементтердің, бейорганикалық және органикалық

молекулалардың эволюциясы.

1

Оқулықтағы суреттер мен кестелер.

§4

III тарау. Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар (4 сағат).


6

1

Тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар.

1

Көрсетілім: біржасушалы эукариоттардың, көпжасушалы

организмдердің пайда болуының және өсімдіктер мен жануарлар

дүниесі дамуының сызбанұсқасы.

§5

7

2

А.И.Опариннің теориясы, С.Миллердің тәжірибелері.

Протобиополимерлердің пайда болу теориясы.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§6

8

3

Протобионттардың эволюциясы: ішкі ортаның қалыптасуы,

органикалық табиғи катализаторлардың жарыққа шығуы,

генетикалық кодтың пайда болуы.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§7

9

4

Биологиялық эволюцияның бастапқы кезеңдері: фотосинтездің

жүруі, эукариоттардың, жынысты көбеюдің және

көпжасушалылықтың пайда болуы.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§8

II бөлім. Эволюциялық ілім (23 сағат).



IV тарау. Тірі табиғаттың эволюциясы туралы көзқарастардың Дарвинге

дейінгі дамуы (3сағат).


10

1


Биология дамуының Дарвинге дейінгі кезеңі. Ғылымда «Әуелбастан

мақсатқа сәйкестілік» және тірі табиғаттың өзгермейтіндігі туралы көзқарасы.

1

Көрсетілім: эволюциялық идеялардың

дамуына үлес қосқан ғалымдардың портреттері мен өмірбаяндары.

§9

11

2

Өсімдіктер мен жануарларды жіктеп жүйелеу бойынша К.Линнейдің

жұмыстары.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§10

12

3

Ж.Кювье және Ж.де Сент-Илердің еңбектері. Ж.Б.Ламарктың эволюциялық теориясы. Алғашқыэволюционисттер.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§11

V тарау. Дарвинизм (10 сағат).


13

1

Ч.Дарвин ілімі қалыптасуының алғышарттары: жаратылыстану

ғылымдары саласындағы жетістіктер, Ч.Дарвиннің экспедициялық

материалдары.

1

Көрсетілім. Ч.Дарвиннің «Бигль» кемесімен саяха-

ты кезіндегі жүрген жолдары және жинаған материалдары

§12

14

2

Ч.Дарвин ілімінің негізгі қағидалары.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§13

15

3

Түр - эволюциялық бірлік. Түрдің критерийлері.

1

№1 зертханалық жұмыс. Мәдени өсімдіктердің іріктемелерін

пайдаланып қолдан сұрыптаудың нәтижесін, түр критерийлері

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§14

16

4

Тұқым қуалайтын өзгергіштік- эволюция үшін материал.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§15

17

5

Ч.Дарвиннің қолдан сұрыптау туралы ілімі. Жануарлардың

қолтұқымдары мен өсімдіктердің іріктемелері эволюциясының

факторлары.

1

Көрсетілім: тірі өсімдіктер мен жануарлар,

кеппешөптер мен жинақтамалар, жеке дара өзгергіштікпен бай-

ланысты өсімдіктердің әртүрлі іріктемелері және жануарлардың

қолтұқымдары

§16

18

6

Ч.Дарвиннің табиғи сұрыпталу туралы ілімі.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§17

19

7

Жалпыға бірдей жеке дара өзгергіштік және ұрпақтар сан

мөлшерінің артықтылығы.

1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§18

20

8

Тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу.


1

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер слайдтар

§19

21

9

Организмдердің бейімділігі және оның салыстырмалы

сипаты

1


№2 зертханалық жұмыс. Организмдердің тіршілік ортасы.

Кестелер, сызбанұсқалар, суреттер

§20

22

10

Жаңа түрлердің түзілуі..

1

Көрсетілім:географиялық түртүзілу процесін және организмдердің тіршілік ортасына бейімделуі мен түртүзілудің нәтижелерін бейнелейтін сызбанұсқалар.

§21

VI тарау. Микроэволюция (5 сағат).


23

1

Мутациялардың эволюциялық рөлі. Популяциялардағы

генетикалық процестер. Микроэволюция. Түртүзілудің жолдары

және жылдамдығы; географиялық және экологиялық түртүзілу.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§22

24

2

Харди-Вайнберг заңы.


1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§23

25

3

Табиғи сұрыпталудың формалары.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§24

26

4

Организмдердің тіршілік ортасына бейімділігі табиғи

сұрыпталудың нәтижесі екендігі. Түртүзілу туралы қазіргі

көзқарастар (С.С.Четвериков, И.И. Шмальгаузен).

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§25

27

5

Модификациялардың эволюциялық рөлі; физиологиялық

бейімділіктер. Эволюцияның қарқындылығы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§26

VII тарау. Эволюцияның негізгі заңдылықтары. Макроэвлюция (5 сағат).


28

1

Эволюциялық процестің негізгі бағыттары. Биологиялық про-

гресс және биологиялық регресс (А.Н. Северцов).

1

Көрсетілім:

прогрессивті эволюция жолдары арақатынасының сызбанұсқалары,

Қызыл кітапқа енгізілген және мемлекеттік қорғауға алынған

өсімдіктер мен жануарлардың өкілдерін сипаттайтын материалдар.

§27

29

2

Макроэволюция, оның дәлелдемелері

1

Көрсетілім: гомологтық және аналогтық мүшелердің мысалдары, құрылысы, пайда болуы.

§28

30

3

Биологиялықпрогрескежетудіңжолдары.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§29

31

4

Эволюцияның негізгі заңдылықтары: дивергенция, конвергенция,

параллелизм; организм топтары эволюциясының ережелері.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§30

32

5

Эволюция нәтижелері: тірі табиғат құрылым деңгейінің күрделенуі,

түрлердің көптүрлілігі, бейімділіктің салыстырмалы сипаты.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§31

III бөлім. Жердегі органикалық дүниенің дамуы (14 сағат).


VIII тарау. Өсімдіктер және жануарлар эволюциясының негізгі ерекшеліктері (10 сағ).


33

1

Архей заманында Жерде тіршіліктің дамуы

1

. Көрсетілім:

З.Бурианның түрлі замандар мен кезеңдердегі флора мен фауна-

ны бейнелейтін қолдан салған суреттері, тірі табиғат дүниелері

дамуының сызбанұсқасы; өсімдіктер мен жануарлардың тасқа

айналған қалдықтары, өсімдіктердің ертедегі тау жыныстарында

қалған іздері мен таңбалары.

§32

34

2

Протерозой заманындаЖердетіршіліктіңдамуы. Жердегітіршіліктіңалғашқыіздері. Қазіргібарлықомыртқасыздартиптерініңшығуы. Алғашқыжелілілер. Су өсімдіктерініңдамуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§33

35

3

Палеозой заманында Жерде тіршіліктің дамуы. Өсімдіктердің

эволюциясы: алғашқы төменгі сатыдағы өсімдіктердің,

қырықжапырақтардың, тұқымды қырықжапырақтардың, ашық

тұқымды өсімдіктердің шығуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§34

36

4

Палеозой заманында Жерде тіршіліктің дамуы.

Жануарлардың эволюциясы. Омыртқалылардың (балықтардың,

қосмекенділердің, жорғалаушылардың) шығуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§35

37

5

Мезозой заманында Жерде тіршіліктің дамуы. Жабық тұқымды

өсімдіктердің шығуы және таралуы. Құстар мен сүтқоректілердің

шығуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§36

38

6

Мезозой заманында Жерде тіршіліктің дамуы. Ертедегі ашық

тұқымды өсімдіктер мен жорғалаушылардың жойылуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§37

39

7

Кайнозой заманында Жерде тіршіліктің дамуы. Гүлді өсімдіктердің

қарқынды дамуы, бунақденелілердің көптүрлілігі (параллельді

эволюция).

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§38

40

8

Ұрықжолдасты сүқоректілердің дамуы, аңдардың шығуы.

Маймылдардың пайда болуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§39

41

9

Адам тұқымдасының алғашқы өкілдерінің шығуы. Төрттік кезең:

сүтқоректілердің эволюциясы. Маймылдардың дамуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§40

42

10

Адам эволюциясының бағыттары. Адам мен адамтәрізді

маймылдардың жалпы ататектері.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§41

IX тарау. Адамның шығу тегі (4 сағат).


43

1

Адамның тірі табиғаттағы орны. Homo sapiens түрінің жануарлар

дүниесіндегі түрлі жүйелік топтарға жататынын айқындайтын

белгілері мен қасиеттері. Адам эволюциясының кезеңдері.

1

Көрсетілім: адамның және омыртқалы жануарлардың

қаңқаларының модельдері.

§42

44

2

Биологиялық түр ретінде адамның қасиеттері. Homo sapiens- түрінің популяциялық құрылымы. Адам нәсілдері; нәсілтүзілу; адамнәсілдерініңбірлігі.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§43

45

3

Антропогенездің қозғаушы күштері. Ф.Энгельс маймылдың адамға

айналуындағы еңбектің рөлі туралы. Адамның қалыптасуында

сөздің, ақыл-ойдың және қоғамдық қатынастардың рөлі.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§44

46

4

Адам эволюциясының әлеуметтік және биологиялық бағыттары.

«Әлеуметтік дарвинизм» және нәсілшілдіктің кертартпалық мәні.

Адамның әлеуметтік дамуындағы қоғамдық тіршіліктің жетекші рөлі.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§45

IV бөлім. Организм және ортаның өзара қарым-қатынастары. Экология

негіздері (20 сағат).


X тарау. Биосфера туралы түсінік (3 сағат).


47

1

Биосфера-жердің тірі қабығы. Биосфераның құрылымы: литосфе-

ра, гидросфера, атмосфера.

1

Көрсетілім: биосфераның құрылымын

және оның құрам бөліктерін сипаттайтын сызбанұсқалар,

биосферадағы тірі организмдер әртүрлілігі мен түрлік құрамының

кестелері.

§46

48

2

Биосфераның құрам бөліктері: тірі зат, оның түрлік құрамы, әртүрлілігі және биомассаға қосқан үлесі, биосфераның биосірескен және сірескен заттары (В.И.Вернадский).

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§47

49

3

Табиғаттағы заттардың айналымы.

1

Көрсетілім: табиғаттағы заттар

айналымы сызбанұсқасы.

§48

XI тарау. Бірлестіктердегі тіршілік (2 сағат).


50

1

Тірі организмдер бірлестіктерінің қалыптасу тарихы. Құрлықтардың

геологиялық тарихы; оқшаулану, климаттық жағдайлар.

1

Көрсетілім: құрлықтардың тарихын, құрлықтық биомассаның та-

ралуын бейнелейтін карталар.

§49

51

2

Биогеография. Құрлықтың және Дүниежүзілік мұхиттың негізгі биомассалары. Биогеографиялықаймақтар.

1

§50

XII тарау. Организм және ортаның өзара қарым-қатынастары (12 сағат).


52

1

Экология, оның міндеттері, экологиялық факторлар.

1

Көрсетілім: «Биосфера» тақырыбы бойынша электрондық

оқулықтардан үзінділер оқу және талқылау.

§51

53

2

Тірі организмдердің табиғи бірлестіктері. Биогеоценоздар.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§52

54

3

Биогеоценоздардың құрамдас бөліктері: продуценттер, консумент-

тер редуценттер.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§53

55

4

Биоценоздар, олардың түрлік әртүрлілігі, популяциялар тығыздығы,

биомассасы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§54

56

5

Ортаның абиотикалық факторы. Температураның, жарықтың,

ылғалдылықтың және басқа факторлардың бірлестіктер

тіршілігіндегі рөлі.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§55

57

6

Орта факторларының әсер ету қарқындылығы, шектеуші фактор.

Орта факторларының өзара әсері, төзімділік шегі.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§56

58

7

Ортаның биотикалық факторлары. Қоректік тізбектер және

жүйелер. Экологиялық пирамидалар: сандық, биомассалық,

энергиялық.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§57

59

8

Биогеоценоздардың ауысуы. Биогеоценоздардың ауысу себептері,

жаңа бірлестіктердің қалыптасуы.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§58

60

9

Антропогендік факторлар, олардың биоценоздарға әсері (адамның

табиғаттағы рөлі). Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану, табиғатты

ластанудан қорғау, табиғат эталондары мен ескерткіштерін сақтау.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§59

61

10

Ғаламшар тұрғындарын табиғат ресурстарымен қамтамасыз ету,

табиғи кешендер түзудің шаралары, экологиялық білім, тәрбие,

мәдениет.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§60

62

11

Жер ғаламшарының экологиялық апаттары.

1

Көрсетілім: жер ғаламшарының экологиялық апатты аймақтары.

§61

63

12

Қазақстан Республикасының экологиялық апатты аймақтары.

1

Көрсетілім: Қазақстан Республикасының экологиялық апатты

аймақтары.

§62

XIII тарау. Организмдер арасындағы қарым-қатынастар ( 3 сағат).


64

1

Организмдерарасындағықарым-қатынастыңформалары. Жағымдықатынастар: симбиоз, кооперация, мутуализм, коммен­сализм.

1

Көрсетілім:тірі табиғаттың түрлі дүниелері өкілдерінің симбиоздық (селбесу) тіршілігінің мысалдары

§63

65

2

Антибиотикалық қатынастар: жыртқыштық, паразитизм, бәсеке.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

§64

66

3

Бейтарап қатынастар-нейтрализм.

1

Суреттер,слайдтар, сызбалар,кестелер

V бөлім. Бионика (2 сағат).


67

1

Өсімдіктер мен жануарлардың құрылымдық принциптерін

адамның щаруашылық әрекетінде пайдалану.

1

Көрсетілім: тірі ор-

ганизмдер құрылымына ұқсас өнеркәсіптік аналогтардан мысал-

дар және оқулықтан осы тақырыпқа сай сурет, кестелерді қарау.

§65

68

2

Табиғаттағы тірі тіршілік иелерінің формалары және олардың өнеркәсіптік аналогтары (құрылыстық ғимараттар, машиналар, ме­ханизмдер, қондырғылар).

1

Көрсетілім:тіріорганизмдер.

§66






БИОЛОГИЯ 8 СЫНЫП (БАРЛЫҒЫ 68 САҒАТ,АПТАСЫНА 2 САҒАТ)

Тақырыптың атауы

Сағат саны

Күні

Зертханалық және сарамандық жұмыстар

Көрсетілімдер



Кіріспе (1 сағат).


1.

Адам туралы ғылымдар: анатомия, физиология, гигиена. Өз денсаулығы мен айналысындағы адамдардың денсаулығын сақтау үшін адам организмінің құрылысы мен қызметінің білімдері туралы ғылымдардың қалыптасуына ғалымдардың қосқан үлесі. Салауатты өмір салты туралы түсінік. Адамның биоәлеуметтік табиғаты.

1





I бөлім. Адам биологиялық түр ретінде. Адам организміне жалпы шолу (8 сағат).


2.

Ішкі мүшелердің топографиясы.

1




3.

Жасуша және оның құрылысы: ядро және цитоплазма, хромосомалар және гендер.

1


№1 зертханалық жұмыс.

Эпителий, дәнекер, бұлшық ет және жүйке ұлпаларын микроскоп астында қарау, немесе «Ұлпалардың құрылысы» атты электрондық нұсқаны қарау.


4.

Жасуша органоидтері: жасушалық мембрана, эндоплазмалық тор, рибосомалар, митохондриялар, лизосомалар, жасуша орталығы.

1




5.

Жасушаның химиялық құрамы: су, минералды тұздар.

1




6.

Жасушаның химиялық құрамы. Органикалық заттар: нәруыздар, майлар, көмірсулар, нуклеин қышқылдары.

1




7.

Жасушалардың тіршілік әрекеттері. Рибосомалардағы биосинтез процестері, органикалық заттардың энергия бөле отырып биологиялық тотығу процестерінің митохондрияларда аяқталуы.

1




8.

Жасушалардың бөлінуі, олардың өсуі мен дамуы, мамандануы. Тітіркенгіштік және қозғыштық қасиеттер.

1




9.

Адамның негізгі ұлпалары: эпителий, дәнекер, бұлшық ет, жүйке.

1





II бөлім. Адам организмінде мүшелер жүйесі қызметінің үйлесімдігі. Мүшелер жүйесі қызметінің гуморальдық реттелуі (3 сағат).





10.

Ішкі, сыртқы және аралас секреция бездері. Эндокриндік жүйе. Гормондардың қасиеттері, мүшелер жұмысын реттеудегі маңызы. Бүйрек үсті бездерінің гормондары: адреналин, норадреналин, олардың қызметі. Гипофиз. Өсу гормоны. Гипофиздік ергежейлілер мен алыптар.

1



Көрсетілім:

Судың және топырақтың құрамында йод жетіспейтін аймақта тұратын, қалқанша бездері ұлғайған бірнеше әйелдің суреттерін көрсету (Рубенс бойынша).

11.

Қалқанша без, оның гормондарының қызметі. Қалқанша бездің қызметі бұзылуының аурулары: кретинизм, шырыштық ісік, базед ауруы т.б..

Қазақстан Республикасында қалқанша без ауруларының алдын алу шаралары.

1




12.

Ұйқы безінің инсулин гормонының қандағы глюкоза мөлшерін реттеудегі рөлі. Қантты диабет. Бүйрек үсті бездері, гипофиз, қалқанша без және жыныс бездері гормондарының жыныстық жетілуді реттеудегі рөлі.

1





Ш бөлім. Жүйке жүйесі (5 сағат).





13.

Жүйке жүйесінің маңызы, оның құрылысы және қызметі. Нейронның құрылысы: нейрон денесі, дендриттер, аксон, рецептор, синапс. Қозу және тежелу. Рефлекс және рефлекстік доға. Жүйке жүйесінің орталық және шеткі бөлімдері.

1


№2 зертханалық жұмыс.

Тізе рефлексін зерттеу.


14.

Жұлын. Жұлынның ақ және сұр заттары, орталық өзегі. Жұлыннан шығатын жүйкелер. Жұлынның маңызы, оның рефлекстік және өткізгіштік қызметі.

1




15.

Ми. Мидың сұр және ақ заттары, мидың қыртысы және ядролары, мидан шығатын 12 жұп жүйкелер. Мидың бөлімдері, олардың құрылысы мен қызметі: сопақша ми, көпір, мишық, ортанғы және аралық ми, үлкен ми сыңарлары.

1



Көрсетілім:

Сопақша мидың рефлекстері: көзді жыпылықтату, жұтыну. Мишықтың қызметі: қимылды үйлестіру (саусақмұрын байқауы), тепе-теңдікті сақтау.

16.

Ми бөліктері және үлкен ми сыңарлары қыртысының аймақтары: қимыл-қозғалыс, тері-бұлшық ет, көру, есту, иіс сезу, дәм сезу. Еркін қозғалысты қамтамасыз етуде маңдай бөлігінің рөлі. Ми қыртысының сөз сөйлеу орталықтары.

.

1


№3 зертханалық жұмыс.

Көзді жыпылықтату рефлексінің түзілуі және оның тежелуі


17.

Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері, олардың құрылысы мен қызметі.

1


№4 зертханалық жұмыс.

Терінің штрихті тітіркенуі. Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық бөлімінің әсерінен терідегі қан тамырларының тарылуы байқалады (теріде ақ жолақтар көрінеді), ал одан кейін парасимпатикалық бөлімнің әсеріне байланысты қан тамырларының кеңейуі жүреді (теріде қызыл жолақтар пайда болады).



IV бөлім. Сезім мүшелері - анализаторлар (4 сағат).


18.

Сезім мүшелері және анализаторлар туралы түсінік. Анализаторлардың қасиеттері, олардың маңызы және өзара байланысы.

1




19.

Көру мүшесі. Көздің құрылысы мен қызметі. Көру анализаторлары. Көру орталығы. Сығырлық және қырақтылық, олардың алдын алу. Көру гигиенасы. Көз зақымданғанда көрсетілетін алғашқы көмек.

1


№5 зертханалық жұмыс.

Көрудің жітілігін анықтау. Көздің нұрлы қабығы мен көзбұршақтың қызметін анықтау. Соқыр дақты табу.


20.

Есту мүшесі және есту анализаторы. Сыртқы, ортаңғы және ішкі құлақтың құрылысы және қызметі. Есту анализаторының бөліктері. Есту орталықтары. Есту гигиенасы. Есту мүшелерінің аурулары, олардың алдын алу.

1


№6 зертханалық жұмыс.

Құлақтың есту мүмкіндігін анықтау.


21.

Тепе-теңдік мүшелері: вестибула аппараты. Сипап сезу, иіс сезу, дәм сезу мүшелері және олардың анализаторлары. Бұлшық ет сезімінің рөлі. Анализаторлардың өзара әрекеттесуі.

1



Көрсетілім:

Белгісіз заттардың иісін анықтау тәсілдері.


V бөлім. Тірек-қимыл жүйесі (6 сағат).





22.

Сүйектер, бүлшық ет, сіңірлер - тірек қимыл жүйесінің құрамдас бөліктері. Олардың маңызы. Қаңқада сүйектердің байланысуы. Буындардың құрылысы.

1



Көрсетілім:

Қолын жоғары көтеріп, алақанын жоғары не төмен қаратып қолын айналдырып қозғалыстар жасау арқылы иық белдеуі сүйектерінің атқаратын рөлін өзіндік бақылау. Динамикалық және статикалық жүмыс кезінде бұлшық еттердің қажуы. Дене бітімінің дұрыстығын және жалпақтабандылықты анықтау тәсілдері.

23.

Сүйектердің құрамы, құрылысы, олардың пішіндері және қызметі. Түтікті сүйектердің өсуі. Сүйектің ішкі құрылысы. Сүйектің қызыл және сары кемігі. Сүйектің қызыл кемігінің қан түзілудегі рөлі.

1


№7 зертханалық жұмыс.

Кальцийсіздірілген және күйдірілген сүйектің қасиеттерін зерттеу.


24.

Қаңқаның негізгі бөлімдері: бассүйек, түлға қаңқасы, иық және жамбас белдеулерінің қаңқасы, қол-аяқ қаңқасы. Омыртқа жотасының бөлімдері. Адам қаңқасының ерекшеліктері.

1


№8 зертханалық жұмыс.

Омыртқа жотасының иілгіштігін, бүлшық еттер мен сүйектерінің орналасуын анықтау.


25.

Сіңір созылғанда, буын шыққанда және сүйек сынғанда көрсетілетін алғашқы көмек.

1



Көрсетілім:

Білекке шендеуіш салу және оны қолда бар заттардың көмегімен бекіту. Модельдік тәжірибе көрсету: бірдей екі бет қағаздың біреуін түтік тәрізді орап, олардың беріктігін салыстыру.

26.

Бүлшық ет, оның типтері, құрылысы және маңызы. Адам организміндегі бүлшық еттердің негізгі топтары. Бүлшық еттердің жүмысы. Бүлшық ет қозғалысының реттелуі.

1




27.

Дене сымбатының бұзылуы мен жалпақтабандылық қалыптасудың алдын алу. Гиподинамияның салдары. Қаңқа мен бұлшық еттің дұрыс қалыптасуына жаттықтырудың әсері.

1


№9 зертханалық жұмыс.

Организмнің өсу және даму деңгейін антропометрлік әдіспен анықтау.



VI бөлім. Организмнің ішкі ортасы (7 сағат).





28.

Қан, үлпа сүйықтығы және лимфа-организм ішкі ортасының құрам бөліктері. Олардың айналымы және байланысы. Қанның құрамы: плазма және формалы элементтері - эритроциттер, тромбоциттер, лейкоциттер.

1


№10 зертханалық жұмыс.

Адам қанының микроскоптық құрылысы.


29.

Қанның ұюында тромбоциттердің рөлі.

1




30.

Эритроциттердің оттек пен көмірқышқыл газын тасымалдауы. Гемоглобиннің рөлі. Артериялық және веналық қан.

1




31.

Лейкоциттер, олардың құрылысы мен қызметі. И.И.Мечников, фагоцитоздың ашылуы. Қабыну процестері.

1




32.

Иммунитет. Иммундық жүйенің мүшелері: қызыл сүйек майы, тимус, лимфа түйіндері. Иммундық реакция. Антигендер және антиденелер.

1




33.

Ауру қоздырғыш микробтар мен вирустардың жұқпалы аурулар дамуындағы рөлі. Вакциналар мен емдік сарысулар. Енжар және белсенді, табиғи және жасанды иммунитет. ЖИТС-тің (жүре пайда болған иммундық тапшылық синдромы) алдын алу.

1




34.

Қан топтары және қан құю.

1





VII бөлім. Жүрек-қан тамырлары жүйесі (5 сағат).





35.

Жүректің құрылысы. Жүрекшелер мен қарыншалардың рөлі. Жүрек қақпақшалары. Жүрек жүмысының кезеңдері. Қан тамырлары: артериялар, капиллярлар, веналар. Веналық қақпақшалар.

1


№11 зертханалық жұмыс.

Саусақты қатты қысып байлаудың себебінен веналық қақпақшалар жабылып, қолды төмен түсіргенде саусақтың веналық қан тамырларында қан айналым тоқтайды.


36.

Қанайналымның үлкен және кіші шеңберлері. Лимфаайналымы. Қанның тамырлардың бойымен қозғалуы. Қанның артериялық қысымы. Миокард инфаркті. Тамырдың соғуы (пульс). Организмде қанның қайта таралуы.

1


№12 зертханалық жұмыс.

Тамырдың соғуын кәрі жілік артериясынан өлшеу. Жүрек қан-тамырлар жүмысына байқау жүргізуді мөлшерлі жүктемеге дейінгі және кейінгі тамыр соққыларын салыстыру арқылы анықтайды (20 рет отырып тұру).

Көрсетілім:

Сфигмоманометр және фонендоскоптың көмегімен артериялық қысымды өлшеу; бұрауышты пайдаланудың тәсілдері.


37.

Жүрек және қан тамырлар жүмысының реттелуі. Жүрек жұмысының автоматизмі. Орталық жүйке жүйесінің қатысуымен жүрек жүмысының рефлексті реттелуі.

1




38.

Гуморальдық реттелу. Шамадан тыс бүлшық ет әрекетінің жүрек пен қан тамырларына әсері. Жүректі жаттықтырудың маңызы. Жүрек- қан тамырлар жүйесі жұмысының сынамалары-адамның өзін-өзі бақылау амалы екендігі.

1




39.

Капиллярлық, веналық және артериялық қан кетуде көрсетілетін алғашқы көмек. Аяқ-қол қан тамырлары зақымданған кезде жгутты пайдаланып көмек көрсету. Мүрыннан қан кеткенде көрсетілетін алғашқы көмек.

1





VIII бөлім. Тыныс алу (3 сағат).





40.

Тыныс алудың маңызы. Тыныс алу мүшелері: ауа тасымалданатын жолдар және өкпе. Мұрын, аңқа, жұтқыншақ, көмекей, кеңірдек және негізгі бронхылар, олардың құрылысы мен қызметі. Өкпенің құрылысы және қызметі. Өкпедегі және ұлпалардағы газ алмасу.

1



Көрсетілім.

Тыныс алу және тыныс шығару кезіндегі көкірек қуысының (кеуденің) сыртқы шеңберін өлшеп салыстыру.

41.

Тыныс алу қозғалыстары, олардың реттелуі. Тыныс алу орталығы. Қорғаныш рефлекстері: жөтелу және түшкіру. Өкпенің тіршілік сиымдылығы. Тыныс алу мүшелері зақымданған жағдайда алғашқы көмек көрсету.

1


Практикалық жұмыс:

Тыныс алу тоқтап қалған кезде алғашқы көмек көрсету.


42.

Тыныс алу мүшелерінің аурулары: тұмау, өкпе туберкулезі - ауа арқылы берілетін аурулар. Кох таяқшасы - туберкулездің қоздырушысы. Өкпе рагы. Тыныс алу гигиенасы. Жасанды тыныс алдыру.

1





IX бөлім. Ас қорыту (6 сағат).





43.

Тамақтанудың маңызы. Тағамдық өнімдер және қоректік заттар: нәруыздар, майлар, көмірсулар, витаминдер, су, минералды тұздар. Тағам-денсаулықтың аса маңызды экологиялық факторы. Тағамдық өнімдердің экологиялық тазалығы.

1




44.

Ас қорытудың маңызы. Ас қорыту жүйесі: ас қорыту жолы, ауыз қуысы, жүтқыншақ, өңеш, асқазан, ішек; ас қорыту бездері (сілекей бездері, асқазан бездері, ұйқыбез, бауыр, ішек бездері).

1




45.

Астың ауыз қуысында қорытылуы. Тістің құрылысы мен қызметі, сүт тістердің түрақты тістермен алмасуы. Тістің күтімі. Астың корытылуында сілекейдің маңызы. Жұту. Жұтқыншақ бадамша бездері, олардың қызметі.

1


№13 зертханалық жұмыс.

Қайнатылған крахмалға сілекейдің әсері.

Көрсетілім:

Бассүйекке байланысқан жақ сүйектері.


46.

Астың асқазанда қорытылуы. Асқазан сөлі ферменттерінің нәруыздарға әсері. Ұйқыбез сөлі мен бауырдан бөлінетін өттің әрекетінен астың ұлтабарда қорытылуы.

1



Көрсетілім:

Асқазан сөлінің нәруыздарға әсерінің тәжірибесі.

47.

Ішек сөлінің асқа әсері. Астың қорытылуы және сіңірілуі. Ішек бүрлерінің құрылысы мен қызметі. Ас қорытуда тоқ ішектің рөлі. Ас қорытудың реттелуі. Тамақтану және денсаулық.

1




48.

Ас қорыту мүшелерінің жұқпалы аурулары: дизентерия, тырысқақ, іш сұзек т.б., олардың алдын алу шаралары. Паразиттік құрттар туғызатын аурулардың алдын алу. Тағамнан улану, алғашқы көмек көрсету шаралары.

1





X бөлім. Зат алмасу және энергия айналымы (3 сағат).





49.

Организм құрылымын қалпына келтіру, олардың өсуі мен энергия жинақтауы үшін қоректік заттардың маңызы.

1


№14 зертханалық жұмыс.

Тамыр соғуының санына сәйкес шамамен энергия жұмсау мөлшерін анықтау. Тамақтану мөлшерін анықтау, тамақ рационын құру.


50.

Тамақтанудың мөлшері және оның организмнің энергия жұмсау шамасымен байланысы. Негізгі және жалпы алмасу. Қоректік заттардың энергия сыйымдылығы.

1




51.

Витаминдер және олардың маңызы. Майда және суда еритін витаминдер. Авитаминоздар: ақшам соқыр, бери-бери, қырқұлақ және мешел аурулары. Гиповитаминоздар. Гипервитаминоздар Тағам құрамындағы витаминдерді сақтау.

1



Көрсетілім:

Витаминдік препараттар.


ХI бөлім. Зәр шығару (2 сағат).





52.

Зәр шығарудың маңызы. Зәр шығару мүшелері: бүйрек, несеп ағар, қуық, зәр шығару өзегі. Бүйректің құрылысы. Нефрондар. Зәр түзілу. Ішкі ортаның тұрақтылығын сақтауда бүйректің рөлі. Бүйрек жұмысының реттелуі.

1



Көрсетілім.

Сүтқоректінің бүйрегінің құрылысы (ылғал препарат). Табиғи су көздеріндегі органикалық заттарды анықтау (йодты түссіздендіру арқылы).

53.

Бүйрек ауруларының алдын алу. Өрлеме және төмен түсетін инфекциялар. Бүйрек ауруларының себептері. Спиртті ішімдіктің зияны. Су және минералды заттардың организм үшін маңызы. Су ішу режімі.

1


№15 зертханалық жұмыс.

Еріген қар суының мөлдірлігін анықтау арқылы оның ластану дәрежесін бағалау.



ХІI бөлім. Тері және жылу реттелу (2 сағат).





54.

Терінің тосқауылдық рөлі. Терінің құрылысы: эпидермис, нағыз тері (дерма), майлы шел қабаты, олардың қызметі. Тері туындылары: шаш және тырнақтар. Терінің типтері. Тері күтімі.

1


№16 зертханалық жұмыс.

Қолдың алақанын және сыртқы бетін ұлғайтқыш әйнекпен (лупа) қарап зерттеу. Терінің терморецепторларын (суық және жылу), жанасу рецепторларын табу. Майлық қағаздың көмегімен беттің түрлі учаскелеріндегі терінің майлылығын анықтау.

Көрсетілім:

Жылуреттегіш көрсеткіші мен бақылау лампысы бар электр үтігін мысалға алып жылуреттелуді түсіндіру.


55.

Тері аурулары. Паразиттік саңырауқұлақтар тудыратын тері аурулары. Қышыма қотыр ауруы т.б.. Жылу реттелуде терінің рөлі. Теріні шынықтыру. Жылу өту, күн өту және үсу, күю кезінде көрсетілетін алғашқы көмек. Терінің және киімнің гигиенасы.

1





ХІІI бөлім. Организмнің жеке дамуы (4 сағат).


56.

Көбейудің маңызы, көбейу мүшелерінің құрылысы мен қызметі. Жыныс хромосомалары. Аналық жыныс жүйесі. Жұмыртқа жасушасының дамуы. Аталық жыныс жүйесі. Сперматогенез.

1




57.

Бозбалалар мен бойжеткен қыздардың жыныстық жетілуі. Биологиялық және әлеуметтік жетілу. Отбасын құруды жоспарлау. Ана мен баланы қорғау.

1




58.

Ұрықтану. Жүктілік. Ұрықтың жатыр ішінде дамуы. Босану. Туылғаннан кейінгі жетілу. Өсу және даму динамикасы. Адам өмірінің кезеңдері. Биологиялық және күнтізбелік жасы.

1




59.

Тұқым қуалайтын және туа біткен аурулар. Жыныстық жолмен берілетін аурулар: ЖИТС, мерез, гонорея. Темекі шегудің, алкогольдің, есірткінің зияны.

1





ХІV бөлім. Мінез-құлық және психика (7 сағат).





60.

Мінез құлықтың туа біткен (шартсыз рефлекстер, инстинкттер) және жүре пайда болған (шартты рефлекстер, динамикалық стереотип, ақылды іс-әрекет) формалары.

Ми қызметінің заңдылықтары. Шартсыз және шартты тежелу. Ұйқы, оның маңызы.Түс көру.

1



Көрсетілім:

Адамның шартсыз рефлекстері. Сөзбен бекіту арқылы адамда шартты рефлекс қалыптастыру.

Тест жүргізу арқылы байқағыштық, зейін, есте сақтау, ойлаудың консерватизмін тексеру.

61.

Адамның жоғары жүйке әрекетінің ерекшеліктері. Сөз, сана, еңбек әрекеті. Адамның қоршаған ортаға тәуелділігін жеңуі және оның салыстырмалылығы.

1




62.

Адамның іс-әрекеті -аса маңызды экологиялық фактор. Оның табиғи ортаға әсерінің нәтижелері. Қоршаған ортаны қорғау -Жер бетінде тіршілікті сақтап қалудың ең маңызды шарты.

1




63.

Еңбек пен мәдениет -адамзаттың негізгі жетістіктері. Адамның танымдық әрекеттері: түйсіну, қабылдау, есте сақтау, елестету, ойлау.

1




64.

Жігерлік процестер. Еріктің сапасы. Сезім: сезімталдық реакциялар (күлкі, жылау), сезімталдық жай-күйі (көңіл-күй, есеңгіреу, жабығу), сезімталдық қарым-қатынас (сезіну), олардың туындауы, дамуы, сөнуі, ауыстырылуы.

1




65.

Зейін: еріксіз және ерікті. Зейіннің ауытқуы. Ұмытшақтық және жинақылық. Зейіннің алмасуы. Жұмысқа қабілеттілік: жұмысты игеріп алу, жұмысқа қабілеттіліктің оңтайлы кезеңі, әлсіреу кезеңі. Күн тәртібі.

1




66.

Тұлға және оның қабылеттілігі: тұлғаның қалыптасуы, қажырлылық, мінез, қызығушылық, икемділік. Мамандықты таңдау.

1




67.

Адам және оның биосферадағы орны

1

68

Әлеуметтік табиғи экожүйе, агросфера.

1




© 2010-2022