Урок по биологии на тему Балдырлар

Өсімдіктерге тән белгілер:

1.Өсімдіктер жасулардан тұрады

2.Өсімдіктерде көбінесе кездесетін ұлпалар: түзүші ,жабын. Тірек.фотосинтездеуші,қор жинаушы,өткізгіш,бөліп шығарушы

3. Жоғары сатыдағы өсімдіктерде- Сабақ,жапырағы, тамыры болады

4. өсімдіктер тіршілігінің соңына дейін үздіксіз өсе береді

5. өсімдіктер өсімді,жыныссыз,жынысты жолдармен көбейеді

Өсімдіктердің көбеюі дегеніміз- Жеке санының артыуы, өзінен кейін ұрпақ қалдырып, түрдің сақталуын әрі табиғатта таралуын қамтамассыз ету қасиеті

Өсімдіктердің көбею төрлері:

↙ ЖЫНЫСТЫ КӨБЕЮ

ӨСІМДІ КӨБЕЮ ↘

ЖЫНЫССЫЗ КӨБЕЮ

Өсімді көбею- дегеніміз денеден тіршілік ете алатын бөліктердің бөлініу арқылы түрдің жеке санынын артыуы

Жыныссыз көбею -споралар немесе зооспоралар арөылы жүзеге асады

Споралардың талшығы болмайды. Споралар төменгі сатыдағы балдырларда бір жасушадан пайда болады. Спора пайда болатын қалта жоғары сатыдағы сабақты - жапырақты өсімдіктерде көп жасушадан түзіледі.

ЗООСПОРА-қозғалғыш споралар деген мағынаны білдіреді. Олардың талшықтары бар зооспоралар арқылы көбею-суда, ылғалды мол топырақта өсетін балдырларға тән қасиет.

Жынысты көбею кезінде қасиеттері жағынан айырмасы бар гаметалар (жыныстық жасулар) қосылып зигота түзіледі. Гаметалардың қосылыуынан

Ұрықтану процесі жүріп, гаметалардың цитоплазмасы мен ядросы қосылады.

Сабақ № 3

Сабақтың тақырыбы: Балдырлар

Сабақтың мақсаты: Балдырлардың құрылысы, тіршілік ететін жері,жіктелетін түрлері туралы түсініктеме беру.

Сабақтың барысы:

1 ұйымдастыру кезеңі

2. Өткен тақырыпқа арналған сұрақтарға жауап беру.

3. Жаңа тақырыбты түсіндіру кезеңі

4. Жаңа тақырыбты бекіту кезеңі.

5. Уй жұмысы, баға қою.

Үй тапсырмасын тексеруге арналған сұрақтар:

1-Өсімдіктерге тірі ағзаларға сияқты тән белгілер қандай?

2-Өсімдіктердің көбею дегеніміз не ?

3- Өсімді көбею дегеніміз не ?

4- Жыныссыз көбею дегеніміз не?

5- Жынысты көбею дегеніміз не?

6- Зооспора мен спораның айырмашылығы неде?

7-Өсімдіктердің барлығы қандай екі топқа бөлінеді?

8-Өсімдік жүйенің ең кіші бірлігі ?

9-Түрді анықтау кезінде қандай жағдайлар ескертіледі?

10- Жалпы өсімдіктер қандай ұлкен екі топқа бөлінеді?

11- Төменгі сатыдығы өсімдіктерге не жатады?

12- Жоғары сатыдағы өсімдіктерге не жатады?

13- Қазір дүние жүзінде неше мыңдай өсімдік түрі бар?

14- өсімдіктердің ұқсас түрлерін не деп атайды ?

15- өсімдіктердің ұқсас туыстарды не деп атайды ?

16- өсімдіктердің ұқсас тұқымдастарды не деп атайды ?

17- өсімдіктердің ұқсас қатарларды не деп атайды?

18- Кластарды қалай біріктіреді?

3. Жаңа тақырыбты түсіндіру кезеңі.

Балдырлар теңіз, көл, өзендерде және тоқтау суларда, топырақта тіршілік етеді.

ЖАСУШАЛАР

1. БІРЖАСУШАЛЫ

2. ШОҒЫРЛЫ
   3- КӨПЖАСУШАЛЫ

Балдырлардың көпжасушалы өкілдерінің денесін ТАЛЛОМ дейді. ТАЛЛОМ грекше-«таллос»-өркен, жас бұтақ, қатпаршақ дейді . Балдырдың жасуша қабықшасы жақсы жетілген, көбіне бір ядролы болады, цитоплазмасында органоидтар және вакуольдары бар. Балдыр жасушасында хлоропластар бар оларды хромотафора деп атайды. Хроматофоралардың тустері әр түрлі болады, соған байланысты олар жасыл, қызыл, қоңыр,сары балдырлар болып бөлінеді.

Балдырлар

• Балдырлар

Балдырлардың көбеюі

1-Өсімді (Жасушалары екіге бөлінеді,шоғырлы балдырлар жеке шоғырлар түзеді, домаланғылар)

2-Жыныссыз(талломындағы арнайы қалталардаң зооспоралар бір жасушалы талшығы бар )

3-Жынысты (аталық және аналық жасушалары өзара қосылады- зигота)

Кейбір жасушаларда спорофиттер ұрпағы гаметофит ұрпақтары мен ауысып отырады.

ІІ. Тақырып бойынша кестені толтыру

Белгілер/балдырлар

хламидомонада

хлорелла

хлорокок

мекені

Қызыл көзшесі

Талшық

Көбею жолдары

Хроматофор

зооспора

хлоропласт

зигота

ІІІ. Балдырлар хроматофораларының пішініне қарай жіктеуі