Урок биологии 10 класс Тірі ағзалардың даму заңдылықтары

Ақтөбе облысы Алға ауданы

Бестамақ орта мектебі

Сабақтың тақырыбы:

«Тірі ағзалардың даму

заңдылықтары»

(Қорытынды сабақ)

Биология мұғалімі:

Аймуханова Г.К.

Сабақтың тақырыбы: «Тірі ағзалардың даму заңдылықтары»

Сабақтың мақсаты:

білімділік: цитология, генетика, эволюция және экология бөлімдері бойынша білімді қорытындылап, бекіту;

дамытушылық: өздігінен жұмыс жасау қабілетін дамыту, пәнге қызығушылығын арттыру;

тәрбиелік: адамға тегізетін әсерін әңгімелеу, экологиялық тәрбиені дамыту, оқушылар іс-әрікетін жоспарлап ұйымдастыруға, бірін-бірі тыңдай білуге тәрбиелеу

Сабақтың көрнекіліктері: электрондық оқулық, интерактивті тақта, презентация

Сабақтың түрі: қорытынды сабақ

Әдісі: сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту, тірек-сызба, ақпараттық технология, деңгейлеп оқыту.

Сабақтың барысы.

І. Ұйымдастыру кезеңі

1. Интелектуалдық сергіту сәті.

I-топ.

Өсімдіктерге байланысты биологияның бөлімдерін атаңдар.

Лихенология Микология

Бриология Альгология

Палеоботаника

II-топ.

Жануарларға байланысты биологияның бөлімдерін атаңдар.

Орнитология Герпетология

Ихтиология Маммалогия

Арахнология Энтомология

Гельминтология Батрахология

III-топ.

Жалпы биология бойынша биологияның бөлімдерін атаңдар.

Гистология Генетика

Селекция Цитология

Эволюция Экология

Биотехнология Микробиология

ІІ. Сабақты пысықтау.

2-тапсырма.

I-топ.

Жасушаның ашылу тарихы.

Құрылысын анықтаған _____________________________________________

Теориясын тұжырымдаған__________________________________________

_________________________________________________________________

Ядросын ашқан____________________________________________________

Протоплазмасын анықтаған__________________________________________

II-топ.

Жасушаның химиялық құрамы.

III-топ.

Жасушаның құрылысы және органоидтардың қызметі.

3-тапсырма. Цитологиялық есеп.

ДНҚ-ның бірінші тізбегі берілген. Екінші тізбегін құрастырып, а-РНҚ-ға көшіріп аударыңдар

ДНҚ - I тізбегі А - А - Г - Т - Ц - Т - А - Ц - Г - Т - А - Т

│ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │

I-топ. II тізбегі

│ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │

II-топ. а-РНҚ

III-топ.

I. ДНҚ - молекуласының - ұзындығын тап.

II. ДНҚ - молекуласындағы әрбір нуклеотидтің пайыздық мөлшерін тап.

4-тапсырма. Генетика.

I топ. Генетика бойынша символдарды ата.

II топ. Генетиканың негізін қалаған кім?

Мендельдің еңбектерін ата.

III-топ.

Т. Морганның еңбектерін және өзгеріштіктің түрлерін ата.

5-тапсырма.

I-топ. Адам генетикасының әдістерін ата.

II-топ. Адам генетикасын зерттеу неге өте қиын?

Әрбір әдістің негізін айтып бер.

III-топ. Әдістер туралы қосымша материал дайында.

Виктория ханшайымның шежіресі

6-тапсырма. Есеп.

I-топ. Гомозиготалы дараларды шағылыстыру.

Р ♀АА х ♂аа

ІІ-топ. Гетерозиготалы дараларды шағылыстыру.

Р ♀Аа х ♂Аа

ІІІ-топ. Дигетерозиготалы дараларды шағылыстыру.

Р ♀АаВb x ♂AaBb

7-тапсырма. Эволюция.

І-топ. Эволюционистерді және олардың еңбектерін ата.

ІІ-топ. Эволюционистердің маңызын және олардың көз-қарасын ата.

ІІІ-топ. Эволюциялық ұғымдар мен бағыттарды ата.

I-топ.

К. Линней - чех ғалымы, «Табиғат жүйесі»

Ж. Б. Ламарк - француз ғалымы, «Зоология философиясы»

Ч. Дарвин - ағылшын ғалымы, «Түрлердің пайда болуы

және табиғи сұрыптау»

II-топ.

Систематика жасады.

Бинарды номенклатура енгізді.

Түрлер өзгермейді.

Алғашқы трансформист.

Жасанды эволюциялық теория.

Қарапайым → күрделенеді.

Түрлер өзгереді.

Іштей ұмтылыс бар.

Эволюция теория

Эволюцияны қозғаушы күштері:

тұқым қуалайтын өзгергіштік

табиғи сұрыптау

тіршілік үшін күрес

III-топ.

Биологиялық алға басу Биологиялық кері кету

Ароморфоз

Идиоадаптация

Дегенерация

8-тапсырма. Экология.

І-топ. Экология бөлімдерін ата.

ІІ-топ. Экологиялық факторларды ата.

ІІІ-топ. Бірлестіктердің түрлерін ата. Оларға анықтама бер.

I-топ.

Аутэкология Демэкология Синэкология

II-топ.

Абиотикалық Биотикалық Антропогендік

III-топ.

Популяция Биотоп

Биоценоз Биогеоценоз (экожүйе)

1. Фотосинтез процессі қай органоидта жүреді

А) эндоплазмалық тор

Б) цитоплазма

В) пластид+

2. Нәруызды синтездейтін органоид

А) митохондрия

Б) ядро

В) рибосома+

3. Адамда хромосома саны қанша

А) 46+

Б) 47

В) 44

4. Митоз неше сатыдан тұрады

А) 3+

Б) 4

В) 5

5. Сома жасушаларының бөлінуі қалай аталады

А) амитоз

Б) митоз+

В) мейоз

6. Ішкі ұрық жапырақшысының атауы

А) эктодерма

Б) энтодерма+

В) мезодерма

7. Продуцентті организмдер

А) гетеротрофтылар

Б) фотосинтездеушілер+

В) редуценттер

8. Нәруыздың мономерлері

А) амин қышқылдары+

Б) глицерин

В) глюкоза

9. Энергетикалық органоид

А) лизосома

Б) митохондрия+

В) Гольджи аппараты

10. Қайсысы полисахаридке жатпайды

А) лактоза+

Б) целлюлоза

В) хитин

11. Сахароза, лактоза

А) дисахаридтер+

Б) полисахаридтер

В) моносахаридтер

12. Аталық жыныс жасушаларының даму жетілуі

А) сперматогенез+

Б) овогенез

Г) онтогенез

13. Түрдің тарихи дамуы

А) онтогенез

Б) филогенез+

В) органогенез

14. Ағзалардың ұрықтанбаған жұмыртқа жасушасының ұрықтың дамуы

А) конъюгация

Б) гаметогенез

В) партеногенез+

15. Эктодермадан түзіледі

А) қан және қантамырлары

Б) тері және жүйке жүйесі+

В) бұлшықет, қанқа, зәр шығару жүйелері

ІІІ. Бағалау.

IV. Үйге тапсырма.